Het is 1959, je bent 19 jaar oud en hebt een dodelijk geheim. Je moeder, geliefd in de hele buurt en favoriet op het politiebureau omdat ze langskomt met gebakjes, is niet wie ze lijkt te zijn. Ze heeft je vader verdronken toen je tien jaar oud was, heeft sindsdien twee mannen vermoord en heeft nu haar dodelijke zinnen gezet op je nieuwe echtgenoot.
Dit verhaal is echt. Hazel Dulcie Bodsworth was een seriemoordenaar die om kille, berekende redenen drie mannen heeft vermoord. Elk van deze sterfgevallen werd beschouwd als een ongeluk, totdat haar dochter de bonen morste. Zelfs toen duurde het 5 jaar voordat dit schijnbare toonbeeld van deugdzaamheid werd gearresteerd voor seriemoord. Wie zou immers een moeder van vier kinderen van middelbare leeftijd verdenken? In die tijd – en ook nu nog – zien we vrouwen niet als in staat tot hetzelfde berekende geweld dat we bij mannen zijn gaan accepteren.
De zaden van vrouwelijke psychopathie
Weinig mensen zijn tegenwoordig onbekend met de term “psychopaat
,”een term die wordt gebruikt om een persoonlijkheidsstoornis te beschrijven die bestaat uit kenmerken als een gebrek aan empathie, een manipulatieve, bedrieglijke en egoïstische interpersoonlijke stijl, en een groot aantal risicovolle en regelovertredende gedragingen. Deze kenmerken komen niet alleen op volwassen leeftijd tot uiting; psychopathische vrouwen waren vaak tienermeisjes die logen, stalen en relaties probeerden te manipuleren door emotionele chantage, door geruchten te verspreiden, te roddelen en anderen buiten te sluiten.
Hoewel we het exacte recept voor psychopathie niet hebben, is het waarschijnlijk een perfecte storm van risicogenen en een harde omgeving. Recent onderzoek suggereert dat, terwijl de natuur een sterkere invloed heeft op de ontwikkeling van gevoelloze en emotieloze jongens, de opvoeding, zoals een koude, controlerende opvoedingsstijl en herhaalde blootstelling aan trauma’s, een sterkere rol kan spelen bij het zaaien van het zaad van een ontluikende vrouwelijke psychopaat. Een extreem voorbeeld hiervan was het geval van Mary Bell. Als kind was Mary’s vader afwezig en haar moeder was een gewelddadige alcoholische prostituee. Mary werd vanaf haar vierde gedwongen sexuele handelingen te verrichten voor haar moeders klant. Tegen de tijd dat ze 11 was, had Mary twee kleuterjongens gewurgd.
Blinded by Bias
Beste schattingen zijn dat ongeveer 1% van de algemene bevolking psychopathie heeft, tussen de 7 en 20 mannelijke psychopaten voor elke vrouwelijke. Dit statistische beeld kan echter scheefgetrokken zijn door de neiging van onze cultuur om hetzelfde pathologische gedrag anders te interpreteren, afhankelijk van of het door een man of een vrouw wordt gedaan. Geef een psychiater twee identieke patiëntprofielen, maak van de ene een man en de andere een vrouw, en je kunt twee verschillende diagnoses krijgen.
Hier is een voorbeeld. Het is niet ongewoon dat een vrouwelijke gevangene die duidelijk voldoet aan de diagnostische criteria voor psychopathie, ook een andere diagnose heeft gekregen, meestal een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Beide diagnoses omvatten vergelijkbare symptomen, maar om zeer verschillende redenen. Een vrouw met borderline persoonlijkheidsstoornis kan anderen imiteren om goedkeuring te krijgen en om erbij te horen. Een vrouwelijke psychopaat doet dit als onderdeel van de “oplichting”. Terwijl een vrouw met borderline persoonlijkheidsstoornis woedend kan worden bij het geringste teken van ontrouw of zich terugtrekt uit angst om in de steek gelaten te worden, kan een vrouwelijke psychopaat woedend worden om de waarheid te verdraaien, haar ware bedoelingen te verbergen, of om de acties van haar partner te controleren. Als de roofzuchtige motieven achter het probleemgedrag niet worden herkend, wordt het gevaar dat dreigt niet onderkend.
Psychopathie met een vrouwelijk tintje
Natuurlijk hebben verwachtingen over de rol van mannen en vrouwen niet alleen invloed op hoe ons gedrag wordt geïnterpreteerd, maar ook op het gedrag zelf. Hoewel vrouwelijke en mannelijke psychopaten een vergelijkbare geschiedenis en persoonlijkheidskenmerken hebben, kunnen ze verschillen in de manier waarop deze kenmerken tot uiting komen. Bijvoorbeeld, zowel mannelijke als vrouwelijke psychopaten zijn seksueel dwingend in hun interpersoonlijke relaties. In tegenstelling tot de meer fysiek agressieve mannelijke psychopaat, vertrouwen vrouwelijke psychopaten echter op emotionele manipulatie en gebruiken ze seks als wapen – om een conflict te beëindigen, om psychologische macht te verkrijgen, om een partner van een ander af te pakken.
Vrouwelijke psychopaten lijken, meer dan hun mannelijke tegenhangers, aanleg te hebben voor het lezen van emotionele signalen waarmee ze gebieden van emotionele kwetsbaarheid kunnen identificeren; depressie, onzekerheid, eenzaamheid. Het is niet dat vrouwelijke psychopaten niet net zo fysiek gewelddadig kunnen zijn als mannen; dat kunnen ze wel. Psychopathie, bij zowel mannen als vrouwen, is gecorreleerd met voorbedachte agressie en, in mindere mate, impulsief geweld als reactie op woede of frustratie. Maar waar vrouwelijke psychopaten zich in specialiseren is hun vermogen om te verleiden, te sussen, te kalmeren, te troosten, veiligheid te bieden en overtuigend genderstereotiepe illusies uit te beelden zolang dat voor hen nuttig is. Als dat niet het geval is, kan de hel losbarsten.
Sisters in Crime
Vrouwelijke delinquenten maken 13% uit van de Amerikaanse gevangenispopulatie; 17% van hen zijn psychopaten. In vergelijking met mannen plegen vrouwelijke psychopaten minder geweldsdelicten en worden ze vaker gearresteerd voor fraude, eigendomsdelicten en drugsbezit. In vergelijking met niet-psychopathische vrouwelijke gevangenen beginnen zij hun criminele carrière eerder, plegen zij vaker recidive en plegen zij misdrijven met voorbedachten rade die zijn ingegeven door macht, dominantie of persoonlijk gewin.
Vrouwelijke psychopaten moorden ook en als ze dat doen, gaan ze niet ver van huis. (11) Van de 60.000 moorden die tussen 1976 en 1997 door vrouwen zijn gepleegd, was 60+% gericht tegen een intiem of familielid (in vergelijking met 20% voor mannelijke daders). Vrouwelijke seriemoordenaars vermoorden ook mensen die ze kennen – de verzekerde echtgenoot, het lastige kind, de klokkenluidende klant, de vermoeiende ziekenhuispatiënt. En ze komen veel langer weg met hun misdaden; vrouwelijke seriemoordenaars ontkomen gemiddeld twee keer zo lang aan arrestatie als mannen. Het zijn de slachtoffers die voor die extra tijd boeten.
The Take-Away
Vrouwelijke psychopaten richten net zo veel schade aan als hun mannelijke tegenhangers, vaak in het leven van de mensen die hen het meest vertrouwen. Kinderen lopen littekens op, minnaars worden gebruikt en afgedankt, vrienden en kennissen worden bedrogen. Ze blijven echter veel langer onder de radar dan hun mannelijke tegenhangers. Totdat we ze leren herkennen, zullen er slachtoffers blijven vallen, ook onder de risico-meisjes die, als ze vroeg worden herkend, nog een andere weg kunnen kiezen.