De legende van Koning Arthur: pseudo-geschiedenis of feit? Zijn historische legitimiteit is door historici in de loop der eeuwen alom betwist. Zij debatteren over de geldigheid en de legitimiteit van het bestaan van de koning en nog steeds geven de resultaten geen uitsluitsel. Met het beperkte aantal historische documenten en bronnen die tot hun beschikking staan, en de veronderstelde gebeurtenis die meer dan een millennium geleden plaatsvond, zijn de conclusies van veel historici zwaar op de hand. Of je nu gelovig bent of niet, het valt niet te ontkennen dat het verhaal van de Dark Ages King ons als trotse Britten na aan het hart ligt.
De vroegste vermelding van een legendarische Britse oorlogsleider komt uit de enige overgebleven contemporaine bron uit de 6e eeuw, van een Welshe monnik Gildas en zijn werk, De Excidio et Conquestu Britanniae. Toch lijkt Gildas helemaal geen melding te maken van een strijder die Arthur heet. Echter, in zijn verslag van de slag bij Mount Badon waar de Saksische indringers werden tegengehouden, schrijft hij de overwinning toe aan één Britse leider. De enige commandant die hij bij naam noemt was Ambrosius Aurelianus, een Romeins-Britse geboren in de late 5e eeuw die “sommige veldslagen won en andere verloor”. Opmerkelijk is dat Ambrosius Aurelianus in de tekst vaak “Beer” wordt genoemd, omdat zijn militaire tuniek gemaakt was van de pels van een beer. Dit is interessant, omdat beer in het Keltisch vertaald ‘artos’ is.
Het eerste stuk literatuur waarin Arthur bij naam wordt genoemd is een Welsh gedicht met de naam Y Gododdin, dat dateert van tussen de 7e en 11e eeuw. In een vertaalde versie van het gedicht wordt gesproken over een krijger genaamd Gwawrddur en staat: “Gwawrddur was bedreven in het verslaan van zijn vijanden. Maar was geen Arthur.” Hoewel er weinig bewijs is, impliceert dit dat er ooit een ongelooflijk vaardige krijger was met de naam Arthur, die de gouden standaard van krijgers vertegenwoordigde. Sommige historici beweren dat Arthur een legende is die is samengesteld uit de daden van verschillende mensen; hier is er tenminste één historische krijger op wie de legende gebaseerd zou kunnen zijn.
Een facsmilie pagina uit Y Gododdin, uit het Boek van Aneurin (ca. 1275)
Een ander stuk literatuur dat beweert de eerste vermelding van Arthur bij naam te zijn, is de Annales Cambriae, of de Easter Annals, een reeks Welshe manuscripten. De eerste vermelding in het manuscript luidt “Slag bij Badon, waarbij Arthur drie dagen en drie nachten het kruis van onze Heer Jezus Christus op zijn schouders droeg en de Britten zegevierden”. Veel historici wijzen dit echter af, omdat de Annalen uit verschillende bronnen zijn samengesteld en in de 12e en 13e eeuw zijn samengesteld.
Een werk van een andere Welshe monnik, getiteld Historia Brittonum, of Geschiedenis van de Britten, werd in het begin van de 9e eeuw geschreven en bevat de details van 12 veldslagen waaraan Arthur tijdens zijn leven zou hebben deelgenomen. Het boek schildert Arthur meer af als een militair bevelhebber dan als een koning en zegt: “De grootmoedige Arthur, met alle koningen en militaire macht in Brittannië, vocht tegen de Saksen.” De scribent vervolgt: “Hij werd twaalf keer tot hun bevelhebber gekozen, en was even vaak overwinnaar.” Ook wordt Arthur aangeduid als “dux bellorum” of militaire commandant, waarmee hij duidelijk meer wordt gezien als een militair leider dan als een heerser. Het belangrijkste probleem met dit boek is dat de genoemde plaatsen in sommige gevallen hun naam niet delen met plaatsen die nu bestaan, bijvoorbeeld de rivier de Gleni, de rivier de Duglas in de streek van Linius, en de rivier de Bassas. Ook van de machtige Arthur wordt gezegd dat hij niet alleen deze 12 veldslagen heeft overleefd, maar hij gaat verder: “negenhonderdveertig vielen alleen al door zijn hand” in de slag bij Mount Badon. Het verslag komt eerder over als een werk van fictie dan als een feit.
De beroemdste weergave van de Arthurlegende komt uit een boek van de befaamde Geoffrey van Monmouth, een Keltische geestelijke in de Middeleeuwen, getiteld Historia Regum Britanniae, oftewel De geschiedenis van de koningen van Brittannië. In dit werk zet Geoffrey het grootste deel van de Arthurlegende uiteen die wij in de moderne tijd kennen. Naast Arthur worden hier ook andere personages geïntroduceerd, zoals Lancelot, Merlijn en Guinevere. Het verhaal gaat ook over het beroemde kasteel en bolwerk van de koning, Camelot, en schrijft andere overwinningen in de strijd toe aan deze vermeende koning. Het oorspronkelijke verhaal van Geoffrey wijkt echter een beetje af van de moderne legende. Terwijl de tegenwoordig bekende Arthur Excalibur hanteert en vanuit Camelot regeert, regeerde Geoffrey’s Arthur vanuit Caerleon en hanteerde hij Caliburnus.
Dit verhaal wordt door historici algemeen beschouwd als enigszins historisch en enigszins fictief, ontstaan uit een scala van bronnen bestaande uit Latijnse en Keltische literatuur, zozeer zelfs dat het moeilijk is feit van fictie te onderscheiden.
Dus was Arthur een echte persoon? Er is weinig concreet bewijs, historici hebben uiteenlopende theorieën, en dus lijkt het erop dat we het nooit zeker zullen weten.
Door Aidan Stubbs. Ik ben een zesdejaars student met een grote interesse in geschiedenis, in het bijzonder de legende van Koning Arthur.
