Diabetes treft meer dan 30 miljoen mensen in de V.S. en is de zevende belangrijkste doodsoorzaak. De meest voorkomende vorm van diabetes, diabetes type 2, is een chronische ziekte die zich ontwikkelt als gevolg van insulineresistentie.
Insuline is een hormoon dat helpt glucose uit het bloed over te brengen naar de spieren, het vetweefsel, de lever en andere cellen, waar het kan worden gebruikt voor energie. Insulineresistentie treedt op wanneer het lichaam moeite heeft insuline te produceren, of wanneer de insuline er niet in slaagt glucose naar deze cellen over te brengen. Dit leidt tot een opeenhoping van glucose in het bloed, ook wel bekend als hoge bloedsuikerspiegel, wat het kenmerkende symptoom van diabetes is. Als dit niet goed wordt aangepakt, kan dit ernstige gevolgen hebben voor het hart, de nieren en andere organen.
Diabetes en slaap zijn nauw met elkaar verbonden, en veel mensen met diabetes type 2 hebben last van een slechte slaapkwaliteit of slapeloosheid. Het goede nieuws is dat zorgvuldige aandacht voor voeding, lichaamsbeweging en bloedsuikerspiegel een wereld van verschil kan maken voor de slaapkwaliteit en, op zijn beurt, voor de algehele gezondheid.
Hoe beïnvloedt diabetes de slaap?
Geschat wordt dat een op de twee mensen met diabetes type 2 slaapproblemen heeft als gevolg van onstabiele bloedsuikerspiegels en bijbehorende diabetesgerelateerde symptomen, Hoge bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) en lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie) gedurende de nacht kunnen leiden tot slapeloosheid en vermoeidheid de volgende dag. Zoals bij veel chronische aandoeningen kunnen ook gevoelens van depressie of stress over de ziekte zelf u ’s nachts wakker houden.
Wanneer de bloedsuikerspiegel hoog is, overcompenseren de nieren dit door u vaker te laten urineren. s Nachts leiden deze frequente plasbeurten tot een verstoorde slaap. Een hoge bloedsuikerspiegel kan ook hoofdpijn, meer dorst en vermoeidheid veroorzaken, waardoor u niet goed in slaap kunt komen.
Als u daarentegen te veel uren niet eet of de verkeerde diabetesmedicatie inneemt, kan uw bloedsuikerspiegel ’s nachts ook laag zijn. U kunt nachtmerries krijgen, in het zweet uitbreken of u geïrriteerd of verward voelen als u wakker wordt.
Praat met uw zorgverlener als u last hebt van vermoeidheid, slaapproblemen of andere zorgwekkende symptomen. Hij of zij kan u helpen de oorzaak te achterhalen en met u samenwerken om uw bloedsuikerspiegel stabieler te houden.
Hoe beïnvloedt slecht slapen de bloedsuikerspiegel?
Net zoals diabetes slaapproblemen kan veroorzaken, lijken slaapproblemen ook een rol te spelen bij diabetes. Het krijgen van slechte slaap of minder herstellende slow-wave slaap is in verband gebracht met een hoge bloedsuikerspiegel bij mensen met diabetes en prediabetes. Het is echter niet helemaal duidelijk of het een het ander veroorzaakt of dat er meer variabelen in het spel zijn. Onderzoekers denken dat slaapbeperking de bloedsuikerspiegel kan beïnvloeden door de effecten op insuline, cortisol en oxidatieve stress.
Een kwart van de mensen met diabetes zegt minder dan zes uur of meer dan acht uur per nacht te slapen, waardoor ze een hoger risico lopen op een verhoogde bloedsuikerspiegel. Naast het verhogen van de bloedsuikerspiegel bij mensen die al diabetes hebben, verhoogt slaaptekort ook het risico op het ontwikkelen van insulineresistentie in de eerste plaats. Dit verband wordt al in de kindertijd duidelijk.
Uit onderzoek is ook gebleken dat een later of onregelmatig slaapritme samengaat met een hogere bloedsuikerspiegel, zelfs bij mensen die geen diabetes hebben. Er kunnen echter andere variabelen zijn die dit verklaren, zoals het feit dat mensen met een onregelmatig slaapschema vaker een onregelmatig dieet volgen.
Slaaptekort verhoogt het niveau van ghreline, het hongerhormoon, en verlaagt het niveau van leptine, het hormoon dat ons een vol gevoel geeft. Om de lagere energieniveaus te compenseren, zullen mensen die slecht slapen eerder verlichting zoeken in voedingsmiddelen die de bloedsuikerspiegel verhogen en hen in gevaar brengen voor obesitas, wat een risicofactor is voor diabetes.
Volwassenen met diabetes type 2 die een verstoorde slaap ervaren of vaak ’s nachts wakker worden, zijn ook minder geneigd om andere normen voor diabeteszelfzorg te volgen, zoals voldoende lichaamsbeweging en het nauwlettend in de gaten houden van de bloedsuikerspiegel.
Naast de onmiddellijke effecten op de bloedsuikerspiegel, kan slecht slapen ook op lange termijn een tol eisen van mensen met diabetes type 2. Mensen die hun toevlucht nemen tot slaapmedicatie of ’s nachts vaak wakker worden, worden vaak minder snel wakker. Degenen die hun toevlucht nemen tot slaapmedicatie of die moeite hebben om in slaap te blijven, hebben een grotere kans om te melden dat ze ernstige psychologische problemen hebben. Er zijn ook voorzichtige aanwijzingen dat mensen met diabetes die niet genoeg slapen, later in hun leven een groter risico lopen op cognitieve achteruitgang.
Welke slaapstoornissen komen vaak voor bij mensen met diabetes?
Individuen met diabetes type 2 hebben een grotere kans om bijbehorende slaapstoornissen te ontwikkelen, waarvan het rustelozebenensyndroom en obstructieve slaapapneu de meest voorkomende zijn.
- Rustelozebenensyndroom (RLS): Ongeveer een op de vijf mensen met diabetes type 2 heeft last van het rustelozebenensyndroom, dat wordt gekenmerkt door tintelingen of andere irriterende sensaties in de benen die het in slaap komen kunnen belemmeren. Mensen met diabetes lopen ook het risico op een andere aandoening die perifere neuropathie wordt genoemd. De symptomen van perifere neuropathie, die veroorzaakt wordt door zenuwbeschadiging, lijken sterk op RLS en omvatten gevoelloosheid, tintelingen en pijn in de ledematen. Mensen die deze symptomen ervaren, moeten een arts raadplegen, aangezien perifere neuropathie moet worden behandeld om zenuwbeschadiging op lange termijn te beperken.
- Obstructieve slaapapneu (OSA): Obstructieve slaapapneu is een slaapstoornis waarbij iemand gedurende de nacht met regelmatige tussenpozen tijdelijk stopt met ademen. In de meeste gevallen is de persoon zich hier niet van bewust, hoewel een bedpartner snurken en hijgen kan waarnemen. Deze ademstops veroorzaken micro-arousals (zeer kortstondig ontwaken) die het natuurlijke verloop van de slaapfasen verstoren en de slaapkwaliteit verslechteren. OSA komt meestal voor bij mensen met overgewicht of obesitas, omdat zij vaak een dikkere nekomtrek hebben die de luchtwegen belemmert. De aandoening kan worden behandeld met een CPAP-apparaat (continuous positive airway pressure) dat de luchtweg openhoudt om de normale ademhaling te herstellen en slaaponderbrekingen te verminderen.
Wat is het verband tussen slaapapneu en diabetes?
Hoewel slaapapneu niet direct diabetes veroorzaakt, is het wel een risicofactor voor diabetes type 2 en is aangetoond dat het de insulineresistentie verhoogt, zelfs bij mensen zonder diabetes en zonder overgewicht. De American Diabetes Association schat dat één op de vier mensen met diabetes type 2 ook aan OSA lijdt, en nog eens een kwart van de diabetici type 2 lijdt aan een andere slaapgerelateerde ademhalingsstoornis.
Zowel OSA als diabetes type 2 komen vaker voor bij mensen met overgewicht en obesitas. OSA blijkt echter van invloed te zijn op de insulineresistentie en de glucoseregulatie, zelfs na controle voor obesitas. OSA veroorzaakt niet alleen slaapfragmentatie die de slow-wave slaap verstoort, maar het snijdt ook periodiek de zuurstoftoevoer naar het lichaam af. Samen leiden deze effecten tot insulineresistentie en een verstoord glucosemetabolisme.
In veel studies blijkt een kortdurende behandeling met slaapapneu de bloedsuikerspiegel te verbeteren, terwijl een langdurige CPAP-behandeling de bloedsuikerspiegel en de insulineresistentie verbetert. Andere studies hebben echter geen verbeteringen in de bloedsuikerspiegel gevonden na behandeling van OSA, waardoor sommige onderzoekers denken dat het verband te wijten zou kunnen zijn aan andere variabelen, zoals gewicht.
Meer onderzoek is nodig om de aard van het verband verder te karakteriseren, maar het is duidelijk dat de lichamelijke gezondheid een belangrijke rol speelt bij slaapapneu en diabetes. Een combinatie van gewichtsverlies en CPAP-behandeling kan de meest effectieve manier zijn om slaapapneu te behandelen bij mensen met diabetes type 2.
Hoe kunnen mensen met diabetes omgaan met slaapproblemen?
Zorgvuldig beheer van de bloedsuikerspiegel kan de slaap helpen verbeteren voor mensen met diabetes type 2. Bovendien zijn, gezien de nauwe relatie tussen diabetes en slaap, goede slaapgewoonten bijzonder belangrijk. Deze omvatten zowel overdag als ’s nachts gewoonten, zoals:
- Een dieet volgen dat voor u werkt en helpt de bloedsuikerspiegel onder controle te houden
- Regelmatige lichaamsbeweging
- Een regelmatig slaapschema aanhouden
- Stimulerende middelen zoals cafeïne of nicotine vermijden voordat u naar bed gaat
- De slaapkamer koel houden, donker en stil
Op basis van uw persoonlijke situatie kan uw arts slaapmiddelen voor diabetici of aanvullende manieren om beter te slapen aanbevelen. Hij of zij kan ervoor kiezen een polysomnogram, of slaaponderzoek, uit te voeren om te zien of een slaapstoornis debet is aan uw slaapproblemen. Secundaire slaapstoornissen kunnen dan worden behandeld met gerichte therapieën zoals een CPAP-apparaat.
- Was dit artikel nuttig?
- JaNee