Als de koele kilte van de winter neerdaalt, vind je jezelf dan angstiger, vluchtiger, of vergeetachtiger dan gewoonlijk? Misschien is het niet alleen de vakantiegekte die je een opgefokt gevoel geeft – het kan ook zijn dat je vata dosha uit balans is. Van alle dosha’s is de kans het grootst dat ze in elk seizoen uit balans raken, maar vata is vooral gevoelig voor verergering in de late herfst en vroege winter, wanneer de natuur een overvloed aan vata-achtige kwaliteiten levert in de vorm van winderige winden, koele temperaturen en droge lucht.
Vata bestaat uit de elementen lucht en ruimte en is de subtielste van de drie dosha’s (de andere zijn pitta en kapha) en daarom het meest kwetsbaar voor de wisselvalligheden van het leven. Reizen, weersveranderingen, onvoldoende slaap, gefragmenteerde schema’s, en overmatige mentale of zintuiglijke stimulatie van welke aard dan ook kunnen allemaal de stabiliteit van vata in gevaar brengen.
Zittend in de dikke darm, regelt vata alle beweging in het lichaam en de geest. (De Sanskriet vertaling van het woord is “dat wat dingen beweegt.”) Het zorgt ervoor dat onze vloeistoffen stromen, onze zenuwimpulsen vuren, onze gedachten samenkomen, en, nou ja, onze afvalstoffen passeren. Met andere woorden, vata houdt al onze systemen draaiende en draagt bij tot grote vitaliteit.
Omdat vata geassocieerd wordt met het zenuwstelsel, wordt zijn toestand vaak weerspiegeld in onze geestelijke gezondheid. Als vata in balans is, zijn we enthousiast, fantasierijk, grappig, snel lerend, en spiritueel ingesteld. Maar het teveel aan vata van de late herfst en vroege winter kan ons vatbaarder maken voor een gevoel van angst, verstrooidheid, of bezorgdheid dan gewoonlijk. Lichamelijk is pijn de meest voor de hand liggende indicatie van een teveel aan vata; andere veel voorkomende tekenen zijn een wisselende eetlust, slapeloosheid, droge huid, constipatie, winderigheid en een onregelmatige menstruatie.
Je hoeft je niet weggeblazen te voelen door het hoogseizoen van vata. Deze verzorgende leefstijlkeuzes kunnen je met beide benen op de grond houden.
Houd je aan een dagelijkse routine en plan meer vrije tijd in dan gewoonlijk. Zorg dat het licht om 22.00 uur uitgaat en zorg dat je elke nacht acht uur slaapt.
Bereid warm, vochtig voedsel en ga op gezette tijden zitten om te eten. Zoete, zure en zoute smaken kalmeren vata. Gekookte volle granen, wortelgroenten en hartige soepen zijn goede steunpilaren in het dieet.
Een paar keer per week doe je abhyanga, een zelfmassage voor het hele lichaam met warme olie, om de huid, een zeer vata-gevoelig orgaan, te voeden en te beschermen.
Matige, consequente lichaamsbeweging reguleert het beweeglijke karakter van vata. Doe in je asana oefeningen eenvoudige zittende voorwaartse plooien zoals Paschimottanasana (zittende voorwaartse buiging). Je kunt ook experimenteren met staande houdingen zoals Virabhadrasana II (Krijger Houding II) om kracht en stabiliteit op te bouwen. Als je overprikkeld of vermoeid bent, doe dan herstellende houdingen om diepe ontspanning te bevorderen.
De oren zijn bijzonder gevoelig voor vata; je kunt de gehoorgangen beschermen door er elke ochtend een paar druppels warme ghee
(geklaarde boter) of sesamolie in te doen – een traditionele vata-verzachtende Ayurvedische praktijk. Als u buiten bent, gebruik dan oorwarmers, een hoed, oordopjes of katoenen ballen voor extra bescherming tegen de wind. En tot slot, beteugel de neiging om onnodig te praten en geniet van de verjongende stilte wanneer u maar kunt.