Wat is hyperprolactinemie?
Hyperprolactinemie is de aanwezigheid van een abnormaal hoog prolactinegehalte in het bloed. Prolactine is een hormoon dat in de hypofyse wordt geproduceerd. De vele functies van prolactine in het lichaam betreffen vooral zwangerschap en de productie van moedermelk voor een pasgeboren baby. Prolactine kan echter verhoogd zijn wanneer een vrouw niet zwanger is of borstvoeding geeft, wat een verscheidenheid aan aandoeningen veroorzaakt die de normale menstruatiefunctie en de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden.
Wat veroorzaakt hyperprolactinemie?
Normale verhogingen van prolactine kunnen optreden wanneer prolactineproducerende cellen in de hypofyse, lactotrofen genaamd, meer van het hormoon produceren dan nodig is, of wanneer lactotrofen abnormaal groeien om tumoren te vormen. Verhoogde prolactinespiegels kunnen ook optreden als bijwerking van bepaalde psychiatrische medicijnen.
Hoe wordt hyperprolactinemie gediagnosticeerd?
Een eenvoudige bloedtest om de hoeveelheid prolactine in het bloed te meten, kan de diagnose van een verhoogd prolactinegehalte bevestigen. Een prolactinespiegel van meer dan 25 ng/mL, bij vrouwen die niet zwanger zijn, wordt als verhoogd beschouwd. Omdat elk individu dagelijks variaties in de prolactinespiegel ondervindt, kan het nodig zijn het bloedonderzoek te herhalen als de hormoonspiegel slechts licht verhoogd is. Veel vrouwen krijgen deze diagnose na een evaluatie voor onvruchtbaarheid of onregelmatige menstruatie, maar anderen hebben helemaal geen symptomen. Patiënten kunnen zich soms presenteren met spontane melkachtige tepelafscheiding, maar de meerderheid ervaart dit symptoom niet. Lichte prolactine-verhogingen, tussen 25-50 ng/mL, veroorzaken gewoonlijk geen merkbare veranderingen in de menstruatiecycli, hoewel ze de algehele vruchtbaarheid kunnen verminderen. Hogere prolactinespiegels tussen 50-100 ng/mL kunnen onregelmatige menstruaties veroorzaken en de vruchtbaarheid van de vrouw aanzienlijk verminderen. Prolactinespiegels van meer dan 100 ng/mL kunnen de normale functie van het voortplantingssysteem van een vrouw veranderen, waardoor symptomen van de menopauze (geen menstruatie, opvliegers, vaginale droogheid) en onvruchtbaarheid kunnen optreden.
Hoe wordt hyperprolactinemie behandeld?
Medicijnen die de chemische stof dopamine in de hersenen nabootsen, kunnen met succes worden gebruikt om de meerderheid van de patiënten met een verhoogd prolactinegehalte te behandelen. Deze medicijnen beperken de productie van prolactine vanuit de hypofyse en zorgen ervoor dat prolactine-producerende cellen teruglopen. De twee meest voorgeschreven medicijnen zijn cabergoline (Dostinex®) en bromocriptine (Parlodel®). Beginnen met een kleine dosis die geleidelijk wordt verhoogd in de tijd kan bijwerkingen minimaliseren, waaronder veranderingen in de bloeddruk en mentale “wazigheid”. Patiënten reageren meestal goed op deze medicatie, en de prolactinespiegel zal in 2 tot 3 weken dalen. Zodra de prolactinespiegel daalt, kan de medicatie worden aangepast om een normale prolactinespiegel te handhaven, en soms kan de medicatie helemaal worden stopgezet. Spontane regressie van een tumor zal meestal binnen een paar jaar plaatsvinden zonder klinische gevolgen.
In een kleine minderheid van de patiënten zijn medicijnen niet effectief in het verlagen van het prolactine niveau en blijven grote tumoren (macroadenomen) bestaan. Deze patiënten komen in aanmerking voor chirurgische behandeling (transfenoïdale adenoomresectie) en/of bestraling.