Maak kennis met Timothy Leary, de Harvard-professor die in de jaren ’60 de ‘Hogepriester van de LSD’ werd

Harvard-professor en psychedelische drugsvoorvechter Timothy Leary maakte een hele generatie bekend met LSD – en werd daarvoor door president Nixon beschouwd als ‘de gevaarlijkste man in Amerika’.

Timothy Leary was een van de beroemdste maar onbegrepen figuren van de 20e-eeuwse tegencultuur. Zijn fervente bewonderaars zagen hem als een filosoof en psychedelische goeroe die de leiding had over een revolutie in ons psychologische en spirituele leven.

Maar zijn critici zagen hem als een bedreiging voor de openbare orde; de Amerikaanse president Richard Nixon verklaarde Leary tot “de gevaarlijkste man in Amerika.”

Of hij nu werd vereerd of verguisd, Leary was niettemin een gecompliceerd man. Hij was een levenslange anti-autoritaire en plezierige ontdekkingsreiziger met een oprechte interesse in het uitbreiden van de mogelijkheden van het menselijk bewustzijn. Maar hij was ook een door beroemdheden geobsedeerde, egoïstische feestvierder, charlatan en vaak een onbetrouwbaar persoon.

Bill Minutaglio, die heeft meegeschreven aan een biografie over Leary, getiteld The Most Dangerous Man in Amercia, zei tegen NPR dat “hij een soort van, je weet wel, een Mr. Magoo aan de LSD, als je wilt. Hij tript zich een weg door het leven, en de omstandigheden gebeuren. Hij opent een deur en valt negen verdiepingen naar beneden, maar belandt op de een of andere manier op een trampoline en gaat naar een andere verdieping.”

Timothy Leary’s vroege opstanden

PL Gould/IMAGES/Getty ImagesTimothy Leary gefotografeerd bij hem thuis, circa 1966.

Geboren in 1920 in Springfield, Massachusetts, haalde Leary als jongeman bijzonder veel kattenkwaad uit.

Om te beginnen werd hij van de beroemde militaire academie van West Point getrapt als gevolg van een drinkgelag.

Later, in 1941, werd hij van de universiteit van Alabama gestuurd omdat hij een nacht in een slaapzaal voor vrouwen had doorgebracht. Na enige tijd in het leger te hebben gezeten tijdens de Tweede Wereldoorlog, keerde Leary uiteindelijk terug naar de academische wereld en behaalde een doctoraat in de Klinische Psychologie aan de Universiteit van Californië, Berkeley.

Hij bracht het begin van de jaren vijftig door met een relatief standaard, middenklasse leven met zijn vrouw en twee kinderen, terwijl hij werkte aan universiteiten in de Californische Bay Area en onderzoek leidde voor de Kaiser Family Foundation. Zijn werk richtte zich op onderwerpen als persoonlijkheidstests en groepstherapie. Zijn eerste boek kwam uit in 1957 en behandelde persoonlijkheidsstoornissen. Sommige van Leary’s collega’s beschuldigden hem ervan dat hij hen niet voldoende krediet had gegeven.

Zelfs in deze periode van relatieve stabiliteit, slaagde Leary erin een behoorlijke chaos te creëren door te drinken en met iedereen naar bed te gaan. Wat een terugkerend kenmerk van zijn leven zou worden, was dat zijn familie de dupe werd van zijn daden.

Toen zijn eerste vrouw Marianne Busch hem met zijn ontrouw confronteerde, zei hij haar naar verluidt: “Dat is jouw probleem.”

Zij pleegde zelfmoord in 1955.

Introductie tot psychedelica en LSD

In 1958 verhuisde Timothy Leary voor korte tijd met zijn kinderen naar Europa. Toen hij in Spanje was, kreeg hij een mysterieuze aanval van ziekte, waardoor hij ijlde.

Hij zou later over deze ervaring schrijven: “Met een plotselinge schok waren alle touwen van mijn sociale zelf verdwenen. Ik was een 38-jarig mannelijk dier met twee welpen. Hoog, helemaal vrij.”

Wikimedia CommonsTimothy Leary aan het woord tijdens een collegetour voor studenten aan het eind van de jaren zestig.

Bij terugkomst uit Europa accepteerde hij een positie als docent aan de Harvard University. Tijdens een reis naar Mexico probeerde hij voor het eerst het psychedelische psilocybine paddestoelen, misschien geïnspireerd door zijn uittreding in Europa. Terugkijkend op zijn delirium daar, werd trippen een cruciale ervaring voor de psycholoog.

De Leary die terugkeerde uit Mexico was een ander mens. Hij richtte het Harvard Psilocybin Project op met Richard Alpert, een medewerker van de afdeling psychologie die later beter bekend zou worden als Ram Dass.

Leary en Alpert dienden psychedelische drugs – aanvankelijk psilocybine maar later LSD – toe aan collega’s, gevangenen en een groep godgeleerdheidstudenten. Leary schreef later dat de deelname van de studenten aan de experimenten aantoonde dat “spirituele extase, religieuze openbaring en vereniging met God nu rechtstreeks toegankelijk waren”.

Hij meldde ook dat hun proefpersonen grotendeels “diepgaande mystieke en spirituele ervaringen hadden, die…hun leven blijvend veranderden op een zeer positieve manier.”

John Stephen Dwyer/Wikimedia CommonsHet roosvenster in Harvard’s Marsh Chapel, waar enkele experimenten van het Harvard Psilocybin Project plaatsvonden.

Maar een deelnemer beschreef het project hilarisch genoeg als “een stelletje kerels die in een smalle gang stonden en ‘Wow’ zeiden.”

Het is geen verrassing dat het werk van Leary en Alpert nogal wat stof deed opwaaien, vooral toen het gerucht de ronde deed dat ze afgestudeerde studenten onder druk zetten om mee te doen, terwijl ze ook drugs gaven aan studenten die nog geen studie hadden gedaan. De ouders van de studenten, bijvoorbeeld, waren het ermee eens dat deze wijzigingen niet allemaal positief waren. Zij protesteerden bij Harvard tegen de legitimiteit van het project.

In 1963 ontsloeg Harvard Alpert en weigerde Leary’s onderwijsopdracht te verlengen – als reden werd opgegeven dat hij niet meer kwam opdagen voor zijn geplande lezingen omdat hij zoveel tijd besteedde aan zijn psychedelische experimenten. Dat was maar goed ook. Leary zou de middelen vinden om zijn experimenten in relatieve autonomie voort te zetten.

Experimenten in Millbrook en groeiende roem

Een onwaarschijnlijke bron bood Timothy Leary de ruimte om zijn werk voort te zetten: de erfgenamen van het fortuin van de Mellon-familie. De rijke broers en zussen Peggy, Tommy en Billy Hitchcock kochten een landhuis met 64 kamers in Millbrook, New York en stonden Leary en Alpert toe dit te gebruiken als thuisbasis voor hun psychedelisch onderzoek.

Hoewel de omgeving in Millbrook vrijer was dan die op Harvard, waren Leary’s methoden om met LSD te experimenteren nog steeds vrij gestructureerd en georganiseerd, vooral in vergelijking met hoe LSD werd gebruikt door andere prominente tegenculturele experimenteerders uit de jaren ’60.

Alvis Upitis/Getty ImagesThe Millbrook Mansion.

In zijn boek The Electric Kool-Aid Acid Test beschreef auteur Tom Wolfe de favoriete “set and setting”-methode van Leary en Alpert voor het innemen van LSD:

“De ‘set’ was de set van je geest. Je moet je voorbereiden op de ervaring door te mediteren over de toestand van je wezen en te beslissen wat je hoopt te ontdekken of te bereiken op deze reis naar jezelf. Je moet ook een gids hebben die zelf LSD heeft genomen en die bekend is met de verschillende stadia van de ervaring en die je kent en vertrouwt.”

Tijdens deze periode raakte Leary bevriend met de dichter Allen Ginsberg, wiens faam Leary in contact bracht met een grote verscheidenheid aan beroemdheden en intellectuelen. Leary was in staat om zijn overtuigingen over de voordelen van LSD en andere psychedelica te verkondigen aan figuren als jazzmuzikant Charles Mingus, schrijver William Burroughs, en multimediamagnaat Henry Luce.

Leary’s omgang met prominenten was deels een strategische zet om zijn werk aan psychedelica te bevorderen. Maar het was voor hem ook een manier om zijn eigen verlangen naar roem te bevredigen.

New York Public LibraryTimothy Leary en zijn tweede vrouw, model Birgitte Caroline “Nena” von Schlebrügge, tijdens hun bruiloft in Millbrook. 1964.

Leary’s zoon Jack zou later zeggen dat zijn vader “nooit een goeroe wilde zijn. Hij wilde een rockster worden, een Mick Jagger, maar hij kon geen gitaar spelen.”

In 1964 publiceerden Leary, Alpert, en Ralph Metzner het boek The Psychedelic Experience: A Manual Based on The Tibetan Book of the Dead.

Het boek bevat onder meer de zin: “Zet je geest uit, ontspan, en drijf stroomafwaarts,” die John Lennon later overnam voor de tekst van The Beatles’ liedje “Tomorrow Never Knows.”

Turn On, Tune In, Drop Out

Tegen het midden van de jaren zestig was Timothy Leary een van de belangrijkste publieke pleitbezorgers voor het gebruik van LSD en andere psychedelische drugs geworden. Maar in tegenstelling tot schrijver Ken Kesey en zijn “Acid Test” feestjes in Californië, promootte Leary de drug op een fundament van doctorale geloofsbrieven en gereglementeerde experimenten.

Leary werd toen uitgenodigd om te getuigen voor een subcommissie van de Senaat van de Verenigde Staten die onderzocht of LSD al dan niet gevaarlijk was en verboden moest worden.

Toen senator Ted Kennedy hem vroeg of LSD gevaarlijk was, antwoordde Leary dat “de auto gevaarlijk is als hij verkeerd wordt gebruikt…Menselijke domheid en onwetendheid is het enige gevaar waarmee mensen in deze wereld worden geconfronteerd.”

De Senaat vond Leary’s getuigenis blijkbaar niet overtuigend, want ze gingen verder met plannen om LSD te verbieden.

Toen, begin 1967 op de “Human Be-In,” een bijeenkomst van hippies in San Francisco om te protesteren tegen een Californische wet die het gebruik van LSD verbood, onthulde Leary aan een massapubliek wat al snel zijn beroemdste slagzin zou worden: “Turn on, tune in, drop out.”

New York Public LibraryEen brochure voor een lezingtournee door Timothy Leary en Ralph Metzner. 1965.

Leary ontwikkelde het aforisme met de hulp van de mediatheoreticus Marshall McLuhan, die Leary vertelde: “De sleutel tot je werk is reclame. Je promoot een product. Het nieuwe en verbeterde versnelde brein. Je moet de meest actuele tactieken gebruiken om de interesse van de consument te wekken.”

Terwijl Leary’s groeiende roem de aandacht trok van beroemdheden, bracht het ook de ogen van de rechtshandhaving. In 1965 werd hij in Texas gearresteerd voor het bezit van marihuana. Hij werd veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf, maar uiteindelijk werd zijn veroordeling in hoger beroep ongedaan gemaakt.

Terwijl werd de Millbrook compound herhaaldelijk onderworpen aan invallen van de FBI en intimidatie door een bijzonder gretige assistent officier van justitie genaamd G. Gordon Liddy, die later berucht zou worden als een van de architecten van Richard Nixon’s Watergate schandaal.

Toen, in 1967, richtte Leary de League for Spiritual Discovery op, een religieuze organisatie waarvan de spirituele praktijken zich concentreerden rond het gebruik van LSD. Dit was deels een onsuccesvolle zet om Leary en zijn medewerkers door te laten gaan met het gebruik van de drug in het licht van dreigende verboden.

Omstreeks deze tijd hadden de invallen van Liddy genoeg tol geëist dat de Millbrook-operatie werd gesloten en Leary naar Californië verhuisde.

Timothy Leary gaat naar Californië en onthult zijn politieke aspiraties

Timothy Leary’s verhuizing in 1967 naar Zuid-Californië bracht hem dichter bij het centrum van de tegencultuurbeweging waarvan hij een leidende figuur zou worden.

Kort na zijn verhuizing naar Californië trouwde Leary met zijn derde vrouw, Rosemary Woodruff, tijdens een met LSD doordrenkte ceremonie die werd voorgezeten door een Hollywood-acteur.

Hij verhuisde ook zijn familie naar Laguna Beach om deel te nemen aan de activiteiten van de “Hippie Maffia” bekend als de Broederschap van Eeuwige Liefde, een non-profit religieuze organisatie vergelijkbaar met zijn eigen Liga voor Spirituele Ontdekking.

Maar naast het delen van Leary’s doelen om spirituele transcendentie te bevorderen door het gebruik van psychedelische drugs, was de Broederschap ook een van de grootste drugssmokkel- en distributie-organisaties in het land.

New York Public LibraryEen flyer voor een benefiet voor Timothy Leary met de dichters Allen Ginsberg en Michael McClure. San Francisco. 1973.

In december 1968 werd Leary opnieuw gearresteerd in Laguna Beach wegens het bezit van marihuana. De agent die de arrestatie verrichtte, Neil Purcell, was al twee jaar bezig de broederschap op te pakken.

Een deel van de reden dat Purcell Leary wilde arresteren was dat hij hem herkende vanwege zijn pleidooi voor psychedelica. Leary van zijn kant beweerde dat Purcell de drugs bij hem had neergelegd.

Toen, in 1969, op de dag dat Leary zijn hoger beroep voor zijn marihuana arrestatie van 1965 won en in afwachting was van zijn proces voor zijn marihuana arrestatie van 1968, kondigde hij zijn kandidatuur aan voor het gouverneurschap van Californië.

Hoewel hij dit deed voor de Laguna Beach kunstgalerie genaamd Mystic Arts World – het hoofdkwartier van de Broederschap van Eeuwige Liefde – werden zijn politieke ambities niet gesteund door de leden van de Broederschap.

Gordon Liddy (links) met Timothy Leary in 1983.

De aankondiging overviel veel mensen bij verrassing. Leary was namelijk niet politiek actief geweest buiten zijn pleidooi voor psychedelische drugs, en politici waren niet bepaald populair bij de tegencultuur van de jaren zestig.

Maar dankzij de escalerende oorlog in Vietnam, de ontluikende War on Drugs en de opkomst van de Black Power-beweging kreeg de tegencultuur aan het eind van de jaren zestig een politieker tintje dan aan het begin van het decennium. Voor politici die hoopten de aandacht af te wenden van de oorlog en hun eigen tekortkomingen, leek het ostraciseren van de tegenculturisten bovendien een reddende engel.

Door zijn toespraaktournees op universiteitscampussen en zijn omgang met beroemdheden promootte Leary zijn pro-psychedelische boodschap en persoonlijke associaties om in deze nieuwe, meer politieke omgeving te passen.

Roy Kerwood/Wikimedia CommonsTimothy Leary met John Lennon en Yoko Ono tijdens hun Bed-In for Peace. Montreal. 1969.

Hij woonde de anti-oorlogs Bed-Ins for Peace bij die John Lennon en Yoko Ono in Montreal hielden. In ruil daarvoor schreef Lennon “Come Together” als themalied voor Leary’s gouverneurscampagne.

Meer juridische problemen en een terugval

Timothy Leary’s politieke campagne eindigde begin 1970 toen hij werd veroordeeld voor marihuanabezit en opeenvolgende straffen van 10 jaar kreeg. Het leek erop dat de excentrieke psycholoog een groot deel van zijn verdere leven achter de tralies zou doorbrengen.

Maar Leary had andere plannen. Met hulp van de Broederschap smeedde hij een plan om te ontsnappen uit de California Men’s Colony Prison in San Luis Obispo.

Dankzij zijn eerdere werk als persoonlijkheidstests was hij in staat om de antwoorden op de psychologische tests die hem tijdens zijn inname in de gevangenis werden afgenomen, te manipuleren om zo buitenwerk in de gevangenis toegewezen te krijgen.

Daardoor kon hij over het hek springen, zich aan een telefoondraad optrekken en in een wachtende auto springen.

De Broederschap betaalde duizenden dollars aan de Weathermen – een radicale organisatie die zich verzette tegen het Amerikaanse imperialisme – om de ontsnapping te vergemakkelijken en Leary en zijn vrouw het land uit te smokkelen.

Eindelijk vonden de Leary’s hun weg naar de regering-in-ballingschap van de Black Panthers in Algerije. Het veelvuldige feesten van Leary en zijn vrouw botste echter met de soberheid en soberheid van de Panthers, waardoor Panter-leider Eldridge Cleaver hen onder huisarrest plaatste.

www.timothylearyarchives.orgTimothy en derde vrouw, Rosemary Leary’s, Algerijnse paspoorten in 1970.

Daarna vluchtten Leary en zijn vrouw naar Zwitserland, waar ze kwamen te wonen bij Michel Hauchard, een wapenhandelaar die zei dat hij Leary onderdak bood omdat hij een “verplichting had om filosofen te beschermen.”

Hauchard dwong Leary echter ook om 30 procent van de opbrengst van alle toekomstige boeken die hij zou schrijven, af te staan. Vervolgens liet hij Leary arresteren, in de veronderstelling dat hij in de gevangenis een productiever schrijver zou zijn.

De Leary’s ontsnapten weer, en gingen toen uit elkaar. Rosemary Leary bracht het grootste deel van de volgende twee decennia door als voortvluchtige in de Verenigde Staten, terwijl Leary uiteindelijk werd gearresteerd door het Amerikaanse Bureau voor Narcotica en Gevaarlijke Drugs in Kabul, Afghanistan in 1972. Hij werd naar de Folsom gevangenis gestuurd en in eenzame opsluiting geplaatst.

Naar verluidt was de gevangene in de cel ernaast niemand minder dan de beruchte sekteleider Charles Manson, die tegen Leary zei: “Ze hebben je van de straat gehaald zodat ik door kon gaan met je werk.”

Newsweek November 1970/Larry MackLeary mengde zich onder de besten in de politiek, het activisme en beroemdheden. Hier staat hij afgebeeld in een druk van Newsweek uit 1970 met de toenmalige leider van de Black Panther Party, Eldridge Cleaver.

Toen hij in de gevangenis zat, gaf Leary informatie aan de FBI over de Weathermen Underground Organization, die hem had helpen ontsnappen. Leary beweerde later dat hij hen opzettelijk nutteloze informatie gaf die al bekend was.

Niettemin waren veel van Leary’s medestanders in de tegencultuur ontzet. Allen Ginsberg, Ram Dass en zelfs Leary’s eigen zoon Jack belegde een persconferentie om hem publiekelijk aan de kaak te stellen.

Later jaren en een publieke dood

Lukkig voor Leary liet gouverneur Jerry Brown hem in 1976 vrij uit de gevangenis. Hij werd aanvankelijk in het getuigenbeschermingsprogramma geplaatst, maar verhuisde terug naar Californië om zijn leven als een derderangs beroemdheid weer op te pakken.

Brian Crawford/FlickrTimothy Leary op een lezingstournee. Southern Illinois University in Carbondale.

Leary gaf lezingen als “stand-up filosoof”, waaronder een verrassend succesvolle gezamenlijke tournee met zijn voormalige tegenstander en mede-ex-crimineel, G. Gordon Liddy. Hij schreef ook af en toe stukjes cultuurkritiek voor conservatieve bladen als de National Review.

Op dit punt probeerde Leary niet langer psychedelica publiekelijk te promoten. Hij ontwikkelde echter wel een grote belangstelling voor computers als de volgende grote grens in het menselijk bewustzijn, en werkte aan de ontwikkeling van het zogenaamde acht-circuit model van bewustzijn.

Als onderdeel van deze interesse maakte Leary in de jaren ’90 een website die functioneerde als een soort proto-blog met een catalogus van zijn dagelijkse drugsinname.

Niet tevreden met alleen computers, ontwikkelde Leary ook een transhumanistische filosofie die opriep tot ruimtekolonisatie, levensverlenging, en het vergroten van het menselijk intellect. Hij vatte deze ideeën samen als SMI2LE – Ruimtemigratie, Verhoogde Intelligentie, en Levensverlenging.

Toen, in 1994, schreef Leary in zijn boek Chaos en Cybercultuur, dat “de tijd is gekomen om vrolijk te praten en schertsend te grappen over persoonlijke verantwoordelijkheid voor het beheren van het stervensproces.”

Robert Gauthier/Los Angeles Times via Getty ImagesVrienden en familie houden een wake voor Leary terwijl hij de dood nadert in zijn huis in Beverly Hills op 30 mei 1996.

Een jaar later werd bij hem inoperabele prostaatkanker geconstateerd. Timothy Leary stierf op 75-jarige leeftijd op 31 mei 1996, omringd door vrienden en familie. Zijn dood werd live uitgezonden op zijn website, waar zijn laatste woorden waren: “Waarom niet? Why not? Waarom niet?”

Na zijn dood werd een deel van zijn gecremeerde resten met een raket in een baan om de aarde gebracht. Ondertussen heeft Hollywood-actrice Susan Sarandon in 2015 een deel van zijn as verstrooid op het Burning Man-festival.

The Enduring Legacy Of Timothy Leary

Timothy Leary’s werk met psychedelische drugs was belangrijk voor de tegenculturele beweging van de jaren zestig, die in opstand kwam tegen de beperkende conservatieven van het Amerika van halverwege de 20e eeuw.

Maar zijn status als spiritueel leider was niet goed voor hem weggelegd. Zoals Leary’s leven liet zien, wilde hij geen goeroe zijn, maar een beeldenstormer wiens oprechte interesse in het uitbreiden van de mogelijkheden van het menselijk bewustzijn werd getemperd door zijn hedonisme, ego, en verlangen naar beroemdheid.

Wikimedia CommonsTimothy Leary in een filmrol als Mr. Jones in Hold Me, Thrill Me, Kiss Me uit 1992.

Zijn status als gevaar voor het publiek werd eveneens opgeblazen. We kunnen discussiëren over de verdiensten van psychedelisch drugsgebruik, maar het is komisch om je voor te stellen dat Leary de “gevaarlijkste man van Amerika” zou zijn in vergelijking met figuren als zijn vroegere celgenoot, Charles Manson, of de man die hem met dat etiket opzadelde, president Richard Nixon.

In veel opzichten leek het meest directe gevaar dat Leary ooit vormde, zijn eigen familie te zijn. Een vrouw pleegde zelfmoord, terwijl een andere tientallen jaren in ballingschap doorbracht vanwege zijn daden.

Tussen leidde zijn zoon een problematisch leven en doodde zijn dochter haar vriend, die later zelfmoord pleegde. Het is duidelijk dat Leary in zijn eigen huis een smerige erfenis heeft achtergelaten.

Timothy Leary was een complexe, gebrekkige man die een fascinerend leven leidde dat moeilijk in eenvoudige zwart-wit termen is samen te vatten. In die zin is hij een effectief symbool van de vrijdenkende tegencultuur die hij vertegenwoordigde.

Na het lezen over de psychedelische evangelist, Timothy Leary, klaar over zijn Harvard collega en mede LSD liefhebber, Richard Alpert. Bekijk dan deze galerij van de vrolijke grappenmakers en hun missie om LSD over het land te verspreiden.