Louise Bourgeois
Maman, 1999 (gegoten 2001)
Brons, marmer, en roestvrij staal, 895 x 980 x 1.160 cm, oplage 2/6
Guggenheim Bilbao Museoa
“De Spin is een ode aan mijn moeder. Zij was mijn beste vriendin. Net als een spin, was mijn moeder een weefster. Mijn familie hield zich bezig met de restauratie van wandtapijten en mijn moeder had de leiding over het atelier. Net als spinnen, was mijn moeder erg slim. Spinnen zijn vriendelijke wezens die muggen eten. We weten dat muggen ziektes verspreiden en daarom ongewenst zijn. Spinnen zijn dus behulpzaam en beschermend, net als mijn moeder.” -Louise Bourgeois
Louise Bourgeois (geb. 1911, Parijs; ged. 2010, New York) was een Frans-Amerikaanse kunstenares. Hoewel ze een zeer lange kunstcarrière had, die bijna een hele eeuw omspande, kreeg ze weinig erkenning van de kunstgemeenschap tot ze in de zeventig was. Bourgeois is vooral bekend om haar grootschalige beeldhouw- en installatiekunst, maar haar werk omvat ook schilderen, tekenen, drukken en performance. Voor haar sculpturen, die in schaal variëren van intiem tot monumentaal, gebruikte ze een breed scala aan media, waaronder hout, brons, latex, marmer en stof. Haar werk is zeer persoonlijk en autobiografisch, met veelvuldige verwijzingen naar pijnlijke jeugdherinneringen aan een ontrouwe vader en een liefhebbende maar medeplichtige moeder.
Oorspronkelijk ontworpen als de openingsopdracht voor de Tate Modern’s Art Gallery Turbine Hall in mei 2000, is Maman (1999) een van de meest ambitieuze en herkenbare werken van de kunstenares. Het beeldhouwwerk is een monumentale stalen spin van bijna 9 meter hoog. Het schepsel heeft een zak met 10 marmeren eieren in zijn onderbuik en zijn achterlijf en borststuk zijn gemaakt van geribbeld brons. Het is de grootste van een serie spinnensculpturen die Bourgeois maakte, gebaseerd op een motief dat zij voor het eerst weergaf in een kleine tekening in inkt en houtskool in 1947. Bourgeois begon toen spinnen te schetsen en bleef ze afbeelden tot het einde van haar carrière. Tegen het midden van de jaren negentig namen de spinnen een centrale plaats in haar werk in.
Het Franse woord Maman betekent moeder of mammie, de benaming die een kind gebruikt voor zijn of haar moeder. Ondanks haar angstaanjagende verschijning is de spin een liefdevol eerbetoon aan Bourgeois’ moeder, die overleed toen ze 21 jaar oud was en die tapisseriemaakster was. De spin wil de krachtige impact weerspiegelen die de moeder van de kunstenares op haar heeft achtergelaten en zinspeelt op de kracht van haar moeder, met metaforen als spinnen, weven, verzorgen en beschermen.
Bourgeois’ spin verbeeldt ook vruchtbaarheid door de zak met marmeren eieren en verkent een dubbelzinnig begrip van moederschap: het dier is beschermer en roofdier – de zijde van een spin wordt zowel gebruikt om cocons te maken als om prooien vast te binden – en belichaamt zowel kracht als kwetsbaarheid. De spin roept ontzag en angst op, maar haar enorme hoogte, onwaarschijnlijk uitgebalanceerd op slanke poten, fungeert tegelijk als een kooi en als een beschermend hol, en brengt een bijna schrijnende kwetsbaarheid over.
1. http://www.tate.org.uk/about/press-office/press-releases/tate-acquires-louise-bourgeoiss-giant-spider-maman
2. http://www.guggenheim-bilbao.eus/en/works/maman/
3. Ibid.
4. http://www.tate.org.uk/art/artworks/bourgeois-maman-t12625/text-summary
5. http://www.tate.org.uk/about/press-office/press-releases/tate-acquires-louise-bourgeoiss-giant-spider-maman
6. http://www.guggenheim-bilbao.eus/en/works/maman/