In het oorspronkelijke Beowulf-epos vertoont Grendeld slechts de meest primitieve menselijke eigenschappen. In Grendel is hij echter een intelligent en temperamentvol monster, in staat tot rationeel denken en irrationele uitbarstingen van emotie. In de loop van de roman lijkt het monster Grendel vaak net zo menselijk als de mensen die hij observeert. Grendel’s geschiedenis ondersteunt deze dubbelzinnige karakterisering. Als afstammeling van de bijbelse Kaïn, deelt hij een basislijn met de mens. In dit opzicht herinnert Grendel aan de negentiende-eeuwse literaire conventie – gebruikt in romans als Victor Hugo’s The Hunchback of Notre-Dame en Mary Shelley’s Frankenstein – om monsters te gebruiken om ons te helpen onderzoeken wat het daarentegen betekent om mens te zijn. Afgezien van Grendels afschuwelijke verschijning en smerige eetgewoonten is er eigenlijk maar weinig dat hem van mensen onderscheidt. Zelfs zijn extreme wreedheid is niet uniek, keer op keer benadrukt Gardner het inherente geweld van de mens. Bovendien is Grendel’s filosofische zoektocht een zeer menselijke, waarvan de urgentie wordt verhoogd door zijn status als buitenstaander.
De roman volgt Grendel door drie stadia van zijn leven. De eerste fase is zijn kindertijd, die hij doorbrengt met het onschuldig verkennen van zijn besloten wereld, onbekommerd door de buitenwereld of filosofische vragen. Grendels ontdekking van het meer van vuurslangen en het rijk daarachter is zijn eerste kennismaking met de grotere wereld, een vol gevaar en mogelijkheden. Als zodanig is het oversteken van het meer een cruciale stap voor Grendel in zijn ontwikkeling naar volwassenheid. De tweede stap – die Grendel beslissend volwassen maakt – komt wanneer de stier hem aanvalt, waardoor hij zich realiseert dat de wereld in essentie chaotisch is, zonder patroon en geregeerd door geen waarneembare reden. Dit besef, op zijn beurt, roept de vraag op die Grendel’s volwassen zoektocht vorm geeft, misschien wel de grootste filosofische vraag van de twintigste eeuw: gegeven een wereld zonder inherente betekenis, hoe moet iemand zijn of haar leven leiden? In de tweede, volwassen fase van zijn leven, probeert Grendel deze vraag te beantwoorden door de menselijke gemeenschap te observeren, die hem fascineert vanwege haar vermogen om patronen te maken en die patronen vervolgens aan de wereld op te leggen, waardoor het gevoel ontstaat dat de wereld een samenhangend, geordend systeem volgt. De derde en laatste fase van Grendels leven omvat zijn fatale gevecht met Beowulf en de weken die aan dat gevecht voorafgaan. De ontmoeting zorgt uiteindelijk voor een gewelddadige oplossing van Grendels zoektocht.