Uw zorgplan kan behandeling van symptomen en bijwerkingen omvatten, een belangrijk onderdeel van de kankerzorg. Neem de tijd om informatie in te winnen over al uw behandelingsmogelijkheden en stel zeker vragen over dingen die onduidelijk zijn. Praat met uw arts over de doelen van elke behandeling en wat u tijdens de behandeling kunt verwachten. Meer informatie over het nemen van beslissingen over de behandeling.
Chirurgie
Chirurgie is het verwijderen van de tumor en wat omringend gezond weefsel, de marge genoemd, tijdens een operatie. Het is meestal de eerste behandeling die voor baarmoederkanker wordt gebruikt. Een chirurgisch oncoloog is een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker door middel van chirurgie. Praat vóór de operatie met uw arts over de mogelijke bijwerkingen van de specifieke operatie die u ondergaat (zie “Bijwerkingen van chirurgie” hieronder). Lees meer over de basisprincipes van chirurgie bij kanker.
Veel voorkomende chirurgische ingrepen bij baarmoederkanker zijn onder meer de volgende:
-
Hysterectomie. Afhankelijk van de omvang van de kanker zal de chirurg een eenvoudige hysterectomie (verwijdering van de baarmoeder en de baarmoederhals) of een radicale hysterectomie (verwijdering van de baarmoeder, de baarmoederhals, de bovenste vagina en de nabijgelegen weefsels) uitvoeren. Bij patiënten die in de menopauze zijn gekomen, zal de chirurg meestal ook een bilaterale salpingo-oophorectomie uitvoeren, waarbij de eileiders en de eierstokken worden verwijderd.
Een hysterectomie kan worden uitgevoerd via een incisie in de buik, laparoscopisch of robotisch, waarbij meerdere kleine incisies worden gemaakt, of vaginaal. Over het algemeen wordt een hysterectomie uitgevoerd door een gynaecologisch chirurg, dat is een chirurg die gespecialiseerd is in chirurgie van het vrouwelijk voortplantingsstelsel. Bij robotchirurgie worden een camera en instrumenten ingebracht via kleine, minimaal invasieve incisies. De chirurg stuurt de robotinstrumenten om de baarmoeder, de baarmoederhals en het omliggende weefsel te verwijderen. Bespreek met uw arts de risico’s en voordelen van verschillende chirurgische benaderingen en welke benadering voor u de beste zou kunnen zijn.
-
Lymfadenectomie. Tegelijk met de hysterectomie kan de chirurg lymfeklieren verwijderen die zich in de buurt van de tumor bevinden, om na te gaan of de kanker buiten de baarmoeder is uitgezaaid. Soms wordt een sentinel lymfeklier biopsie uitgevoerd. Deze procedure kan inhouden dat tijdens de hysterectomie een kleurstof in de baarmoeder wordt geïnjecteerd en dat de weinige lymfeklieren waar de kleurstof zich verzamelt, worden verwijderd. Deze procedure is nuttig gebleken bij borstkanker en andere vormen van kanker, en artsen onderzoeken momenteel het nut ervan bij baarmoederkanker.
Bijwerkingen van de operatie
Na de operatie zijn de meest voorkomende bijwerkingen op korte termijn pijn en vermoeidheid. Als een vrouw pijn heeft, zal haar arts haar medicijnen voorschrijven om de pijn te verlichten. Andere onmiddellijke bijwerkingen kunnen misselijkheid en braken zijn, en problemen met het legen van de blaas en het hebben van een stoelgang. De voeding van de vrouw kan worden beperkt tot vloeistoffen, waarna zij geleidelijk weer vast voedsel kan gebruiken.
Als de eierstokken zijn verwijderd, wordt de productie van geslachtshormonen in het lichaam stopgezet, wat leidt tot een vervroegde menopauze (als de vrouw nog niet in de menopauze is). Hoewel de verwijdering van de eierstokken de door het lichaam geproduceerde geslachtshormonen aanzienlijk vermindert, zullen de bijnieren en het vetweefsel nog enkele hormonen blijven leveren. Kort na de verwijdering van de eierstokken krijgt een vrouw waarschijnlijk menopauzale symptomen, waaronder opvliegers en vaginale droogheid.
Na een hysterectomie is een vrouw niet meer in staat om zwanger te worden. Daarom is het zeer belangrijk dat patiënten die in de toekomst zwanger willen worden, alle mogelijkheden met hun arts bespreken voordat zij met een behandeling beginnen. Soms zijn minder ingrijpende operaties gevolgd door hormoontherapie (zie hieronder) opties om uw mogelijkheden om kinderen te krijgen te behouden. Uw arts kan de mogelijke risico’s en voordelen van deze aanpak met u bespreken en u informatie geven om u te helpen een weloverwogen beslissing te nemen.
Vóór elke operatie voor baarmoederkanker worden vrouwen aangemoedigd om met hun arts te praten over seksuele en emotionele bijwerkingen, reproductieve gezondheidsproblemen en manieren om deze problemen voor en na de kankerbehandeling aan te pakken.
Bestralingstherapie
Bestralingstherapie is het gebruik van röntgenstralen of andere krachtige deeltjes om kankercellen te vernietigen. Een arts die gespecialiseerd is in het geven van bestralingstherapie om kanker te behandelen, wordt een radiotherapeut-oncoloog genoemd. Een bestralingstherapieregime of -programma bestaat meestal uit een bepaald aantal behandelingen die in een bepaalde periode worden gegeven. De meest gebruikelijke vorm van bestraling heet uitwendige bestralingstherapie, waarbij straling wordt gegeven door een machine buiten het lichaam.
Sommige vrouwen met baarmoederkanker hebben bestralingstherapie en een operatie nodig (zie hierboven). Meestal wordt radiotherapie na de operatie gegeven om eventueel achtergebleven kankercellen te vernietigen. Bestralingstherapie wordt soms voor de operatie gegeven om de tumor te verkleinen. Als een vrouw niet kan worden geopereerd, kan haar arts bestralingstherapie aanbevelen als een andere optie.
Bestralingstherapie voor endometriumkanker kan bestaan uit bestraling van het hele bekken of alleen van de vaginale holte, vaak vaginale brachytherapie genoemd.
Bijwerkingen van bestralingstherapie hangen af van de mate van bestraling die wordt gegeven en kunnen onder meer zijn: vermoeidheid, milde huidreacties, maagklachten en waterige ontlasting. De meeste bijwerkingen verdwijnen snel na het einde van de behandeling, maar langdurige bijwerkingen die klachten in de darm of vagina veroorzaken zijn mogelijk.
Dokters adviseren hun patiënten soms om zich tijdens de bestraling te onthouden van seks. Vrouwen kunnen een paar weken na de behandeling hun normale seksuele activiteit hervatten als ze denken dat ze er klaar voor zijn.
Meer informatie over de basisprincipes van bestralingstherapie. Voor meer informatie over bestralingstherapie bij gynaecologische kanker, zie de brochure van de American Society for Therapeutic Radiation Oncology, Radiation Therapy for Gynecologic Cancers.
Chemotherapy
Chemotherapy is the use of drugs to kill cancer cells, usually by stop their ability to grow and divide. Chemotherapie wordt gegeven door een klinisch oncoloog of een gynaecologisch oncoloog, een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker van het vrouwelijk voortplantingsstelsel met geneesmiddelen. Wanneer chemotherapie wordt aanbevolen voor endometriumkanker, wordt deze meestal na de operatie gegeven, met of zonder bestraling. Chemotherapie wordt ook overwogen als endometriumkanker na de eerste behandeling terugkomt.
Systemische chemotherapie komt in de bloedbaan terecht om kankercellen in het hele lichaam te bereiken. Gangbare methoden voor het toedienen van chemotherapie zijn een intraveneuze (IV) buis die met een naald in een ader wordt gebracht, of een pil of capsule die wordt doorgeslikt (oraal). Een chemotherapieregime of -schema bestaat meestal uit een bepaald aantal cycli die in een bepaalde periode worden toegediend. Een patiënt kan 1 geneesmiddel tegelijk krijgen of combinaties van verschillende geneesmiddelen die tegelijkertijd worden toegediend.
Het doel van chemotherapie is de resterende kanker na een operatie te vernietigen of de kanker te doen krimpen en de groei van de tumor te vertragen als deze terugkomt of is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam. Hoewel chemotherapie via de mond kan worden gegeven, worden de meeste geneesmiddelen voor de behandeling van baarmoederkanker via een infuus toegediend. IV-chemotherapie wordt rechtstreeks in een ader geïnjecteerd of via een katheter, een dun slangetje dat in een ader wordt geplaatst.
De bijwerkingen van chemotherapie hangen af van de patiënt, het type chemotherapie en de gebruikte dosis, maar kunnen onder meer zijn: vermoeidheid, infectierisico, misselijkheid en braken, haaruitval, gebrek aan eetlust en diarree. Deze bijwerkingen verdwijnen meestal nadat de behandeling is voltooid. De vooruitgang in chemotherapie in de afgelopen 10 jaar omvat de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor de preventie en behandeling van bijwerkingen, zoals anti-emetica tegen misselijkheid en braken, en groeifactoren om een laag aantal witte bloedcellen te voorkomen.
Andere mogelijke bijwerkingen van chemotherapie voor baarmoederkanker zijn het onvermogen om zwanger te worden en een vervroegde menopauze, als de patiënt geen hysterectomie heeft ondergaan (zie “Chirurgie” hierboven). Veel minder vaak veroorzaken sommige medicijnen gedeeltelijke doofheid. Andere kunnen nierbeschadiging veroorzaken. Extra vocht kan intraveneus worden toegediend om de nieren te beschermen.
Lees meer over de basisprincipes van chemotherapie en hoe u zich op de behandeling kunt voorbereiden. De geneesmiddelen die worden gebruikt om kanker te behandelen, worden voortdurend geëvalueerd. Een gesprek met uw arts is vaak de beste manier om meer te weten te komen over de geneesmiddelen die u voorgeschreven heeft gekregen, het doel ervan en de mogelijke bijwerkingen of wisselwerkingen met andere geneesmiddelen. Kom meer te weten over uw geneesmiddelen op recept met behulp van doorzoekbare geneesmiddelendatabanken.
Hormoontherapie
Hormoontherapie wordt gebruikt om de groei te vertragen van bepaalde typen baarmoederkankercellen die hormoonreceptoren op zich hebben. Over het algemeen zijn deze tumoren adenocarcinomen en zijn ze van graad 1 of 2. Hormoontherapie voor baarmoederkanker bestaat vaak uit een hoge dosis van het geslachtshormoon progesteron dat in pilvorm wordt toegediend. Andere hormoontherapieën zijn hormoonafgevende intra-uteriene apparaten (IUD’s) en aromataseremmers (AI’s), zoals anastrozol (Arimidex), letrozol (Femara) en exemestaan (Aromasin), die over het algemeen worden gebruikt voor de behandeling van vrouwen met borstkanker. Een AI is een geneesmiddel dat de hoeveelheid van het hormoon oestrogeen in het lichaam van een vrouw vermindert door de productie van oestrogeen in andere weefsels en organen dan de eierstokken stop te zetten. Hormoontherapie kan worden gebruikt voor vrouwen die geen operatie of bestraling kunnen ondergaan of kan worden gebruikt in combinatie met andere soorten behandeling.
Bijwerkingen van hormoontherapie kunnen zijn: vasthouden van vocht, toegenomen eetlust, slapeloosheid, spierpijn en gewichtstoename. De meeste bijwerkingen kunnen met de hulp van uw behandelteam worden behandeld. Praat met uw arts over wat u kunt verwachten.
Hoe krijgt u zorg bij symptomen en bijwerkingen
Kanker en de behandeling ervan veroorzaken vaak bijwerkingen. Naast behandelingen om de kanker te vertragen, te stoppen of te elimineren, is een belangrijk aspect van kankerzorg het verlichten van de symptomen en bijwerkingen van de persoon. Deze benadering wordt palliatieve zorg of ondersteunende zorg genoemd en omvat ondersteuning van de patiënt bij zijn fysieke, emotionele en sociale behoeften.
Palliatieve zorg is elke behandeling die zich richt op het verminderen van symptomen, het verbeteren van de kwaliteit van leven en het bieden van ondersteuning aan patiënten en hun familie. Iedereen, ongeacht leeftijd of soort en stadium van kanker, kan palliatieve zorg krijgen. Palliatieve zorg werkt het best als hiermee zo vroeg mogelijk in het kankerbehandelingsproces wordt begonnen. Vaak worden mensen behandeld voor kanker terwijl ze een behandeling krijgen om de bijwerkingen te verlichten. Patiënten die beide behandelingen tegelijk krijgen, hebben vaak minder ernstige symptomen, een betere kwaliteit van leven en melden een grotere tevredenheid over de behandeling.
Palliatieve behandelingen variëren sterk en omvatten vaak medicijnen, veranderingen in de voeding, ontspanningstechnieken, emotionele steun en andere therapieën. U kunt palliatieve behandelingen krijgen die vergelijkbaar zijn met de behandelingen die gebruikt worden om kanker te elimineren, zoals chemotherapie, chirurgie of bestralingstherapie. Praat met uw arts over de doelen van elke behandeling in uw behandelplan.
Voordat u met de behandeling begint, praat met uw zorgteam over de mogelijke bijwerkingen van uw specifieke behandelplan en de opties voor palliatieve zorg. Vertel het uw arts of een ander lid van uw behandelteam tijdens en na de behandeling als u een probleem ondervindt, zodat het zo snel mogelijk kan worden aangepakt. Meer informatie over palliatieve zorg.
Metastatische baarmoederkanker
Als de kanker zich uitzaait naar een ander deel van het lichaam dan waar het is begonnen, noemen artsen dit uitgezaaide kanker. Als dit gebeurt, is het een goed idee om te praten met artsen die ervaring hebben met de behandeling ervan. Artsen kunnen van mening verschillen over het beste standaardbehandelplan. Klinische proeven kunnen een optie zijn. Lees meer over het verkrijgen van een second opinion voordat u met de behandeling begint, zodat u zich op uw gemak voelt bij het door u gekozen behandelplan.
Uw behandelplan kan bestralingstherapie omvatten, vooral bij terugkerende kanker in het bekken, of een operatie. Hormoontherapie kan worden toegepast bij kanker die is uitgezaaid naar verder gelegen delen van het lichaam. Hooggradige kanker of kanker die niet reageert op hormoontherapie wordt behandeld met chemotherapie. Vrouwen met stadium IV baarmoederkanker worden aangemoedigd om deelname aan klinische trials te overwegen. Palliatieve zorg zal belangrijk zijn om de symptomen en bijwerkingen te helpen verlichten.
Voor de meeste patiënten is een diagnose van uitgezaaide kanker zeer stressvol en kan moeilijk te verwerken zijn. Patiënten en familieleden worden aangemoedigd om met artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers of andere leden van het gezondheidsteam te praten over hoe zij zich voelen. Het kan nuttig zijn om met andere patiënten te praten, bijvoorbeeld door naar een steungroep te gaan.
Remissie en de kans op herhaling
Een remissie is wanneer de kanker niet in het lichaam kan worden aangetoond en er geen symptomen zijn. Dit kan ook “geen bewijs van ziekte” (NED) worden genoemd.
Een remissie kan tijdelijk of permanent zijn. Deze onzekerheid maakt veel mensen ongerust dat de kanker zal terugkeren. Hoewel veel remissies blijvend zijn, is het belangrijk met uw arts te praten over de mogelijkheid dat de kanker terugkomt. Inzicht in het risico van terugkeer en de behandelingsopties kan u helpen u beter voor te bereiden als uw kanker inderdaad terugkeert. Leer meer over omgaan met de angst voor terugkeer.
Als de kanker na de oorspronkelijke behandeling terugkomt, wordt dat terugkerende kanker genoemd. Het kan op dezelfde plaats terugkomen (lokaal recidief genoemd), in de buurt (regionaal recidief) of elders (ver verwijderd recidief). Meer informatie over terugkerende baarmoederkanker in Stages.
Als dit gebeurt, begint u met een nieuwe ronde van onderzoeken om zoveel mogelijk informatie over de terugkeer te krijgen. Nadat deze tests zijn gedaan, bespreekt u met uw arts de behandelingsmogelijkheden. Vaak zal het behandelingsplan de hierboven beschreven behandelingen omvatten, zoals hormoontherapie, radiotherapie en chemotherapie, maar ze kunnen op een andere manier worden gecombineerd of met een andere frequentie worden gegeven. Chirurgie wordt soms aanbevolen wanneer het kankerrecidief klein of beperkt is, een zogenaamd gelokaliseerd recidief. Uw arts kan u klinische trials voorstellen waarin nieuwe methoden voor de behandeling van dit type terugkerende kanker worden bestudeerd. Welk behandelplan u ook kiest, palliatieve zorg zal belangrijk zijn om de symptomen en bijwerkingen te verlichten.
Mensen met terugkerende kanker ervaren vaak emoties zoals ongeloof of angst. Patiënten worden aangemoedigd om met hun gezondheidsteam over deze gevoelens te praten en te vragen naar ondersteunende diensten om hen te helpen ermee om te gaan. Lees meer over omgaan met terugkeer van kanker.
Als behandeling niet aanslaat
Verstel van kanker is niet altijd mogelijk. Als de kanker niet kan worden genezen of onder controle kan worden gebracht, wordt de ziekte gevorderd of terminaal genoemd.
Deze diagnose is stressvol en voor veel mensen kan het moeilijk zijn om over gevorderde kanker te praten. Het is echter belangrijk om open en eerlijke gesprekken met uw arts en zorgteam te voeren om uw gevoelens, voorkeuren en zorgen kenbaar te maken. Het zorgteam is er om te helpen, en velen van hen hebben speciale vaardigheden, ervaring en kennis om patiënten en hun familie te ondersteunen. Ervoor zorgen dat iemand lichamelijk comfortabel en pijnvrij is, is uiterst belangrijk.
Patiënten met vergevorderde kanker en een levensverwachting van minder dan 6 maanden kunnen een vorm van palliatieve zorg overwegen die hospicezorg wordt genoemd. Hospicezorg is bedoeld om de best mogelijke levenskwaliteit te bieden aan mensen die het einde van hun leven naderen. U en uw familie willen wellicht met uw zorgteam praten over mogelijkheden voor hospicezorg, waaronder hospice thuiszorg of andere zorginstellingen. Verpleging en speciale apparatuur kunnen thuisblijven voor veel gezinnen tot een haalbare optie maken. Meer informatie over geavanceerde planning van kankerzorg.
Na het overlijden van een dierbare hebben veel mensen behoefte aan ondersteuning bij het verwerken van hun verlies. Meer informatie over rouw en verlies.
Het volgende deel van deze gids gaat over klinische proeven. Het verschaft meer informatie over onderzoekstudies die gericht zijn op het vinden van betere manieren om voor mensen met kanker te zorgen. U kunt het menu gebruiken om een andere sectie te kiezen om in deze gids te lezen.