De titelhouder van de grootste vulkaan in het zonnestelsel is sinds enkele decennia de Olympus Mons van Mars. De vulkaan is een grote – en daarmee bedoel ik dat hij dezelfde oppervlakte beslaat als de staat Arizona – basaltische schildvulkaan met meerdere instortingskaldera’s op de top (zie linksboven). Sommige lavastromen op Olympus Mons zouden wel eens 2 miljoen jaar oud kunnen zijn, maar dat is enigszins omstreden – de dateringsmethode voor de stromen is cratering van het oppervlak, wat nogal foutgevoelig kan zijn. Het volume van Olympus Mons zou ongeveer even groot zijn als dat van de hele Hawaii-Emperor Seamount Chain op aarde – of ruwweg 6-8 miljoen km3. Dat is een grote vulkaan… en misschien zijn ze nog niet uitgestorven.
Een recente studie van Andrea Borgia en John Murray wil echter de titel van grootste vulkaan van het zonnestelsel afpakken van Olympus Mons en deze overdragen aan een ander kenmerk van Mars – de Tharsis Rise. De Tharsis Rise, het rode gebied op de afbeelding hieronder, is volgens Borgia en Murray een “spreidend vulkanisch bouwwerk”, een verschijnsel dat wordt veroorzaakt door lava die uitbarst en zich lateraal uitbreidt naarmate het gewicht van de nieuwe lava die blijft uitbarsten zich bovenop opstapelt. Het aardse analogon hiervan zou de Italiaanse Etna zijn, waar de Etna het hoofdbouwwerk is met enkele kleinere parasitaire kegels. In de Tharsis Rise theorie zijn de Mons van Mars – Olympus, Arsia, Pavonis, Ascraeus – de parasitaire kegels op de grotere Tharsis Rise.
Een valse kleurenafbeelding van het oppervlak van Mars, waarbij rood/oranje hooggelegen gebieden zijn en blauw/groen laaggelegen gebieden.
De enige manier om echt te bewijzen dat Tharsis Rise één enkel bouwwerk is, is natuurlijk door veldwaarnemingen op Mars, iets waar tegenwoordig niet zo gemakkelijk aan te komen is. Een vulkaan van de omvang van Tharsis Rise zou interessante aanwijzingen kunnen geven over hoe magma ontstaat in het Martiaanse binnenste, de samenstelling van de Martiaanse mantel en waarom Mars nooit een platentektoniek heeft gekend zoals wij die op aarde aantreffen.
Top links: Olympus Mon op Mars, nu mogelijk de op één na grootste vulkaan in het zonnestelsel.