Dit zijn snelle tips om samen met uw arts aan te werken in geval van acute zorgwekkende hallucinaties en psychose in de setting van de ziekte van Parkinson:
- Controleer op een urineweginfectie of longontsteking
- Bekijk de medicatielijst en bedenk dat medicijnen de onderliggende oorzaak kunnen zijn, of kunnen bijdragen aan de oorzaak met name pijnmedicatie, spierverslappers, en benzodiazepinen (valium, ativan, clonazepam)
- Overweeg onder begeleiding van uw arts een tijdelijke vermindering van de medicijnen voor de behandeling van Parkinson
- In sommige ernstige gevallen kunnen deskundigen overwegen tijdelijk te stoppen met anticholinergica (trihexyfenidyl, artane, beztropine, benadryl), amantadine, MAO-B remmers (selegiline, rasagiline, zelapar, anderen), entacapone, en zelfs dopamine agonisten
- In sommige ernstige gevallen worden kleine doses sinemet of madopar gebruikt om te proberen de hallucinaties/psychose onder controle te krijgen, maar men moet zich ervan bewust zijn dat deze strategie de symptomen van de ziekte van Parkinson kan verergeren
- Dopamine-blokkerende medicijnen zoals seroquel of clozaril zullen vaak door deskundigen worden gebruikt, maar andere dopamine-blokkers zoals haldol, resperidal en olanzapine – die alle de symptomen van Parkinson kunnen verergeren – zullen bijna nooit worden gebruikt.
- Neem onmiddellijk contact op met uw neuroloog als u hallucinaties of een psychose krijgt.
Hoe vaak ontwikkelen Parkinson-patiënten een psychose?
sychose bij de ziekte van Parkinson komt over het algemeen in twee vormen voor: hallucinaties (wanneer patiënten dingen zien of horen of voelen die er niet echt zijn) of wanen (dat zijn vaststaande valse overtuigingen). Wanneer zich hallucinaties voordoen, zijn deze meestal visueel (gewoonlijk zijn deze niet bedreigend, en zien patiënten meestal kleine mensen of dieren, of geliefden die reeds zijn overleden, die niet met hen interageren maar hun eigen ding doen) (Zahodne en Fernandez 2008a; Zahodne en Fernandez 2008b; Fernandez 2008; Fernandez et al 2008; Friedman en Fernandez 2000). Soms kunnen ze bedreigend zijn, maar dit komt minder vaak voor. Auditieve hallucinaties (vaker gezien bij schizofrenie) zijn zeldzaam bij de ziekte van Parkinson en als ze voorkomen, gaan ze meestal gepaard met visuele hallucinaties.
Delusies hebben meestal een gemeenschappelijk thema, meestal over ontrouw van de echtgenoot. Andere thema’s zijn vaak paranoïde van aard (zoals denken dat mensen erop uit zijn om van iemands bezittingen te stelen, of om hun voedsel te schaden of vergif te plaatsen, of hun Parkinson-medicijnen te vervangen, enz.) Omdat ze paranoïde van aard zijn, kunnen ze bedreigender zijn en is er vaak meer onmiddellijke actie nodig, vergeleken met visuele hallucinaties (Zahodne en Fernandez 2008a; Zahodne en Fernandez 2008b; Fernandez 2008; Fernandez et al 2008; Friedman en Fernandez 2000). Het is niet ongewoon dat patiënten daadwerkelijk 9-1-1 of de politie bellen om een inbraak of een complot om hen iets aan te doen te melden.
Helaas komt psychose voor bij maximaal 40% van de Parkinson-patiënten (Fenelon et al 2000). In het beginstadium van een Parkinson-psychose heeft de patiënt vaak nog een helder inzicht en behoudt hij zijn inzicht, maar dit heeft de neiging na verloop van tijd te verergeren en het inzicht kan uiteindelijk verloren gaan. In latere stadia kunnen patiënten verward zijn en een gestoorde realiteitstoetsing hebben; dat wil zeggen dat zij niet in staat zijn persoonlijke, subjectieve ervaringen te onderscheiden van de realiteit van de buitenwereld. Psychose bij Parkinson-patiënten treedt vaak aanvankelijk ’s avonds op, en loopt later over in de rest van de dag.
Wat triggert psychose bij de ziekte van Parkinson?
Psychose bij de ziekte van Parkinson wordt verondersteld het gevolg te zijn van langdurig gebruik van parkinsonmedicatie, met name dopaminerge en anticholinerge geneesmiddelen (Fenelon 2008; Zahodne en Fernandez 2008a; Zahodne en Fernandez 2008b; Fernandez 2008; Fernandez et al 2008; Friedman en Fernandez 2000). Aanzienlijke blootstelling aan medicatie is echter niet langer een voorwaarde voor een Parkinsonpsychose (Ravina, Marder, Fernandez et al 2007). De “continuüm-hypothese” stelt dat medicatie-geïnduceerde psychiatrische symptomen bij de ziekte van Parkinson beginnen met slaapstoornissen die gepaard gaan met levendige dromen, en zich vervolgens ontwikkelen tot hallucinaties en wanen, en eindigen in een delier. Deze theorie wordt nu echter betwist (Goetz 1998).
Hoe wordt een psychose behandeld?
De urgentie van behandeling zal afhangen van het type en de kenmerken van de psychose. Soms, wanneer de hallucinaties mild en goedaardig zijn, en het inzicht behouden blijft, is het het beste het Parkinson-regime te handhaven zoals het is. Wanneer een patiënt echter bedreigender paranoïde wanen ervaart, is een agressievere behandeling gerechtvaardigd (Zahodne en Fernandez 2008a; Zahodne en Fernandez 2008b; Fernandez 2008; Fernandez et al 2008; Friedman en Fernandez 2000).
De behandeling van psychose omvat:
- Het uitsluiten van mogelijke reversibele oorzaken (zoals infecties, metabole en elektrolytische onevenwichtigheden, slaapstoornissen)
- Het verminderen of staken van adjunctieve antiparkinsonmedicatie (met voorzichtige controle van de motorische functie). Wanneer een patiënt verschillende anti-parkinsonmedicijnen gebruikt, “schillen” we gewoonlijk één geneesmiddel tegelijk af, totdat de psychose verdwijnt of verder schillen niet langer praktisch is wegens verslechtering van de motorische symptomen van Parkinson. Meestal schrappen we geneesmiddelen in de volgende volgorde: anticholinergica , amantadine, selegiline of rasagiline, dopamine-agonisten, catechol O-methyltransferase (COMT)-remmers, en ten slotte levodopa
- Het medicatieschema voor de ziekte van Parkinson vereenvoudigen
- Een nieuw of tweede generatie antipsychoticum toevoegen (pas op: sommige antipsychotica kunnen schadelijk zijn voor Parkinson-patiënten!)
- If psychosis occurs in a Parkinson’s disease patient with cognitive impairment or dementia, a cholinesterase inhibitor (such donepezil, rivastigmine) may be considered
- Follow us on Twitter or on Facebook.
- Get more Parkinson’s Treatment Tips …
- Read more about Parkinson’s Treatment Tips in the recent book: Ask the Doctor about Parkinson’s Disease