Hoe 5 stenen muren in de Oost-Europese genealogie te overwinnen

Ze zeggen dat genealogie een reis is, geen sprint. Maar voor degenen onder ons die hun voorouders in Centraal- en Oost-Europa proberen op te sporen, lijkt de reis over onverhard, hobbelig terrein te gaan met eindeloze obstakels en stenen muren. Als iemand met voorouders uit verschillende Oost-Europese landen, kan ik u zeggen: De hindernissen zijn echt. Maar ze zijn niet onoverkomelijk. Je kunt naamsveranderingen, migratieplaatsen en taalbarrières overwinnen. Ik zal zes van de meest voorkomende obstakels voor het ontdekken van uw wortels in Polen, Slowakije, Hongarije en andere landen van Oost-Europa met u delen – en nog belangrijker, hoe u voorbij deze stenen muren komt en de eindstreep van de familiegeschiedenis haalt.

De naam van uw voorouder vinden

Oost-Europese namen zijn complex en ronduit uitdagend. Het kan zijn dat u geen consistente of correcte spelling hebt. Of misschien hebt u wel de juiste naam, maar kunt u hem niet vinden in een index. Naamstumpers kunnen het gevolg zijn van een onbekende taal, accent en handschrift; naamsveranderingen; of het gebruik van bijnamen. Wat betreft geïmmigreerde voorouders uit andere plaatsen, kan de naam die uw Oost-Europese voorouders in Noord-Amerikaanse registers dragen, al dan niet de naam zijn die hij of zij in het thuisland gebruikte. Gebruik deze strategieën om de oorspronkelijke naam van uw voorouder te bepalen en hoe die in Amerikaanse documenten zou kunnen voorkomen:

Raadpleeg de fonetiek en alfabetten

De moedertaal van uw voorouder – Pools, Tsjechisch, Slowaaks, Latijns, Hongaars, Duits of Russisch – speelt een belangrijke rol bij het ontcijferen van namen. De Poolse, Tsjechische en Slowaakse talen hebben letters die niet in het Engelse alfabet staan, en hun uitspraak kan Engelssprekenden in de war brengen. Dit kan resulteren in een foutief getranscribeerde naam die uw opzoekingen in genealogische indexen en databanken bemoeilijkt. Bijvoorbeeld, de Poolse letter Ł (en de kleine letter ł) wordt uitgesproken als een Engelse W. Het kan worden getranscribeerd als een L in het Engels, of de ł kan worden getranscribeerd als de vergelijkbaar uitziende t. Ook de Poolse ą wordt uitgesproken als ahn, maar wordt vaak getranscribeerd als een a in het Engels.

Een nuttig leesvoer is “Mutilation: The Fate of Eastern European Names in America” van William F. Hoffman (beschikbaar als PDF-download). Het bespreekt hoe de fonetiek van invloed was op Tsjechische, Duitse, Poolse, Slowaakse en Russische namen bij vertaling of uitspraak in het Engels. Zoek ook achternamen en voornamen op Behind the Name voor varianten per land. Kijk voor meer achternaam aanwijzingen bij de Guild of One-Name Studies en Oost-Europa-gerichte sites zoals Moikrewni.pl en KdeJsme.

Probeer alternatieve Soundex systemen

Veel indexen die genealogen doorzoeken gebruiken het Russell Soundex systeem om records te vinden met verschillende schrijfwijzen van de achternaam. Dat omvat volkstelling en passagierslijst indexen. Maar als een website die je doorzoekt je de mogelijkheid geeft, probeer dan alternatieve Soundex schema’s zoals Daitch-Mokotoff, die is ontworpen om beter om te gaan met Oost-Europese achternamen.

Kijk naar bijnamen, tussennamen en inheemse voornamen uit het thuisland

Je oom Bill of tante Stella kan geboren zijn als Bołesław of Stanisława. Iemand die Ludwig heet, kan in de archieven Louis, Lewis of Lou heten, of allemaal van dat soort namen. Probeer op het web te zoeken naar de naam en woorden als Poolse (of Tsjechische of Slowaakse) bijnamen of verkleinwoorden. Deze pagina toont bijvoorbeeld Poolse voornamen, veelvoorkomende bijnamen en Engelse equivalenten.

Wees vertrouwd met het schrift dat in de aktes uit die tijd werd gebruikt

Dit helpt u te begrijpen hoe het handschrift van invloed kan zijn op de manier waarop een naam werd getranscribeerd. Kijk naar de letters in andere, gemakkelijker te interpreteren namen. Lijkt een handgeschreven P op een F? Lijkt een J op een Y? Dit zal u helpen variaties te vinden om te proberen bij het doorzoeken van databases en gedrukte records.

Maak een tijdlijn

Variante naamspellingen kunnen het moeilijk maken te bepalen of een record van uw voorouder is. Hoe weet u zeker dat u de juiste Jakub Novotný hebt gevonden? Maak een tijdlijn van alles wat u over hem te weten bent gekomen, zodat u gemakkelijker kunt zien of zijn locatie op een bepaald tijdstip overeenkomt met een nieuw record dat u hebt gevonden. Je kan dit doen op papier, in je genealogie software of online stamboom, of met een programma zoals Twile. Je kan ook de familieleden van je voorouder gebruiken om hem te “verankeren”. Zoek naar namen van zijn ouders, broers, zussen, echtgenoot of kinderen in de registers met hem – vooral als een van hen een ongewone naam had. Bijvoorbeeld, Jakub’s zus Bohumila zal gemakkelijker te identificeren zijn in de registers, en je weet dat je de juiste familie hebt als je de twee namen samen vindt.

Namen kunnen fout zijn, maar DNA liegt niet

Een Y-DNA-test kan aantonen wanneer twee mannen met dezelfde naam verwant zijn, en het aantal generaties terug schatten tot hun meest recente gemeenschappelijke voorouder. Family Tree DNA is het enige grote testbedrijf dat Y-DNA-tests aanbiedt; kijk op de website voor achternaamstudies. Degenen met Tsjechische wortels zullen willen lezen over de Tsjechisch-Amerikaanse DNA-studie op de website van de Czechoslovak Genealogical Society International, die een lijst heeft met achternamen die hebben deelgenomen aan de studie. Meer over DNA etniciteit schattingen hieronder.

Plaats van herkomst bepalen

Het bepalen van de stad of het dorp van herkomst van een immigrerende voorouder is van cruciaal belang voor het succes van uw onderzoek als u eenmaal de oceaan bent overgestoken. Jezelf oriënteren op het geografische gebied van je onderzoek is altijd essentieel voor genealogie, maar waarschijnlijk nog meer voor diegenen met Oost-Europese voorouders vanwege de complexe geschiedenis van het gebied en de verschuivende grenzen. Het thuisland van je voorouders was hoogstwaarschijnlijk een multiculturele samenleving, wat blijkt uit het aantal talen waarin de archieven zijn geschreven.

Waarom zou een plaatsnaam onjuist zijn genoteerd?

Net als bij achternamen, veranderden Amerikaanse archivarissen Oost-Europese plaatsnamen meestal niet opzettelijk. “De meeste immigranten waren analfabeet,” schrijft Hoffman, “en hadden waarschijnlijk geen idee in welke powiat of kreis of uyezd ze hadden gewoond.” Die Poolse en Duitse termen zijn administratieve onderverdelingen vergelijkbaar met provincies en districten. “

Hoffman voegt eraan toe dat sommige immigranten vertrokken om militaire dienstplicht, schulden of strafrechtelijke vervolging te ontlopen; ze zouden hun sporen kunnen uitwissen door vage of onjuiste informatie over hun afkomst te geven. Een gebrek aan bekendheid met de Oost-Europese geografie droeg er ook toe bij dat vervormde plaatsnamen in familiepapieren, op passagierslijsten en paspoorten, en in vitale registers werden doorgegeven aan moderne onderzoekers.

Om verbijsterende plaatsnamen te ontcijferen, kunt u gebruik maken van hulpmiddelen zoals kaarten, atlassen en gazetteers (geografische woordenboeken die plaatsen alfabetisch opsommen, met beschrijvingen van administratieve afdelingen, bevolkingsstatistieken en andere informatie).

Probeer geavanceerde zoekopties

In de JewishGen Communities database en gazetteer, doe zoekopdrachten op klanken en gedeeltelijke woorden als u de spelling niet kent. U kunt zoeken in alle Oost-Europese landen, of per specifiek land. Voor elke plaats zullen de zoekresultaten de plaatsnaam(en) in de loop der tijd en in verschillende talen weergeven, met de oorspronkelijke naam vetgedrukt. Deze tool kan je helpen om Oost-Europese steden te vinden, of je nu Joodse wortels hebt of niet. Maar het is niet altijd 100 procent betrouwbaar voor het bepalen van alternatieve plaatsnamen. U kunt ontdekken dat sommige alternatieve vormen van een stad of dorpsnaam ontbreken.

Bekijk kaarten uit de tijdsperiode

Het helpt om gedigitaliseerde kaarten te bekijken die zijn gepubliceerd rond de tijd dat uw voorouders in een gebied woonden met behulp van de David Rumsey kaartencollectie, Foundation for East European Family History Studies Map Library, en Topographic Maps of Eastern Europe. Kijk voor gedrukte of microfilm kaarten in grote genealogische bibliotheken zoals de Allen County (Ind.) Public Library en de Family History Library in Salt Lake City. Om de county en het district, de belangrijkste parochiekerken en de religieuze samenstelling van de bevolking te leren kennen, zoek plaatsen op in online gazetteers. Twee die Oost-Europese genealogen vaak gebruiken zijn de 1877 Dvorsák Gazetteer van Hongarije en de Słownik Geograficzny Krolestwa Polskiego (Geografisch Woordenboek van het Koninkrijk Polen en andere Slavische landen), gepubliceerd tussen 1880 en 1902.

Het Family Tree Historical Maps Book: Europe reproduceert kaarten uit de 18e, 19e en 20e eeuw om u te helpen visualiseren hoe Oost-Europese grenzen in de loop der tijd zijn veranderd. Ik vind ook The Palgrave Concise Historical Atlas of Eastern Europe van Dennis P. Hupchick en Harold E. Cox (Palgrave Macmillan) interessant vanwege het inzicht in politieke veranderingen.

Huissteden opsporen door de geschiedenis heen

Misschien hebt u de exacte naam van de woonplaats van uw voorouder achterhaald, maar kunt u deze niet terugvinden op een kaart van vandaag. Plaatsen kunnen een andere naam hebben gekregen als gevolg van politieke veranderingen. Eperjes, Hongarije, werd bijvoorbeeld Prešov, Tsjecho-Slowakije, in 1920 (het ligt nu in Slowakije). De historische Hongaarse stad Herczegfalva werd na de Tweede Wereldoorlog Mezőfalva. Een dorp kan zijn opgenomen in een grotere, aangrenzende stad. Het kan voorkomen dat in de documenten van een voorouder verschillende woonplaatsen worden vermeld, zoals bij mijn Slowaakse grootmoeder. Haar woonplaats was Hanigovce in sommige documenten, maar Milpoš in andere. Uit gazetteers en het boek Nazvy obci Slovenskej Republiky (Namen van dorpen, Slowaakse Republiek) van Milan Majtan, leerde ik dat Milpoš een gehucht van Hanigovce was tot 1950, toen het een eigen dorp werd.

Pogroms en religieus geweld, vooral tijdens de Holocaust, ontvolkten honderden Joodse buurten en dorpen. Na de Tweede Wereldoorlog was er op grote schaal onrust, waaronder Operatie Vistula, de gedwongen hervestiging van Oekraïners in Zuid-Polen (Galicië). Sommige dorpen raakten in verval als gevolg van ontwikkeling, zoals de bouw van het Starina Reservoir in het Oost-Slowaakse district Snina. Vanaf 1981 leidde dit tot de evacuatie van zeven dorpen.

Naamveranderingen in de loop der tijd

Soms werd het voorvoegsel of achtervoegsel van een plaatsnaam in de loop der tijd verwijderd of toegevoegd (Velky Lucska wordt Lucska, nu in Slowakije). Deze lijst bevat veel voorkomende voor- of achtervoegsels van plaatsnamen, en hun betekenis. Het kan ook blijken dat de plaatsnaam die je gevonden hebt helemaal geen stad of gemeente is, maar een andere geografische term voor een regio, staat, provincie of ander gebied. Soms hebben deze gebieden duidelijk afgebakende grenzen, andere keren zijn ze slechts vaag omschreven. En veel Oost-Europese landen, waaronder Oostenrijk, Duitsland, Hongarije en Polen, hebben hun provincies in de loop der tijd herschikt en een andere naam gegeven. Hierdoor verdwijnen vaak oude regionale namen die goed werden begrepen door de immigranten van toen, maar op moderne kaarten misschien niet meer voorkomen. Cechy is bijvoorbeeld de Tsjechische naam voor Bohemen, dat ooit het westelijke deel was van wat nu de Tsjechische Republiek is). Siebenbürgen was een naam voor Transsylvanië, dat nu midden-Roemenië is.

Dezelfde aardrijkskundige hulpmiddelen die je hebben geholpen een plaatsnaam te vinden, kunnen je ook over deze hindernis heen helpen. Met interactieve hulpmiddelen zoals Google Earth kun je historische kaarten overlappen met hedendaagse kaarten, zodat je kunt zien waar een stad vandaag ligt. JewishGen’s Gemeenschappen Gazetteer biedt gemeente of dorp namen in verschillende talen, en omvat politieke jurisdicties in de tijd. Het toont de exacte lengte- en breedtecoördinaten, evenals de richting en afstand tot grote steden, het land waarin de plaats zich tegenwoordig bevindt, en andere details.

DNA uitsplitsen

Dus je hebt een DNA-test gedaan en je etniciteitsschatting laat 95 procent Europa-Oost zien. Wat betekent dat? Hoewel het enige studie vergt om de volledige kracht te begrijpen van het gebruik van genetische genealogie om in contact te komen met neven en nichten en onderzoeksproblemen op te lossen, zullen we een aantal basispunten doornemen. Ten eerste, uw etniciteit schattingen zijn niet noodzakelijk exact. In plaats daarvan zijn het slechts percentages van uw autosomale DNA die het algoritme van het testbedrijf associeert met zijn referentiepopulatie uit een bepaald geografisch gebied. Veranderende grenzen en migrerende bevolkingsgroepen, zoals die in Oost-Europa, kunnen het voor genetici moeilijk maken om te bepalen welk DNA kenmerkend is voor welke bevolkingsgroep.

Daarnaast gebruikt elk testbedrijf verschillende referentiepopulaties en etniciteitsonderverdelingen, dus de etniciteitsresultaten zullen per bedrijf verschillen. Bij het ter perse gaan maakten de belangrijkste DNA-testbedrijven melding van de volgende categorieën die betrekking hebben op Oost-Europa. Gebruik het aangegeven webadres om de geografische gebieden te zien die elke categorie omvat:

• 23andMe: Zuid-Europees, Oost-Europees, en Ashkenazi Joods
• AncestryDNA: Oost-Europees, Europees-Joods, en Fins en Russisch (zie ons januari/februari 2018-nummer voor informatie over plaatsaanwijzingen in uw AncestryDNA “DNA-verhaal”)
• Family Tree DNA: Sefardisch Joods, Asjkenazisch Joods, Finland, West- en Midden-Europa, Zuidoost-Europa en Oost-Europa
• Levend DNA: Noordoost-Europa en de Baltische staten, Zuidoost-Europa, Germaans, en West-Rusland
• MyHeritage DNA: Asjkenazisch Joods, Balkan, Baltisch, Oost-Europees en Fins

DNA-bedrijven verbeteren hun etniciteitsanalyses voortdurend om erfgoed uit meer regio’s te laten zien. Het is ook belangrijk om op te merken dat, omdat u autosomaal DNA willekeurig van uw voorouders erft, sommige mensen in uw stamboom – meestal vanaf ongeveer vier generaties terug – niet in uw autosomale DNA zijn vertegenwoordigd. Dit verklaart ook waarom de etnische verdeling van uw broer of zus er anders uit kan zien dan die van u: Zij kan een paar chromosomen van uw Ierse derde-achtergrootmoeder hebben geërfd die u niet heeft gekregen. En haar DNA-matches die van diezelfde voorouder afstammen, staan niet op jouw matchlijst.

Voorspelling van etniciteit is een wetenschap in ontwikkeling, en in de toekomst zal het misschien mogelijk zijn om de bron van je Oost-Europese DNA nauwkeuriger te identificeren. In de tussentijd kunt u zich richten op uw genetische matches voor stamboomonderzoek, en uw begrip van etniciteitsschattingen vergroten met behulp van de informatie die uw testbedrijf verstrekt.

Opsporen van ontbrekende records

Wanneer u onderzoek doet naar Oost-Europese genealogie, nemen de obstakels voor het vinden van records toe zodra u teruggaat naar het dorp van uw voorouders. Een van de meest waardevolle genealogische bronnen voor deze voorouders zijn de kerkelijke en burgerlijke akten gemaakt door geestelijken (meestal rooms-katholiek of orthodox-christelijk), joodse schriftgeleerden of ambtenaren van de burgerlijke stand. Dit zijn registers van geboorten, doopsels, huwelijken, overlijdens en begrafenissen, en zij geven namen, relaties, en de data en plaatsen van geboorten, huwelijken en overlijdens. In de meeste gevallen begon de burgerlijke stand pas aan het eind van de negentiende eeuw. De registers van de joodse gemeenten dateren meestal van het begin van de negentiende eeuw, en de kerkelijke registers kunnen dateren van het begin van de zestiende eeuw of zelfs nog vroeger. Voor sommige gebieden kunt u ook volkstellingen, militaire en adelsregisters onderzoeken. Maar grenswijzigingen, verlies van akten en privacywetten, kunnen het moeilijk maken om akten van uw voorouders op te sporen en er toegang toe te krijgen.

Start met FamilySearch, die een grote collectie gedigitaliseerde akten van Oost-Europese landen heeft. U kunt veel van hen online doorzoeken vanuit huis door u te registreren voor een gratis FamilySearch-account. Sommige collecties zijn beperkt toegankelijk op basis van FamilySearch’s overeenkomst met de archieven die de originele archieven huisvesten, en het kan zijn dat u naar een lokaal FamilySearch Center moet gaan om deze archieven te bekijken. Zoek een locatie bij u in de buurt.

U vindt ook records en advies elders online. Ik heb een aantal van mijn favoriete Oost-Europese archieven sites in het kader hieronder, en bieden veel meer begeleiding over hoe ze te gebruiken in mijn boek The Family Tree Polish, Czech, and Slovak Genealogy Guide.

Als u er nog steeds niet uitkomt, overweeg dan het inhuren van een professionele onderzoeker in het gebied van uw voorouder, die de lokale archieven en de taal kent. Zoek naar een gekwalificeerde onderzoeker in de online gidsen van groepen zoals de Czechoslovak Genealogical Society International, Polish Genealogical Society of Genealogists in America, Association of Professional Genealogists, en de International Commission for the Accreditation of Professional Genealogists.

Omzeil de taalbarrière

Registers in Oost-Europa zijn in een mengelmoes van verschillende talen: Latijn, Duits, Hongaars, Pools, Russisch. De taal van de akten van uw voorouders hangt af van de periode, de religie en de etniciteit van de persoon die in de akten wordt genoemd, en de administratieve taal van het land dat jurisdictie heeft over de plaats. Veel Oost-Europese steden zijn in de loop van hun geschiedenis meerdere malen van eigenaar veranderd.

Leer het ABC

Maar u hoeft niet per se vloeiend Russisch te spreken of een graad in Slavische talen te behalen. Concentreer je in plaats daarvan op het leren van de grondbeginselen van het alfabet, evenals datums, nummers en algemene genealogische termen. De belangrijkste groep van documenten waar je hulp bij nodig hebt zijn de kerkelijke documenten, voornamelijk dopen, huwelijken en begrafenissen. Gelukkig volgen de kerkboeken over het algemeen een formule, zodat u in staat zult zijn de namen en relaties te achterhalen.

Eerdere kerkboeken werden geschreven in een verhalende stijl en lezen als een zin. Deze verslagen waren formeel, met informatie gepresenteerd in een consistente volgorde. In de jaren 1800 begonnen de kerken de gegevens in kolommen te ordenen. Als je de kolomtitels eenmaal hebt gevonden, zul je zien dat de gegevens vrij standaard zijn: data, voornamen, achternamen en plaatsnamen.

Gebruik online taalhulpbronnen

Zoek hulp bij het vertalen van de rest van de vermelding. Hulpmiddelen zoals Google Translate kunnen helpen met basis termen als u het handschrift kunt lezen. Gebruik ook woordenlijsten op de FamilySearch Wiki en in de boekenserie In Their Words: A Genealogist’s Translation Guide door Jonathan Shea en William Hoffman (Language and Lineage Press). In Facebook groepen zoals Genealogie Vertalingen, kan je een afbeelding van een document posten en leden om hulp vragen.

Taalbarrières, verbijsterende plaatsen en andere Oost-Europese genealogische hindernissen kunnen je onderzoek vertragen en je langs een paar kronkels sturen, maar ze hoeven je niet te stoppen. Met deze tips en uw onderzoekskracht, zal uw stamboom blijven bloeien.

StamboomMagazine.com neemt deel aan het Amazon Services LLC Associates Program, een affiliate advertentieprogramma ontworpen om een manier te bieden voor sites om advertentiegelden te verdienen door te adverteren en te linken naar Amazon.com en aangesloten websites.