Media Release
Van: Western Sydney University
Wat hebben Nelson Mandela en de Black Panther Koning van Wakanda gemeen?
Ze spreken allebei isiXhosa.
IsiXhosa is een inheemse Zuid-Afrikaanse Bantoe-kliktaal die zijn kliks heeft aangenomen door handel en inter-tribale huwelijken met het Khoisan-volk.
Khoisan-talen behoren tot de oudst bekende taalsystemen op aarde.
En het Khoisan volk kan genetisch worden teruggevoerd tot de eerste menselijke beschaving.
Psycholinguïst professor Catherine Best van het MARCS Institute for Brain, Behaviour and Development aan de Western Sydney University, zei dat het gebruik van een kliktaal in de Black Panther film aantoonbaar een “extra dimensie van authenticiteit” toevoegde aan de fictieve wereld van Wakanda.
Professor Best bestudeert al meer dan 40 jaar de perceptie van taal; in het bijzonder hoe Engels sprekende baby’s en volwassenen de klikmedeklinkers van Bantoe en Khoisan talen waarnemen.
Zij zei dat onderzoek de kliktaal terugvoerde tot de Khoisan worteltalen – vijf niet-verwante kliktaalgebieden geconcentreerd in de Kalahari woestijn in Zuidelijk Afrika, met twee geïsoleerde kliktaalgebieden gevonden in Tanzania, Oostelijk Afrika.
“Tot voor kort werd gedacht dat deze kliktalen uniek waren voor Afrika, totdat een onregelmatigheid de aandacht verlegde naar een eiland bij het Northern Territory in de Golf van Carpentaria,” zei ze.
“Een inheemse Australische stam, bekend als het Lardil-volk van het Mornington-eiland, is geïdentificeerd als de enige niet-Afrikaanse sprekers die klikken gebruikten voor verbale communicatie in wat zij de Damin-taal noemden.
“Damin, nu uitgestorven, werd alleen gebruikt door de mannen van de stam, en werd gesproken en onderwezen tijdens rituele ceremonies die mannelijke overgangsrituelen betekenden.”
Professor Best zei dat het kliksysteem dat door het Lardil-volk werd gebruikt, genetisch niet verwant was aan een van de kernkliktalen die in Afrika zijn gevonden.
“Wat we weten over kliktalen is dat ze uniek zijn voor zuidelijk en oostelijk Afrika, althans dat dachten we,” zei ze.
“Kliktalen zijn gebaseerd op een fonologisch systeem dat de kliks gebruikt als medeklinkers, en ze coördineert met klinkers om woorden te vormen.
“Een Khoisan taal heeft een woordenschat van duizenden woorden en kan tot 63 unieke kliks hebben.
“Damin echter, had in vergelijking met de Khoisan talen een beperktere woordenschat met slechts 150 woorden in de taalbank, en slechts een paar verschillende kliks.
Professor Best zei dat de manier waarop Damin werd gebruikt, aangaf dat de klikserie een uitbreiding was van hun moedertaal.
“Damin is wat taalkundigen noemen een “ceremonieel register” van de moedertaal, in die zin dat het dezelfde grammaticale regels volgt van de moedertaal, in dit geval Lardil,” zei ze.
“Het is opmerkelijk in die zin dat het de enige klikreferentie is die is geïdentificeerd in taal buiten het Afrikaanse continent, en toevallig is het hier in onze achtertuin.”
ENDS
Professor Best is auteur van een hoofdstuk getiteld “Perception of non-native click consonant contrasts: Implications for theories of speech perception” in een nieuw boek genaamd The Handbook of Click Languages, gepubliceerd door Brill.
Het boek zal naar verwachting in oktober verschijnen.