Op art, ook wel optical art genoemd, tak van geometrisch abstracte kunst uit het midden van de 20e eeuw die zich bezighoudt met optische illusie. Door de systematische en precieze manipulatie van vormen en kleuren, kunnen de effecten van Op art gebaseerd zijn op perspectief illusie of op chromatische spanning; in de schilderkunst, het dominante medium van Op art, is de oppervlaktespanning meestal gemaximaliseerd tot het punt waarop een werkelijke pulsatie of flikkering wordt waargenomen door het menselijk oog. In haar streven naar volkomen abstracte formele verhoudingen is de Op-kunst indirect verwant met andere 20e-eeuwse stijlen als Orphisme, Constructivisme, Suprematisme en Futurisme – met name de laatste vanwege de nadruk op picturale beweging en dynamiek. De schilders van deze stroming verschilden echter van eerdere kunstenaars die in geometrische stijlen werkten, door hun doelbewuste manipulatie van formele relaties om perceptuele illusies, dubbelzinnigheden en tegenstrijdigheden in de visie van de kijker op te roepen.
Váradi Zsolt
De belangrijkste kunstenaars van de Op-art beweging zoals die eind jaren vijftig en in de jaren zestig ontstond, waren Victor Vasarely, Bridget Riley, Richard Anuszkiewicz, Larry Poons, en Jeffrey Steele. De beweging kreeg voor het eerst internationale aandacht met de Op-tentoonstelling “The Responsive Eye” in het Museum of Modern Art in New York City in 1965. Op-art schilders bedachten complexe en paradoxale optische ruimten door de illusoire manipulatie van eenvoudige repetitieve vormen als parallelle lijnen, dambordpatronen en concentrische cirkels of door het creëren van chromatische spanning door het naast elkaar plaatsen van complementaire (chromatisch tegenovergestelde) kleuren van gelijke intensiteit. Deze ruimten creëren de illusie van beweging, waardoor het oog van de toeschouwer niet lang genoeg op een bepaald deel van het oppervlak kan rusten om het letterlijk te kunnen interpreteren. “Op-kunstwerken bestaan,” aldus een schrijver, “minder als objecten dan als generatoren van perceptuele reacties.”
Op-art doelen werden gedeeld door de Franse Groupe de Recherche d’Art Visuel (“Groep voor Onderzoek in de Beeldende Kunsten”) en door de in Venezuela geboren kunstenaar Jesús Rafael Soto. Deze kunstenaars maakten grootschalige sculpturen die gebruik maakten van licht en motoren, alsmede van sculpturale materialen, om de illusie van beweging in de ruimte te creëren die fundamenteel is voor alle Op-kunst.