Wie was Alexandra Feodorovna?
Alexandra Feodorovna (ook bekend als Alix van Hessen, of Aleksandra Fyodorovna Romanova, onder andere monikers) werd geboren op 6 juni 1872, in Darmstadt, Duitsland. Ze trouwde met de Russische tsaar Nicolaas II in 1894. Ze was niet populair aan het hof en wendde zich tot de mysticus Grigori Raspoetin voor raad toen haar zoon hemofilie kreeg. Toen Nicolaas naar het front van WO I vertrok, verving Feodorovna haar ministers door die van Raspoetin. Na de Oktober Revolutie in 1917 werd ze gevangen genomen en doodgeschoten, samen met haar familie, in de nacht van 16 op 17 Juli, 1918. Feodorovna’s bewind leidde tot de ineenstorting van de Russische keizerlijke regering.
Achtergrond en vroege jaren
Alexandra Feodorovna werd op 6 juni 1872 geboren als Victoria Alix Helena Louise Beatrice in het Groothertogdom Hessen, in het Duitse Rijk. Zij was het zesde kind van groothertog Lodewijk IV en prinses Alice van het Verenigd Koninkrijk en werd door haar familie Alix genoemd. Haar moeder stierf toen ze zes was en ze bracht het grootste deel van haar vakanties door bij haar Britse neven en nichten. Ze werd opgevoed door haar grootmoeder, koningin Victoria, en studeerde later filosofie aan de Universiteit van Heidelberg.
Alix ontmoette groothertog Nicholas Romanov, erfgenaam van de Russische troon, toen ze twaalf was. In de loop der jaren groeide de kennismaking uit tot een romance. In het begin leek het vooruitzicht van een huwelijk niet veelbelovend. Nicolaas’ vader, Alexander III, was anti-Duits en Alix’ familie had een openlijke minachting voor het Russische volk. Bovendien werd vermoed dat zij de erfelijke ziekte hemofilie droeg, die in die tijd als fataal werd beschouwd. Maar ze waren erg verliefd op elkaar en op 26 november 1894 trouwde het paar. Alix nam de naam Alexandra Feodorovna aan toen ze werd toegelaten tot de Russisch-orthodoxe kerk.
Huwelijk en gezin
Op het eerste gezicht beleefden de twee een warm en hartstochtelijk huwelijk en woonden ze in Tsarskoe Selo, de privé-residentie van de koninklijke familie. Dit rustige leven zou echter door een persoonlijke tragedie en catastrofale wereldgebeurtenissen aan diggelen worden geslagen.
In 1901 waren de eerste vier kinderen van Alexandra en Nicholas allemaal meisjes. De familie Romanov had een mannelijke erfgenaam nodig en Alexandra wilde haar man wanhopig een zoon schenken. Ze wendde zich tot mystici in de hoop een jongen te verwekken, maar het mocht niet baten. Alexandra was zo wanhopig geworden dat ze in 1903 een pseudo-zwangerschap doormaakte. Uiteindelijk, in 1904, beviel ze van een zoon die ze Alexei noemden. Haar vreugde was echter van korte duur toen bleek dat hij aan hemofilie leed.
Ontmoeting met Raspoetin
Alexandra’s omgang met mystiek bracht haar in 1908 in contact met de beruchte mysticus en gebedsgenezer Grigori Raspoetin. Hij won snel haar vertrouwen door de jongen schijnbaar te “genezen” van hemofilie door wat een vorm van hypnose zou zijn. Voor Alexandra was Raspoetin de redder van haar zoon, maar voor het Russische publiek was hij een losbandige charlatan, die schande bracht aan de kroon en de koninklijke familie.
Terwijl de saga rond Alexei’s gezondheid voortduurde, kwamen er ook voorbodes van onheil in binnen- en buitenland. Alexandra werd niet warm onthaald door het Russische volk noch door het koninklijk hof, hoewel zij zich bleef inlaten met staatszaken. Zij en Nicolaas waren niet in staat het hoofd te bieden aan de onrust die in en buiten Rusland heerste.
De Eerste Wereldoorlog en de Revolutie
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd Rusland tegen Duitsland opgezet. Nicolaas vertrok naar het front en nam het bevel over de strijdkrachten op zich, tegen de raad van zijn militaire adviseurs in. Alexandra, als regentes, hield toezicht op de werking van de regering. Met Raspoetin vaak als adviseur, ontsloeg zij willekeurig capabele ministers voor onbekwame.
De slechte prestaties van het Russische leger op het slagveld leidden tot ongefundeerde geruchten dat Alexandra een Duitse collaborateur was, wat haar impopulariteit bij het Russische volk nog verder vergrootte. Op 16 december 1916 werd Raspoetin vermoord door samenzweerders van het koninklijk hof. Met haar echtgenoot weg aan het front en haar belangrijkste adviseur vermoord, werd Alexandra’s gedrag nog onvoorspelbaarder. In februari 1917 leidde slecht bestuur van de regering tot voedseltekorten en hongersnood greep de steden. Industriële arbeiders gingen in staking en in de straten van Sint-Petersburg ontstonden rellen. Nicholas vreesde dat alles verloren was en deed afstand van de troon. In het voorjaar van 1917 was Rusland in een burgeroorlog verwikkeld, met anti-tsar Bolsjewistische troepen onder leiding van Vladimir Lenin.
De laatste dagen en de dood
Alexandra en haar kinderen werden uiteindelijk herenigd met haar echtgenoot en allen werden in april 1918 onder huisarrest geplaatst in de door de Bolsjewieken gecontroleerde stad Jekaterinenburg, in het Ipatiev Huis. De familie doorstond een nachtmerrie van onzekerheid en angst, nooit wetend of ze daar zouden blijven, gescheiden zouden worden of gedood. In de nacht van 16 op 17 juli 1918 werden Alexandra en haar familie naar de kelder van het Ipatiev Huis geëscorteerd, waar ze door Bolsjewieken werden geëxecuteerd, waarmee een einde kwam aan meer dan drie eeuwen Romanov heerschappij.