Doelstellingen van Centrale Bank
De doelstellingen van centrale banken zijn in de loop der jaren grotendeels veranderd, als gevolg van desastreuze economische gebeurtenissen. In de jaren zeventig bijvoorbeeld was het belangrijkste doel van centrale banken het waarborgen van volledige werkgelegenheid. De focus op werkgelegenheid verblindde echter de aandacht van centrale banken op inflatie. In plaats van prijsstabiliteit te handhaven, pompten centrale banken geld in de economie om ervoor te zorgen dat mensen aan het werk waren. Dit ging echter ten koste van de inflatie.
In 1973 was er bijvoorbeeld een enorme oliecrisis, die de naam “OPEC-crisis” zou krijgen. Dit leidde tot een sterke stijging van de werkloosheidscijfers in de ontwikkelde wereld. Als vergelding openden de centrale banken de kranen en voorzagen de economie van geld in de hoop investeringen en werkgelegenheid te stimuleren.
Hoewel het plan werkte, stimuleerde het de werkgelegenheid op de korte termijn, maar creëerde het effecten op de lange termijn. De inflatie liep op tot in de jaren tachtig met dubbele cijfers en ook de werkgelegenheid leed eronder. Als gevolg hiervan leerden centrale banken dat een meer evenwichtige aanpak nodig is – een aanpak die zich richt op meerdere doelstellingen in plaats van één.
Voorbeelden van de doelstellingen van centrale banken zijn:
- Prijsstabiliteit
- Volledige werkgelegenheid
- Financiële stabiliteit
- Economische groei
- Stabiele wisselkoersen
1. Prijsstabiliteit
Prijsstabiliteit is waarschijnlijk een van de belangrijkste doelstellingen van centrale banken. Na de hoge inflatie in de jaren zeventig en tachtig, en de ramp die de Grote Depressie van 1929 veroorzaakte, is prijsbeheersing een sleutelelement van het centrale-bankbeleid.
Nu is het streefcijfer voor de inflatie in het grootste deel van de ontwikkelde wereld 2 procent. De reden hiervoor is dat het hoog genoeg is om consumptie aan te moedigen, maar niet te hoog om paniekaankopen te veroorzaken en zo een cyclus van grotere inflatie te creëren. Toch is het niet te laag om een buitensporige hoeveelheid besparingen te veroorzaken.
2. Volledige werkgelegenheid
Door de geschiedenis heen was volledige werkgelegenheid een van de belangrijkste doelstellingen van de centrale bank. Naarmate de verzorgingsstaat zich uitbreidde en het inzicht in het monetaire beleid toenam, heeft zij echter een stap terug gedaan.
Niettemin is volledige werkgelegenheid nog steeds een relatief belangrijke doelstelling. De meeste centrale banken komen in actie als de werkgelegenheid op peil blijft. Gewoonlijk gebeurt dit door de rentetarieven te verlagen om het bedrijfsleven goedkopere kredieten te verstrekken. Op hun beurt gebruiken bedrijven het goedkope krediet om te investeren en hun activiteiten uit te breiden, waardoor de werkgelegenheid wordt gestimuleerd.
3. Financiële stabiliteit
De centrale bank treedt vaak op als kredietverstrekker in laatste instantie om de financiële stabiliteit te handhaven. Zo hebben de meeste commerciële banken kortlopende leningen nodig om hun activa en passiva op elkaar af te stemmen.
Bij gelegenheid moet een commerciële bank misschien een lening betalen aan een andere financiële instelling, maar hun activa zitten vast in langlopende leningen en andere niet-liquide activa. Als gevolg daarvan hebben zij enige kortetermijnliquiditeit nodig om aan hun verplichtingen te voldoen, en dat is waar de centrale bank om de hoek komt kijken.
Dit is van cruciaal belang in de particuliere sector, aangezien enkele kortetermijnfouten in de betalingen ernstige gevolgen kunnen hebben. Eén kleine wanbetaling op korte termijn kan ertoe leiden dat andere instellingen geen zaken meer met hen doen, en klanten kunnen naar elders beginnen te gaan. Het kan de reputatie van de onderneming en daarmee het vertrouwen in haar als organisatie vernietigen. De centrale bank speelt dus een belangrijke rol om ervoor te zorgen dat het vertrouwen blijft bestaan en de banken stabiel blijven.
4. Economische groei
Economische groei is belangrijk voor centrale banken, omdat het over het algemeen meer banen en betere levensomstandigheden betekent. Als er economische groei is, gaat dat vaak gepaard met meer bedrijfsinvesteringen, verbetering van de werkgelegenheid en een toenemende vraag.
Nu is economische groei een doelstelling voor centrale banken, maar niet noodzakelijkerwijs de belangrijkste. Zij moeten vaak de voor- en nadelen tegen elkaar afwegen, omdat het beheersen van inflatie en prijzen gunstiger kan zijn dan het stimuleren van de economie. Toch zullen centrale banken vaak proberen de economie te ondersteunen als zij dat kunnen doen en tegelijkertijd de prijsstabiliteit kunnen handhaven.
5.
5. Stabiliteit van de wisselkoers
Om de een of andere reden kan een land te maken krijgen met een valutaschok, waarbij de vraag naar zijn valuta snel afneemt. Dit kan te wijten zijn aan een binnenlandse politieke output of een financiële crisis. Dit zorgt op zijn beurt voor instabiliteit op de markten, wat centrale banken proberen te vermijden.
Instabiliteit van de wisselkoersen kan leiden tot minder vertrouwen bij het bedrijfsleven, omdat zij hun investeringen of bedrijfsstrategie niet goed kunnen plannen. Dit is een nog belangrijkere factor in de huidige onderling verbonden economieën, die sterk afhankelijk zijn van internationale toeleveringsketens.
Wanneer de wisselkoers sterk daalt, kan de centrale bank proberen de binnenlandse valuta op de valutamarkt te kopen in een poging de vraag en de waarde ervan te verhogen. Dit kan helpen om stabiliteit op de markt te creëren, wat aanzienlijke gevolgen kan hebben voor zowel importeurs, de toeleveringsketen als de exporteurs.