In de Griekse mythologie was Antigone de dochter van Oedipus, koning van Thebe, en Jocasta. Als trouwe dochter en zus was Antigone de hoofdpersoon in een tragedie van de Griekse toneelschrijver Sophocles*. Euripides*, een andere toneelschrijver uit de Griekse oudheid, gaf een andere, vrolijkere versie van haar leven. In recentere tijden is Antigone de inspiratiebron geweest voor verschillende toneelschrijvers en componisten.
Achtergrond van het verhaal. In Sophocles’ eerdere toneelstuk, Oedipus Rex, had Oedipus zonder het te weten zijn vader vermoord en was hij getrouwd met zijn moeder, Jocasta. Toen zij ontdekten wat zij hadden gedaan, hing Jocasta zichzelf op en Oedipus verblindde zichzelf. Zijn zonen, Eteocles en Polynices, verdreven Oedipus uit Thebe en namen het koninkrijk over.
Antigone en haar zuster Ismene vergezelden hun blinde vader tijdens zijn zwerftochten door Griekenland. Intussen brak Eteocles zijn belofte om de macht te delen met Polynices en verdreef ook hem uit het koninkrijk. Polynices besloot een leger te leiden tegen Thebe om de troon terug te winnen.
orakel priester of priesteres of ander wezen door wie een god wordt verondersteld te spreken; ook de plaats (zoals een heiligdom) waar dergelijke woorden worden gesproken
Hun oom, Creon, steunde Eteocles in het conflict met zijn broer. Een orakel vertelde Creon dat degene die Oedipus onderdak bood, de strijd om Thebe zou winnen. Creon vroeg daarom aan Oidipous, die zijn toevlucht had gezocht in de stad Colonus, om terug te keren. Toen Oidipous weigerde, stuurde Creon soldaten op Antigone en Ismene af om hun vader te dwingen terug te keren. Theseus*, koning van Athene, redde Antigone en Ismene, maar kort daarna stierf Oedipus en keerden zijn dochters terug naar Thebe.
Het verhaal van Antigone. Polynices viel Thebe aan, en in de strijd die volgde kwamen de twee broers tegenover elkaar te staan en doodden elkaar. Creon werd koning. Hij gaf Eteocles een heldenbegrafenis, maar weigerde Polynices te begraven, die hij als een verrader beschouwde. Antigone, die zich bewust was van haar plicht tegenover haar broer, sloop ’s nachts stiekem naar buiten om Polynices te begraven. Ze werd betrapt door de soldaten van Creon en ter dood veroordeeld voor haar ongehoorzaamheid. Om geen directe verantwoordelijkheid voor haar dood te hoeven dragen, beval Creon dat Antigone levend in een grot zou worden verzegeld met voedsel en water. Creons zoon Haemon, die met Antigone verloofd was, pleitte tevergeefs voor haar leven.
Een profeet kwam toen bij Creon op bezoek. Hij waarschuwde dat de koning de goden boos had gemaakt door Antigone op te sluiten en Polynices de begrafenis te ontzeggen. Creon gaf onmiddellijk opdracht Polynices te begraven en ging naar de grot om Antigone vrij te laten. Toen hij de grot opende, ontdekte hij echter dat Antigone zich had opgehangen. Haemon werd overmand door verdriet. Hij probeerde zijn vader te doden en stak vervolgens zichzelf dood. Toen de vrouw van Creon, Eurydice, hoorde van de zelfmoord van haar zoon, beroofde zij zichzelf van het leven.
Euripides’ versie van het verhaal heeft een gelukkiger einde. In zijn stuk gaf Creon Haemon de opdracht Antigone’s vonnis uit te voeren. Haemon deed alsof hij Antigone wegsloot, maar nam haar in werkelijkheid mee naar het platteland. Het echtpaar bleef vele jaren ondergedoken en voedde een zoon op. Toen de zoon volwassen was, ging hij naar Thebe om deel te nemen aan een atletiekwedstrijd. Daar kleedde hij zich uit om mee te doen aan een wedstrijd en onthulde een moedervlek die alleen bij leden van Antigone’s familie werd aangetroffen. Creon herkende de moedervlek en veroordeelde Haemon en Antigone ter dood wegens ongehoorzaamheid aan zijn bevelen. De god Dionysus (Bacchus)* smeekte Creon om hun leven te sparen (in sommige versies van het verhaal is Hercules* degene die voor hen pleitte). Creon stemde toe, en de geliefden werden formeel uitgehuwelijkt.
Sophocles gebruikte het verhaal van Antigone om commentaar te geven op het conflict tussen de wetten van de staat en de wetten van de goden. Creon’s bevel om Polynices niet te begraven blijkt onrechtvaardig en tegen de wil van de goden te zijn. Antigone’s besluit om haar religieuze plicht tegenover haar broer te vervullen, wint de sympathie van het publiek.
profeet die beweert goddelijke boodschappen te hebben ontvangen ights
Literatuur en kunst. Sophocles en Euripides waren de eersten van velen die kunstwerken maakten gebaseerd op het verhaal van Antigone. Onder degenen die toneelstukken over haar schreven waren de Europese toneelschrijvers Jean Cocteau, Jean Anouilh, en Bertholt Brecht. Een Italiaanse vertaling van het Griekse toneelstuk vormde de basis voor een opera uit de jaren 1700, Antigono genaamd. Meer recent schreef de Duitse componist Carl Orff een “tragisch toneelstuk met muziek” over Antigone in de jaren 1940.