Er zijn 26 letters in het Engelse alfabet, waarbij twee van de letters – “A” en “I” – zelf ook woorden vormen. Maar zoals hierboven te zien is, werd een ander teken – de ampersand (&) – ook, op sommige momenten, opgenomen onder de huidige 26. En verbazingwekkend genoeg is het woord “ampersand” waarschijnlijk een bijproduct van de opname van het symbool.
De afbeelding hierboven komt uit een boek uit 1863 genaamd “The Dixie Primer, For The Little Folks,” dat hier in zijn geheel verkrijgbaar is – een boek dat, net als veel boeken die zelfs nu nog bestaan, tot doel had kinderen hun ABC en enkele basiswoorden en fonetiek te leren. Opmerkelijk is dat de ampersand is opgenomen in het alfabet, net naast de Z en de hele reeks afsluit. Hoewel dit niet noodzakelijkerwijs het standaardgebruik was, was het ook niet erg ongewoon om de ampersand hier op te nemen – hij stond er al eeuwen.
De ampersand werd samen met de rest van de taal ontwikkeld, teruggaand tot de 1e eeuw, toen de Romeinen af en toe de letters “E” en “T” combineerden tot een soortgelijk symbool, dat het woord “et” wat “en” betekent, voorstelde. Het werd opgenomen in het Oud-Engelse alfabet, dat nog tot in de middeleeuwen in gebruik was. Toen het Oud-Engels werd vervangen door het moderne Engels dat we nu kennen, behield de ampersand tot op zekere hoogte zijn status van “lid van het alfabet” (om maar eens een uitdrukking te gebruiken), waarbij sommige regio’s en dialecten ervoor kozen om het tot halverwege de 18e eeuw in het alfabet op te nemen.
Maar het werd nog geen ampersand genoemd. Het & teken werd eenvoudigweg “en” genoemd – wat het opzeggen van het alfabet lastig maakte. Zoals Dictionary.com opmerkt, was (en is) het vreemd om te zeggen “X Y Z en.” Dus deden ze dat niet. In plaats daarvan ontwikkelde ons lexicon een ander gezegde: “X, Y, en Z, en op zichzelf, ‘en'” – maar in plaats van “op zichzelf” te zeggen, werd de Latijnse uitdrukking per se populair. Het resultaat? “En per se, en,” of, snel gemompeld door een ongeïnteresseerde student, “ampersand.”
Waarom het opnemen van de ampersand in het alfabet in onbruik raakte laat zich raden, maar er is een goede kans dat dit te danken is aan het ABC-liedje dat we allemaal kennen – dat is het liedje dat de melodie deelt met Twinkle, Twinkle, Little Star (en dat ontleend is aan Mozart’s Ah vous dirai-je, Maman). Dat liedje werd auteursrechtelijk beschermd in 1835, rond de tijd dat de ampersand uit de gratie raakte bij de rest van de ABC’s.
Bonusfeitje: Hoewel het Oudengels de ampersand bevatte, bevatte het niet een paar letters die we vandaag de dag gebruiken, met name J, U, en W. J en U werden pas hun eigen letters in de 16e eeuw (in plaats daarvan werden ze vertegenwoordigd door respectievelijk I en V), en W werd kort daarna een letter onafhankelijk van U.
Vanuit het Archief: “Mystery Tome, het verhaal van het Voynich Manuscript, een 240 pagina’s tellend boek waarschijnlijk uit de jaren 1400, met een nog nooit eerder vertoond en tot op heden niet geïnterpreteerd “alfabet”. We weten niet waar het over gaat. En we weten ook niet wie het schreef, of waarom.
Gerelateerd: “Letter Perfect: De wonderbaarlijke geschiedenis van ons alfabet van A tot Z” door David Sacks. 18 reviews, gemiddeld 4,5 sterren. Verkrijgbaar op Kindle.