Culturele opvattingen over vaccinatie

De publieke opvattingen over vaccinatie omvatten uiteenlopende en diepgewortelde overtuigingen, een gevolg van de spanning tussen uiteenlopende culturele opvattingen en waardesystemen. Diverse belangrijke culturele opvattingen over vaccinatie vloeien voort uit (1) individuele rechten en volksgezondheidsstandpunten ten aanzien van vaccinatie, (2) diverse religieuze standpunten en bezwaren tegen vaccinatie, en (3) achterdocht en wantrouwen ten aanzien van vaccins onder verschillende culturen en gemeenschappen in de VS en de rest van de wereld.

Individuele versus volksgezondheidsstandpunten

Veel landen eisen dat hun burgers bepaalde vaccinaties krijgen. In de Verenigde Staten schrijft de wetgeving van de staten verplichte vaccinaties voor, zoals die welke kinderen nodig hebben om naar school te gaan. Controverses over de effectiviteit, veiligheid en moraliteit van verplichte inentingen vloeien voort uit de aloude spanning tussen twee, soms uiteenlopende, doelen: bescherming van individuele vrijheden en bescherming van de volksgezondheid.

De prioriteiten tussen individuele en volksgezondheid werden meer dan 100 jaar geleden voor het eerst betwist in het Amerikaanse Hooggerechtshof. In de zaak Jacobson tegen Massachusetts weigerde een inwoner van de stad Cambridge zich te laten vaccineren tegen pokken, omdat hij van mening was dat de wet een inbreuk vormde op zijn recht om voor zijn eigen lichaam te zorgen zoals hij dat het beste kan. Het Hof verwierp het beroep van Jacobson. Deze baanbrekende uitspraak uit 1905 heeft gediend als basis voor overheidsmaatregelen om individuele vrijheden in te perken ter bescherming van de volksgezondheid.

De spanning bestaat omdat volksgezondheidsvoorschriften tot doel hebben zoveel mogelijk mensen te beschermen, maar zij geven soms voorrang aan groepsbehoeften boven individuele voorkeuren. In het geval van vaccinatie offeren mandaten de individuele autonomie op om gemeenschappen te beschermen tegen ziekten. Niet gevaccineerde mensen vormen een risico voor kinderen of mensen met medische contra-indicaties die niet gevaccineerd kunnen worden, maar ook voor gevaccineerde mensen (vaccins zijn niet 100% effectief).

Alle interventies op het gebied van de volksgezondheid, inclusief vaccinatie, brengen echter gezondheidsrisico’s met zich mee. Bovendien is individualisme een sterk punt van de idealen en waarden van de Amerikaanse burgers. Individuen willen dus gebruik maken van hun recht om zichzelf en/of hun kinderen te beschermen als zij het bestaande medische bewijs over de relatieve veiligheid van vaccins niet aanvaarden, of als hun ideologische overtuigingen vaccinatie niet ondersteunen.

Goed volksgezondheidsbeleid brengt zowel individuele rechten als behoeften van de gemeenschap in evenwicht. Daarom moeten volksgezondheidsfunctionarissen verschillende sociale en culturele perspectieven op vaccinatiebeleid erkennen en respecteren, om het succes en de acceptatie ervan te bevorderen.

Religieuze perspectieven en bezwaren tegen vaccins

Zekere religies en geloofssystemen bevorderen alternatieve perspectieven op vaccinatie. Religieuze bezwaren tegen vaccins zijn over het algemeen gebaseerd op (1) de ethische dilemma’s die verbonden zijn aan het gebruik van menselijke weefselcellen om vaccins te maken, en (2) overtuigingen dat het lichaam heilig is, geen bepaalde chemicaliën of bloed of weefsels van dieren mag ontvangen, en genezen moet worden door God of natuurlijke middelen.

De Katholieke Kerk bijvoorbeeld erkent de waarde van vaccins en het belang van de bescherming van de gezondheid van individu en gemeenschap. Zij stelt echter dat haar leden, indien beschikbaar, alternatieven moeten zoeken voor vaccins die zijn gemaakt met behulp van cellijnen afkomstig van geaborteerde foetussen. Christian Scientists hebben geen formeel beleid tegen vaccins, maar vertrouwen in het algemeen op gebed voor genezing. Zij geloven dat medische ingrepen, waaronder vaccins, onnodig zijn.

De meeste Amerikaanse staten, met uitzondering van West Virginia en Mississippi, staan toe dat mensen op grond van hun religieuze overtuigingen en bezwaren een religieuze vrijstelling aanvragen voor verplichte vaccins. Het aantal religieuze vrijstellingen van vaccinatie is de laatste jaren toegenomen. Hoewel volwassenen en kinderen met deze vrijstellingen slechts een klein deel van de totale bevolking uitmaken, zijn zij vaak het middelpunt van controverse en media-aandacht. Infecties kunnen zich snel verspreiden via kleine ongevaccineerde sociale en/of geografische kerkgemeenschappen. Zo deed zich in 1990 in Philadelphia een grote uitbraak van mazelen voor onder ongevaccineerde schoolkinderen die lid waren van twee fundamentalistische kerken die vertrouwden op gebed voor genezing en gekant waren tegen vaccins. In 1994 deed zich een mazelenuitbraak voor in een Christian Science-gemeenschap die bezwaar maakte tegen vaccinatie. De uitbraak ontstond bij een tiener die in Illinois woonde en naar een Christian Science kostschool in Missouri ging. Haar ziekte droeg bij tot aanzienlijke uitbraken in beide staten. Meer recentelijk, in 2005, deed zich een uitbraak van mazelen voor onder leden van een religieuze gemeenschap in Indiana die tegen vaccinatie waren, toen een ongevaccineerde tiener ziek terugkeerde van een reis overzee en anderen op een kerkbijeenkomst besmette.

Omwille van deze uitbraken en het toenemend aantal religieuze vrijstellingen van vaccinatie, waarschuwen de CDC en andere medische en volksgezondheidsfunctionarissen ouders dat ongevaccineerde kinderen een hoger risico lopen om infecties op te lopen die door vaccinatie te voorkomen zijn.

Suspicion and Mistrust of Vaccines

Suspicion and apprehension about vaccination is fairly common, particularly among several specific disenfranchised communities in the United States and internationally. Voor deze gemeenschappen wordt het wantrouwen het best begrepen in een sociale en historische context van ongelijkheid en wantrouwen. Verschillende studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat de erfenis van racisme in de geneeskunde en de Tuskegee Syfilis Studie, een klinische proef uitgevoerd met Afro-Amerikanen aan wie de juiste behandeling werd ontzegd, belangrijke factoren zijn die ten grondslag liggen aan het wantrouwen van Afro-Amerikanen ten aanzien van medische en volksgezondheidsinterventies, waaronder vaccinatie, , ,

Internationaal, in delen van Azië en Afrika, is het wantrouwen ten aanzien van vaccins vaak verbonden met “Westers complot” theorieën, die suggereren dat vaccins listen zijn om niet-Westerse gemeenschappen te steriliseren of te infecteren. In de afgelopen 20 jaar is er voor verschillende infecties en vaccins wantrouwen geweest. Zo werden in 1990 in Kameroen de inentingsinspanningen van het land gedwarsboomd door geruchten en vrees dat volksgezondheidsfunctionarissen een reeks kindervaccins zouden toedienen om vrouwen te steriliseren. Ook in Tanzania, halverwege de jaren negentig, maakte een missionaris zich zorgen over tetanusvaccinaties, wat leidde tot geruchten over sterilisatie en het stopzetten van de campagne. En in 2005 leidde argwaan tegen het vaccin tegen mazelen tot een daling van het aantal vaccinaties en een toename van het aantal infecties in Nigeria.

Een van de meest opvallende gevallen van argwaan tegen vaccins in Afrika betrof het poliovaccin. In 1999 schreef de Britse journalist Edward Hooper The River: A Journey to the Source of HIV/AIDS. Hij speculeerde dat het virus dat AIDS veroorzaakt van apen op mensen is overgegaan via een poliovaccin. Hij betoogde dat het poliovaccin was gemaakt van de cellen van chimpansees die besmet waren met de primatenvorm van HIV (Simian immunodeficiency virus, of SIV), dat zich aanpaste bij mensen en ziekte veroorzaakte; en dat er toevalligheden waren in de plaatsen waar het poliovaccin voor het eerst werd toegediend en waar de eerste gevallen van HIV ontstonden. Hoewel wetenschappers en medische geleerden overvloedig bewijs hebben geleverd om de ideeën van Hooper te weerleggen, heeft de media-aandacht wereldwijd complottheorieën en bezorgdheid aangewakkerd.

Religieuze en politieke bezwaren van moslimfundamentalisten hebben geleid tot verdenkingen over het poliovaccin in Pakistan, Afghanistan en Nigeria. Zo hebben de plaatselijke Taliban in Zuid-Afghanistan de inenting tegen polio een Amerikaanse truc genoemd om de moslimbevolking te steriliseren en een poging om Allah’s wil af te wenden. Het verzet tegen de vaccinatie heeft zelfs geleid tot gewelddadige mishandelingen en ontvoeringen. Soortgelijke bezwaren hebben de inentingscampagnes tegen polio in Nigeria stopgezet. In 2003 beweerden religieuze leiders in drie verschillende Nigeriaanse staten dat de vaccins besmet waren met het virus dat AIDS veroorzaakt en met sterilisatie- en kankerverwekkende stoffen, ondanks tests die de veiligheid van het vaccin bevestigden. De impasse werd uiteindelijk opgelost door een dialoog tussen religieuze en politieke leiders, de WHO en UNICEF. In Pakistan hebben Taliban-militanten inentingswerkers tegen polio en hun veiligheidstroepen aangevallen. Meer dan 70 polio-werkers zijn gedood sinds de aanvallen begonnen in 2012.

Divergerende culturele perspectieven en meningen ten opzichte van vaccinatie, waaronder libertaire en religieuze bezwaren, evenals argwaan tegen vaccins, wijzen op de noodzaak van voortdurende communicatie en samenwerking tussen medische en volksgezondheidsfunctionarissen en het publiek met betrekking tot aanvaardbaar en effectief vaccinatiebeleid.

Dit artikel is hier vertaald in het Deens.

Bronnen

1. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Vereisten voor vaccinatie door de staat. Accessed 01/10/2018.
2. Blum, J.D. Balancing individual rights versus collective good in public health enforcement. Geneeskunde en Recht. 2006;25:273-281.
3. Parmet, W.E., Goodman RA, Farber A. Individual rights versus the public’s health – 100 years after Jacobson v. Massachusetts. N Engl J Med. 2005;352:652-653.
4. Salmon DA, Omar SB. Individuele vrijheden versus collectieve verantwoordelijkheid: Immunization decision making in the face of occasionally repeating values. Emerging Themes in Epidemiology. 2006;3:1-3.
5. Morele beschouwingen over vaccins afgeleid van cellen afkomstig van geaborteerde foetussen. De National Catholic Bioethics Quarterly. 2006;6:541-549.
6. Christian Science. Wat is Christian Science? Accessed 01/10/2018.
7. Aspinwall, T.J. Religieuze vrijstellingen van kinderimmunisatie statuten: Reaching for a more optimal balance between religious freedom and public health. Loyola Univ Chicago Law J. 1997;29:109-39.
8. Rodgers, D.V., Gindler, J.S., Atkinson, W.L., Markowitz, L.E. High attack rates and case fatality during a measles outbreak in groups with religious exemption to vaccination. Pediatr Infect Dis J. 1993;12:288-92.
9. Uitbraak van mazelen onder Christian Science studenten: Missouri en Illinois, 1994. MMWR. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention (CDC); 1994;43(25):463-465. Accessed 01/10/2018.
10. Import-geassocieerde uitbraak van mazelen — Indiana, mei–juni 2005. MMWR. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention (CDC); 2005;54(42):1073-1075. Accessed 01/10/2018.
11. LeBlanc, S. Ouders gebruiken religie om vaccins te vermijden. Washington Post. 18 okt. 2007; The Associated Press. Accessed 01/10/2018.
12. Zalm, D.A, Siegel AW. Religieuze en filosofische vrijstellingen van vaccinvereisten en lessen geleerd van gewetensbezwaarden van de dienstplicht. Volksgezondheidsverslagen. 2001;116:289-295.
13. Gamble, V.N. In de schaduw van Tuskegee: Afrikaanse Amerikanen en de gezondheidszorg. American Journal of Public Health. 1997;87:1773-1778.
14. Freimuth, V.S., Quinn, S.C., Thomas, S.B., Colea, G., Zook, E., Duncan, T. African Americans’ views on research and the Tuskegee syphilis study. Social Science & Medicine.2001;52:797-808.
15. Moutsiakis, D.L., Chin, N.P. Why blacks do not take part in HIV vaccine trials. Journal of the National Medical Association. 2007;99:254-257.
16. Newman, P.A, Naihua, D., Roberts, K.J., et al. HIV vaccine trial participation among ethnic minority communities: Barrières, motivatoren, en implicaties voor rekrutering. JAIDS. 2006;41:210-217.
17. UNICEF. Bestrijding van anti-vaccinatie geruchten: Lessen uit case studies in Afrika. (425 KB). Nairobi, Kenia: UNICEF; 1997:1-68. Accessed 01/10/2018.
18. Savelsberg, P.F., Ndonko, F.T., Schmidt-Ehry, B. Steriliserende vaccins of de politiek van de baarmoeder: Retrospectieve studie van een gerucht in de Kameroen. Medische Antropologie Quarterly. 2000;14:159-179.
19. Clements, C.J., Greenough, P., Shull, D. How vaccine safety can become political – the example of polio in Nigeria. Current Drug Safety. 2006;1:117-119.
20. Hooper, E. The River : A Journey to the Source of HIV and AIDS New York: Little, Brown, and Company; 1999.
21. Plotkin, S. CHAT poliovaccin was niet de bron van humaan immunodeficiëntievirus type 1 voor mensen. Vaccins. 2001;32:1068-1084.
22. Warraich, H.J. Religious opposition to polio vaccine. Emerging Infectious Diseases. 2009;15:978.
23. Jegede, A.S. What led to the Nigerian boycott of the polio vaccination campaign? PLOS Medicine. 2007;4:0417-0422.
24. Hashim, A. Pakistan’s polio problem and vaccination danger. Al Jazeera. March 28, 2015. Accessed 01/10/2018.

To read PDFs, download and install Adobe Reader.

Last update 10 January 2018