Mental health treatment: How float clinics treat anxiety

Story by Mandy Oaklander
Cinematography By Michael Potter Video By Diane Tsai
Experience Direction By Bronson Stamp

hey started late one night, the tremors that shook Michael Harding’s whole body when he lay down to sleep. “A bit weird,” thought Harding, then a 23-year-old Australian soldier stationed in Afghanistan. Slechts enkele dagen daarvoor had hij deelgenomen aan een urenlange belegering waarbij zijn tweede-in-bevel werd neergeschoten en gedood.

Harding begon al snel zo te beven dat hij een vriend moest vragen zijn sigaretten aan te steken. Hij kon geen water uit een fles drinken zonder het over zijn shirt te gieten, en in de eetzaal werden zijn stuiptrekkingen zo spastisch dat hij soms zijn dienblad omgooide.

Harding werd in 2012 medisch ontslagen uit het leger met ernstige PTSS en hield er een nieuwe persoonlijkheid aan over: teruggetrokken en emotieloos. Zijn slaap leed er ook onder. Hij had nachtmerries en nachtelijk zweten.

Om zijn verslechterende symptomen aan te pakken, probeerde Harding twee soorten praattherapie, vier soorten medicatie en grote nachtelijke doses whisky en cola. Toen dat allemaal mislukte, wendde hij zich tot yoga, sap, meditatie en medicinale wiet. Dat hielp een beetje, maar Harding’s angst en spierkrampen waren nog steeds niet verdwenen.

Omstreeks die tijd deed zijn vrouw wat ieder wanhopig mens zou doen: ze begon op online forums rond te neuzen naar iets anders dat zou kunnen helpen bij zijn PTSS. Ze vond lovende getuigenissen over floaten, de praktijk van met de buik omhoog in een tank met warm water liggen dat zo zout is dat je blijft drijven.

– In de Float Clinic en het Research Center van het Laureate Institute for Brain Research in Tulsa, OK, gebruikt Feinstein een NeuroVerse brainstation EEG-apparaat om hersengolven te meten, draadloos –

“Voor mij leek het een schijnvertoning,” zegt Harding. Maar in maart vorig jaar besloot hij het toch te proberen. Hij viel in slaap in de tank, zegt hij, en werd een uur later fris wakker. Na drie floatsessies waren zijn angsten en hyperwaakzaamheid verdwenen. Na drie maanden floaten was zijn nachtelijk zweten verdwenen. “Na het floaten was ik echt milder geworden,” zegt hij. “Ik weet niet precies hoe het komt, maar ik weet wel dat floaten me in staat heeft gesteld om me zelfverzekerder en comfortabeler te voelen. In 2011 waren er 85 floatcentra in de Verenigde Staten, volgens Aaron Thompson, die een online directory van floatcentra beheert, en nu zijn dat er meer dan 250. Floaten heeft ook de belangstelling getrokken van een kleine groep wetenschappers die proberen uit te vinden of het een plaats heeft als een soort therapie voor bepaalde soorten van onrust, waaronder PTSS. Enig bewijs dat dit mensen met stressstoornissen helpt is op dit moment anekdotisch, maar er lijkt iets speciaals te gebeuren in de hersenen terwijl het lichaam zweeft. Sommige wetenschappers, zoals neuropsycholoog Justin Feinstein, proberen uit te vinden wat dat is.

Feinstein gelooft zo sterk in de therapeutische potentie van floaten dat hij zijn hele carrière, en laboratorium, heeft opgebouwd rond pogingen om het te bewijzen. Dit jaar opende hij het enige float laboratorium in het land: de Float Kliniek en Research Centrum in het Laureate Institute for Brain Research in Tulsa, Oklahoma. Binnen vindt u niet de claustrofobische kistachtige cabines die het grootste deel van de floatcabine markt vormen. Zijn op maat gemaakte floatcabine heeft geen omheining, zodat mensen met angststoornissen niet bang hoeven te zijn om erin te stappen.

wanneer je de deur naar de floatcabine opent, word je getroffen door warme lucht die de temperatuur van je huid heeft. In het midden bevindt zich een klein, rond bad ter grootte van een bubbelbad, gevuld met 2.000 pond Epsomzout. Ga zitten en je zult drijven als een boei; ga liggen en je zult drijven zonder een spier te verrekken. Druk op een knop aan de zijkant van de tank, en de blauwe lichten doven uit in zwart.

Je kunt niets zien terwijl je drijft. Maar wat Feinstein in je hersenen kan zien, is verbazingwekkend.

In zijn onderzoek laat hij floaters kleine waterdichte sensoren en een EEG-apparaat op hun voorhoofd plakken om hun hersengolven draadloos te meten. In de hal staat een MRI-machine waar mensen na het floaten in gaan.

Feinstein en zijn team zijn meer dan halverwege het eerste experiment ooit waarbij fMRI-hersenbeeldvorming en float tanks worden gecombineerd. Ze scannen de hersenen van gezonde mensen voor en na het floaten en door de twee beelden te vergelijken, kunnen ze zien hoe floaten de activatiegebieden in de hersenen verandert.

De recente vooruitgang in de neurowetenschappen heeft wetenschappers in staat gesteld om tijdens meditatiepraktijken in de menselijke hersenen te kijken en te zien hoe de hersenactiviteit verandert. Uit fMRI-onderzoek blijkt dat mediteren delen van de hersenen activeert die met aandacht te maken hebben en de activering in de amygdala vermindert, het deel van de hersenen dat de vecht-of-vluchtreactie op een echte of vermeende bedreiging in gang zet – hoewel de veranderingen meer uitgesproken zijn bij ervaren mediteerders dan bij beginners. Veel ander onderzoek toont de voordelen van de praktijk aan, en de aanvaarding ervan door de medische wereld is gevolgd. Het National Institutes of Health (NIH) is van mening dat onderzoek meditatie ondersteunt voor het verlagen van de bloeddruk, het verlichten van symptomen van angst en depressie en meer, en het agentschap financiert onderzoek over het onderwerp.

NIH heeft echter nog geen geld beschikbaar gesteld voor het onderzoek naar floaten. Feinstein gelooft dat floaten voor veel mensen een kortere weg zou kunnen zijn om een meditatieve staat te bereiken, en een aantal van de bewezen voordelen te benutten. “Floaten heeft me hoop gegeven dat een groot deel van onze bevolking die normaal gesproken nooit zou kunnen mediteren, nu dit soort diepe meditatieve staten zou kunnen bereiken,” zegt Feinstein.

Het lopende onderzoek bevindt zich nog in een vroeg stadium, maar Feinstein en zijn team zien dat floaten de angst in de hersenen vermindert op een manier die kan wedijveren met sommige voorgeschreven medicijnen en meditatie. In 2005 vroegen Feinstein en zijn collega’s zich af wat er met de hersenen gebeurde als iemand lorazepam nam, een medicijn dat verkocht wordt onder de merknaam Ativan. Het is zeer effectief bij het verminderen van angst, maar het kan ook verslavend zijn.

Ze testten het middel op gezonde vrijwilligers, en noch de onderzoekers noch de deelnemers wisten wie lorazepam of een placebo kreeg. Maar de verschillen in hun hersenen waren onmiskenbaar. Feinstein zegt dat bij gebruik van lorazepam de amygdala – waar de vecht-of-vlucht stressrespons ontstaat – “in principe wordt uitgeschakeld”, wat niet gebeurt bij ontspanning alleen.
Nu, tien jaar later, herhaalt zijn huidige studie het lorazepam-experiment met gebruik van flotatie in plaats van drugs. Hij scande de hersenen van iedereen voordat het experiment begon, en verdeelde de groep vrijwilligers vervolgens in tweeën. Beide groepen kregen wat zij dachten dat de interventie was: ofwel een float-sessie van 90 minuten ofwel dezelfde hoeveelheid tijd in een ontspannende ligstoel. Hij gaf iedereen twee sessies om de nieuwigheid van de interventies te laten bekoelen, en scande vervolgens hun hersenen na de derde sessie.

“Wat we in de voorlopige gegevens hebben gevonden is dat de amygdala zich na het floaten uitschakelt,” zegt Feinstein. “Het is mooi om te zien dat dit kan worden gedaan op een manier waar geen medicatie voor nodig is.”

Om zweven te omarmen door de wetenschappelijke gemeenschap zijn natuurlijk reproduceerbare resultaten nodig, en veel meer studies.

Feinstein is niet de eerste wetenschapper die gefascineerd is door zweven. Isolatietanks zijn uitgevonden en ontwikkeld door wetenschappers in de jaren ’50. Maar de alom gecrediteerde grondlegger, neurowetenschapper John C. Lilly, was “een beetje een mafkees”, zoals Feinstein het zegt, waardoor het potentieel van de wetenschap moeilijker serieus te nemen is.

De Hollywood-film Altered States uit 1980, geïnspireerd op Lilly’s leven, hielp niet. Daarin experimenteert een wetenschapper met drugs en zintuiglijke ontberingstanks en wordt uiteindelijk gek. Het was meteen een cultklassieker – en een enorme opsteker voor het onderzoek. Thomas H. Fine, die in de jaren ’70 begon met onderzoek naar flotatie, zegt dat wanneer hij een experiment indiende voor financiering, hij zich de typische reactie herinnerde die hij kreeg: “

Tot in de jaren ’90 publiceerde Fine, die nu PTSS onderzoek doet aan de Universiteit van Toledo, studies over floaten, waaronder een waarbij proefpersonen acht zweefsessies van 40 minuten kregen. Na het afnemen van hun bloed gedurende de interventie, vond hij een daling van 22% in hun niveaus van het stress-signaalhormoon cortisol.
Hoewel het bijna uitsluitend kleine steekproeven betreft, heeft onderzoek van Fine en anderen verbeteringen aangetoond in bloeddruk, stemming, pijn, spierspanning en stress-gerelateerde hormonen door te floaten.

“Ik denk dat floaten een sterke rol kan spelen in een goede therapie voor een aantal aandoeningen waar we echt mee worstelen in termen van effectieve therapieën,” zegt Fine.
Een van de weinige studies die suggereert dat mensen met angst therapeutische voordelen kunnen halen uit floaten werd gepubliceerd in 2006 in het International Journal of Stress Management. Het onderzoek toonde aan dat bij een groep van 70 mensen met stress-gerelateerde pijn, 12 floatsessies de pijn, stress, angst en depressie verminderden, terwijl de slaap en het optimisme verbeterden. Deze positieve effecten bleven vier maanden na het stoppen van de behandeling bestaan.

Na volgend jaar zal Feinstein zijn huidige experiment herhalen met hersenscans van mensen met PTSD voor en na het floaten. “

Er valt nog veel meer te bestuderen, en Feinstein wil in de toekomst onderzoeken hoe lang de effecten van floaten aanhouden en hoe de hersenen veranderen als je bijvoorbeeld een dozijn keer per maand gaat floaten. Maar ondanks de onderzoeksgaten die Feinstein probeert op te vullen, blijft de prijzige praktijk van floaten aan populariteit winnen. Een spa-sessie van een uur kost je tussen de $50 en $100.

Maar voor echte floaterliefhebbers, zoals Michael Harding, is het de moeite waard. Harding kocht zes maanden na zijn eerste floatsessie een tweedehands tank, installeerde die beneden in zijn huis en float nu elke week twee of meer uur achter elkaar.

Hij heeft geprobeerd zijn legermaatjes met pijn – zowel lichamelijk als geestelijk – ervan te overtuigen in zijn tank te springen. Maar tot nu toe, ondanks het bewijs van Harding’s verbetering, is er maar één die hem heeft opgepikt.