Hoe sommige zwarte Amerikanen troost vinden in Afrikaanse spiritualiteit

Porsche Little, een kunstenares, wichelroedeloper en aborisha uit Brooklyn – of iemand die de Orisha dient, een groep geesten die centraal staan in de Yoruba en andere Afrikaanse diasporagodsdiensten – zegt dat ze tijdens de pandemie een enorme toename van verzoeken om wichelroedes en lezingen heeft ontvangen.

“Er gebeurt op dit moment zoveel in de wereld met iedereen, en ik weet zeker dat dit allemaal met een reden gebeurt,” zegt ze. “Veel mensen zitten vast in hun huis en kunnen niet echt wijs worden uit hun leven, maar dat is waar ik hier voor ben.”

Little zegt dat wanneer ze tegenwoordig mensen in haar gemeenschap begeleidt, ze specifiek willen praten over uitdagingen die voortkomen uit deze tumultueuze tijd waarin we leven. Tussen een angstaanjagende pandemie, een grote raciale afrekening, een existentiële crisis als gevolg van de klimaatverandering en een regering die er niet in slaagt om ook maar één van deze dingen aan te pakken, wenden sommige zwarte mensen zich tot Afrikaanse tradities en tradities uit de Zwarte Diaspora als een middel tot troost, gemeenschap, genezing en bevrijding.

“Met de pandemie en de angst en de vrees en al die emoties waar we nu allemaal mee te maken hebben… in het begin hielp mijn spirituele praktijk me om verbonden en geaard te blijven. Het hielp me dit moment te begrijpen in de grotere context,” zegt Akissi Britton, een assistent-professor Africana Studies aan de Rutgers University en al 36 jaar priesteres van Lucumí.

De Zwarte Diaspora heeft eeuwen van strijd, verzet en vreugde doorgemaakt sinds we zijn verstrooid uit onze oorspronkelijke thuislanden. En door dit alles heen hebben velen van ons zich verbonden met die oorspronkelijke gebruiken – voedsel, familiestructuren, talen – als een manier om te genezen en gemeenschap met elkaar op te bouwen. Hetzelfde geldt voor Afrikaanse en Zwarte Diasporespiritualiteit, zoals de Yoruba-, Lucumi- en Santería-tradities; veel beoefenaars van deze religies bieden een ander soort genezing, een die ver verwijderd is van de traditioneel Westerse versies, die over het algemeen de nadruk leggen op individualisme en onafhankelijkheid. Afrikaanse tradities zijn juist gebaseerd op collectivisme, sterke gemeenschappen en gezonde onderlinge afhankelijkheid.

De meeste van deze tradities draaien om Orisha (soms aangeduid als Orisa, of Òrìṣà in de Yoruba-taal, of Orixá in Latijns-Amerika), een groep geesten uit de Yoruba-religie die begeleiding bieden. Yoruba en andere beoefenaars zijn vaak verbonden met één Orisha, meestal hun beschermer genoemd – zoals Oshun, de godin van liefde, vruchtbaarheid en succes, en Babalú-Aye, Orisha van genezing, ook tegen door de lucht verspreide ziekten die epidemieën kunnen veroorzaken. Mensen die op zoek gaan naar beoefenaars als Little zoeken begeleiding, die voortkomt uit rituelen die de Orisha aanroepen, zoals baden of offergaven en soms het lezen van tarotkaarten. Sessies en ceremonies zijn vaak privé en individueel.

Britton zegt dat het opgroeien in de Afro-Cubaanse Lucumí-religie, die is afgeleid van de Yoruba-traditie, haar een vervullend gevoel van eigenwaarde heeft gegeven. “Ik ben niet afgescheiden van mijn Orisa, van mijn voorouders, van de geesten en ook niet van mijn gemeenschap,” zegt ze. “Als mijn gevoel van eigenwaarde veel breder is en verbonden met andere dingen, voel ik me niet zo geïsoleerd.

Britton geeft spiritueel advies aan anderen, maar ze moedigt hen aan om ook therapie te zoeken als ze dat kunnen; Lucumi-priesteressen zijn niet per se opgeleide therapeuten, psychiaters of psychologen. Britton heeft zelf therapie gezocht en zegt dat het goed samengaat met haar spirituele praktijk. In de therapie, zegt ze, “heb ik vaak informatie gekregen die mijn voorouders en Orisa mij hebben gegeven, wat alleen maar een bevestiging is.”

Jo, een oud-leerlinge van Britton en een Afro-Boricua kunstenaar en gemeenschapsorganisator, zegt dat de Lucumí-religie haar genezing bood na een tumultueuze relatie met zowel ras als religie als kind. Opgroeiend met een blanke moeder en in de Christelijke kerk, had Jo weinig connectie met haar vaders Puerto Ricaanse familie. Toch voelde ze zich altijd aangetrokken tot de schoonheid van de complexe culturele gebruiken in de Boricua-gemeenschap.

Vroeg in haar leven, zegt Jo, ontving ze niet veel genegenheid van de mensen die “geacht werden van haar te houden”, en in plaats daarvan ervoer ze veel pijn. Ze verwierp het christendom en religie volledig, totdat ze kracht en genezing vond in Lucumí. Hoewel ze pas op volwassen leeftijd naar Lucumí kwam, heeft ze het gevoel dat veel ervan altijd bij haar is geweest.

“Op een vreemde manier heb ik me altijd beschermd gevoeld,” zegt ze. “Mijn engelen en voorouders zijn altijd degenen geweest die me dat gevoel hebben gegeven. Als volwassene werd ik direct teruggeleid naar dezelfde aangeboren praktijken waar ik in geloofde toen ik jong was. Ik kwam weer in contact met de stemmen en het weten waar ik me zo lang van had afgewend. En het veranderde mijn leven.”

De bevrijding in het verbinden met Afrikaanse spiritualiteit

Voor beoefenaars van Afrikaanse spiritualiteit komt genezing vaak in de vorm van bevrijding en verzet. Deze tradities zijn des te prangender gezien de eeuwenlange pogingen van Europese slavenhouders, kolonisten en neo-kolonisten om deze religies te onderdrukken en te demoniseren. En nu, in een tijd waarin Amerika’s racistische grondslag naar de voorgrond is gedrongen, voelt het zoeken naar troost in deze verbinding extra schrijnend.

Tijdens de slavernij werd het christendom gebruikt om de afschuwelijke praktijk te rechtvaardigen. Als zodanig werd het de tot slaaf gemaakten vaak verboden hun inheemse godsdiensten en andere godsdiensten zoals de Islam te beoefenen. Zelfs op plaatsen als Cuba, Brazilië, Haïti en Trinidad probeerden Europese kolonisten en slavenmeesters de menselijkheid en autonomie van tot slaaf gemaakte Afrikanen uit te wissen, aldus Britton. Velen in de zwarte diaspora omarmden het christendom en vonden een ander soort bevrijding in een religie die bedoeld was om hen te onderdrukken – een radicale traditie die vandaag de dag nog steeds voortduurt, met name in de African American Episcopal Church (AME).

Als een vorm van verzet hebben andere tot slaaf gemaakte Afrikanen hun inheemse religies gesyncretiseerd met het christendom, waardoor tradities als Santería, Vodun en Hoodoo zijn ontstaan. Het woord Santería betekent bijvoorbeeld “eer aan de heiligen” en de religie is doordrenkt met het Spaanse katholicisme dat de tot slaaf gemaakte Afrikanen al vroeg geïndoctrineerd werd. In feite corresponderen sommige beoefenaars Orisha’s met katholieke heiligen – Eleguá, geassocieerd met wegen en paden, komt overeen met Sint Antonius, de patroonheilige van reizigers en verloren voorwerpen – terwijl anderen geloofden in het verwijderen van de katholieke component in zijn geheel, omdat zij de Europese invloeden als antithetisch zagen voor doelen van dekolonisatie en autonomie.

Maar het synchroniseren van praktijken was geen kwestie van toeval. “Dankzij hun vindingrijkheid, hun creativiteit en hun briljantheid konden zij bepaalde praktijken van thuis handhaven en die maskeren in de praktijken waar de Europeanen op aandrongen”, aldus Britton. Santería was “het maskeren achter de heiligen … dat is op zichzelf een bevrijdingspraktijk,” zegt ze.

Britton wijst erop dat de Haïtiaanse Revolutie – de enige succesvolle slavenopstand en een gebeurtenis die leidde tot de oprichting van de eerste vrije zwarte republiek – hoewel niet specifiek Lucumí, “het samenkomen was van Afrikanen, verschillende etnische groepen ook, die een ceremonie hadden die inspireerde en kracht gaf voor de revolutie die het maakte.”

“De Afrikanen en hun afstammelingen weigerden toe te staan dat de slavenmeesters en kolonialisten van Europa hun volledige menselijkheid dicteerden,” zegt Britton. “Dit gaf hen een zeer sterk gevoel van identiteit, inspiratie, spirituele aarding die bevrijdend was in de zin dat het hen in staat stelde anders te denken en zichzelf anders te begrijpen dan de dominante modellen doen.”

Little, die Ifá en Lucumí tradities bestudeert, zegt dat het eren van Orisha en haar voorouders haar helpt zich te verbinden met haar verleden van vóór de slavernij en kolonisatie. Ze heeft het pad gevolgd om een ingewijde priesteres te worden, wat vooral gericht is op jezelf onderdompelen in de gemeenschap terwijl zij je begeleiden, iets wat voor veel zwarte mensen kan voelen als thuiskomen. “Ik heb me een groot deel van mijn leven afgevraagd wie ik was en waar ik vandaan kwam, maar nu twijfel ik daar niet meer aan. Het heeft me echt opnieuw verbonden met niet alleen mijn wortels, maar ook met mensen die ik ken uit vorige levens,” zegt ze. “Er gaat een zekere kracht uit van het herinneren waar je vandaan komt.”

Omwille van de onderdrukking waarmee mensen in de zwarte diaspora te maken kregen, bestaat er vandaag de dag echter een stigma tegen Afrikaanse spiritualiteit. De Rooms-Katholieke Kerk heeft deze praktijken vaak gezien als verwant aan demonenverering. Ik weet dat in mijn eigen familie sommige mensen deze praktijken als slecht of gevaarlijk beschouwen. Anderen omarmen ze.

Little zegt dat we ons moeten afvragen waar die ingebakken overtuigingen vandaan komen, vooral als het gaat om het christendom en andere religies die nauw verbonden zijn met “verovering, moord, homofobie, seksisme en slavernij, naast nog zoveel andere vormen van geweld.” Voor Little is het de moeite waard zich af te vragen waarom sommigen in de diaspora is geleerd dat Afrikaanse religie, die volgens haar “je verbindt met je persoonlijke kracht, identiteit en afkomst”, slecht is. Ze suggereert dat “mensen hun eigen geest moeten dekoloniseren en dan moeten kijken wat hen het beste dient.”

Ruqaiyyah Beatty, die opgroeide met het christendom, de islam en andere Afrikaanse religies, is nu een beoefenaar van Ifá, een Yoruba religie en systeem van waarzeggerij. Ze zegt dat ze door haar beoefening in staat was om genezing te vinden door verbinding. “Ik was in staat om me te verbinden met Nigeria, het gaf me een wereldwijd netwerk van spiritualiteit, goddelijke leiding, familie en liefde, en ik was in staat om een geweldige relatie met god te creëren en te onderhouden,” zegt ze.

Voor degenen die betrokken willen raken bij Afrikaanse spirituele tradities, benadrukt Britton dat onderzoek de sleutel is. Ze raadt aan boeken te lezen van de onafhankelijke wetenschapper John Mason, die Black Gods schreef – Orisa Studies in the New World, waarin 13 Orisha worden besproken, inclusief hun symbolen, persoonlijke kenmerken, filosofische waarden, dierlijke familieleden en feestdagen.

Ze zegt ook dat het belangrijk is om deze ruimtes te betreden vanuit een plaats van respect, op zoek naar mentorschap en verantwoording, en bovenal, gemeenschap. “Je kunt dit niet alleen doen,” benadrukt ze. De beste manier om je te wapenen tegen verkeerde informatie, zegt Britton, is langzaam te gaan, onderzoek te doen en met mensen te praten.

Terwijl Afrikaanse spiritualiteit ons verbonden kan houden in een tijd die bijzonder isolerend kan aanvoelen, zegt Little, kan het ons ook mondig houden. “Ik wil dat mensen weten dat er weliswaar een hogere macht is, maar dat je zelf ook macht hebt. Ik wil dat we allemaal onze intuïtie gaan gebruiken… en dat we alles in twijfel trekken.”

Nylah Burton is een schrijfster uit Denver. Ze schrijft over geestelijke gezondheid, sociale rechtvaardigheid en identiteit. Je kunt haar volgen op Twitter.