Het is heel normaal om iemand te horen zeggen dat hij niet kan socializen voordat hij zijn eerste kopje koffie heeft gedronken. Misschien knik je zelfs mee, als teken van respect en solidariteit.
Hoewel een afhankelijkheid van cafeïne meestal niet gevaarlijk is – het bedreigt je gezondheid niet zoals andere drugs dat doen – is het nooit goed om het gevoel te hebben dat je een stof nodig hebt om te functioneren. En verslaafd raken aan cafeïne is veel makkelijker dan je zou denken.
“Tegenwoordig realiseren we ons niet dat cafeïne in veel dingen zit waarvan we normaal niet zouden denken dat het erin zit,” vertelt Rachel Salas, M.D., een universitair hoofddocent neurologie aan Johns Hopkins Medicine die gespecialiseerd is in slaapgeneeskunde, aan SELF. “We denken aan koffie of frisdrank, maar nu zit het ook in energiedrankjes, bepaalde theesoorten en zelfs in verschillende voedingsmiddelen zoals wafels en kauwgom.” We voegen chocolade toe aan de lijst. Dit maakt het nog makkelijker om te veel binnen te krijgen. De kans is groot dat je meer consumeert dan je beseft, waardoor je lichaam een laag niveau van constante cafeïne als de norm gaat zien.
Net als bij elke andere drug is het duidelijkste bewijs dat je verslaafd bent aan cafeïne, dat je ontwenningsverschijnselen ervaart als je het niet neemt. Hier zijn enkele rode vlaggen dat je een beetje te afhankelijk bent geworden.
Caffeïne is een vasoconstrictor, wat betekent dat het de bloedvaten iets vernauwt, waardoor de bloedstroom wordt beperkt. Dit maakt het een effectieve hoofdpijnstiller (daarom zit het in sommige hoofdpijnmedicijnen). Maar als je gewend bent aan een constante stroom cafeïne, kan het overslaan ervan op een dag zelfs hoofdpijn veroorzaken – dat is een klassiek ontwenningsverschijnsel. Volgens de John Hopkins Medicine Behavioral Pharmacology Research Unit krijgt ongeveer 50% van de mensen last van ontwenningshoofdpijn als ze de cafeïne een dag overslaan. Sommige mensen hebben nooit hoofdpijn als ze geen cafeïne drinken, zelfs als ze gewend zijn het dagelijks te drinken, maar de wetenschap heeft niet echt een antwoord voor het verschil.
Cafeïne is een stimulerend middel, en het stimuleert ons genotscentrum. “Het stimuleert de dopamine receptoren in onze hersenen, een beetje zoals cocaïne en andere bepaalde drugs, alleen lang niet in dezelfde mate,” vertelt Dana Hunnes, Ph.D., M.P.H., R.D., senior diëtist aan het UCLA Medical Center en adjunct-assistent professor aan de Fielding School of Public Health, aan SELF. “Het stimuleert ook de afgifte van adrenaline.” Dit is op zichzelf al verslavend, omdat het je gewoon een goed gevoel geeft. Als je in een slecht humeur bent als je zonder gaat, is dat een teken dat je hersenen vertrouwen op de drug om zich goed te voelen.
Cafeïne geeft je lichaam een boost van adrenaline, die je kan helpen alert en gefocust te blijven. Als je die boost elke dag gewend bent, kun je last krijgen van hersenmist of moeite met concentreren en taken voltooien zonder.
Dat heet tolerantie, mensen. Als je elke dag veel cafeïne drinkt, ontwikkel je die, en je lichaam heeft dan meer cafeïne nodig om dezelfde effecten te krijgen. Als één kopje koffie geen verschil meer maakt op je energieniveau, of je drinkt een kopje vlak voor het slapengaan en hebt geen problemen met wegzinken, dan is dat een teken dat je lichaam immuun is geworden voor de effecten dankzij al die ongebreidelde blootstelling.
Hoge doses cafeïne kunnen leiden tot de kriebels – voor sommige mensen is er minder voor nodig om dat nerveuze gevoel te veroorzaken dan voor anderen. Een teveel aan cafeïne kan ook leiden tot angst en paniekaanvallen bij sommige mensen, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor psychische problemen. Als je angstiger bent dan normaal, maak dan de balans op van je cafeïne-inname en probeer een tijdje te minderen om te zien of je je beter voelt.
Een keer van iets afkicken is moeilijk. Als je niet gewoon wakker kunt worden en zeggen: “Ik sla vandaag de koffie over!” of als de gedachte je gewoon bang maakt, ben je verslaafd – althans geestelijk. Probeer een beetje te minderen in plaats van het gewoon helemaal op te geven. Als je het langzaam doet, kun je uiteindelijk jezelf van de vloeibare levenslijn afspenen. Maar koffie heeft een aantal voordelen voor de gezondheid, dus het is geen slecht idee om het in je leven te houden. Hou het alleen bij een redelijke hoeveelheid-Hunnes raadt aan niet meer dan twee tot drie kopjes van 8 ons per dag te drinken. “Als het op de juiste manier en met mate wordt gebruikt, is dat de sleutel,” voegt Salas toe. “Wees je gewoon bewust van je eigen lichaam en weet dat elk stimulerend middel of medicijn ons allemaal anders kan beïnvloeden.”
Photo Credit: Davies and Starr / Getty, Animatie door Jocelyn Runice