Enter Shlomo Sand. In een nieuw boek, “De uitvinding van het Joodse volk”, betoogt de hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Tel Aviv dat grote aantallen Khazaarse Joden westwaarts migreerden naar Oekraïne, Polen en Litouwen, waar zij een beslissende rol speelden bij de vestiging van het Oost-Europese Jodendom. De implicaties zijn verstrekkend: als het merendeel van de Oost-Europese Joden afstamt van de Khazaren – en niet van de oude Israëlieten – dan hebben de meeste Joden geen voorouderlijke banden met Palestina. Anders gezegd: Als de meeste Joden geen Semieten zijn, welke rechtvaardiging is er dan voor een Joodse staat in het Midden-Oosten? Door te proberen de Khazaarse oorsprong van het Oost-Europese Jodendom aan te tonen, probeert de heer Sand – een zelfbenoemde post-zionist die gelooft dat Israël zijn Joodse identiteit moet afwerpen om een democratie te worden – het idee van een Joodse staat te ondermijnen.
Het vorig jaar in het Hebreeuws gepubliceerde “De uitvinding van het Joodse volk” was een bestseller in Israël. In maart ontving de Franse vertaling, ook een bestseller, de prestigieuze Aujourd’hui Award, een prijs voor het beste non-fictie boek van het jaar. Onder de eerdere winnaars bevinden zich intellectuele titanen als Raymond Aron, Milan Kundera en George Steiner. “De uitvinding van het Joodse volk” wordt vertaald in een dozijn talen. Mr. Sand geeft deze maand lezingen in Los Angeles, Berkeley, New York en elders.
Wat moeten we denken van Mr. Sand’s radicaal revisionistische geschiedenis? Er is reden om zeer sceptisch te zijn. We zijn hier tenslotte al eerder geweest. In 1976 publiceerde Arthur Koestler “De Dertiende Stam”, waarin hij betoogde dat de Diaspora Joden een “pseudo-natie” waren, gebonden door “een systeem van traditionele overtuigingen, gebaseerd op raciale en historische vooronderstellingen die illusoir blijken te zijn”. De genetische invloed van de Khazaren op de moderne Joden is, zo schreef hij, “substantieel, en naar alle waarschijnlijkheid dominant.” Koestler’s speculaties waren niet nieuw. Over het verband tussen de Khazaren en de Joden van Oost-Europa werd al eeuwenlang gedebatteerd door zowel geleerden als samenzweerders (de twee sluiten elkaar niet uit).
“De Dertiende Stam” werd afgemaakt door critici, en Mr. Sand’s herverpakking van zijn centrale argument heeft het niet veel beter gedaan. “Een paar Joden in Oost-Europa zijn vermoedelijk afkomstig uit het Khazaarse koninkrijk, maar niemand kan met recht beweren dat de meesten van hen afstammen van Khazaren,” zegt Israel Bartal, hoogleraar geschiedenis aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. We weten gewoon niet genoeg over de demografie van de Oost-Europese Joden vóór de 13e eeuw om zo’n bewering te doen, zegt Bartal, en voegt eraan toe: “Sand heeft niets bewezen.” Volgens Peter B. Golden, een professor in geschiedenis aan de Rutgers Universiteit, zijn de Khazaren waarschijnlijk één van een aantal stammen die de Joodse bevolking in Oost-Europa hebben gevormd. Maar, zo benadrukt hij, DNA-onderzoek heeft bevestigd dat de stam uit het Midden-Oosten de overhand heeft.
In “The Invention of the Jewish People,” suggereert Mr. Sand dat degenen die Koestler’s boek hebben aangevallen dit niet deden omdat het geen waarde had, maar omdat de critici lafaards en ideologen waren. “Niemand wil onder stenen gaan zoeken als daar venijnige schorpioenen onder liggen, die wachten om het zelfbeeld van de bestaande etnos en zijn territoriale ambities aan te vallen.” Maar Koestler was zelf ongemakkelijk over schorpioenen. Hij wist dat de Khazar-theorie een geloofsartikel was onder antisemieten en anti-Israëlische Arabische politici. Slechts enkele maanden voordat “De Dertiende Stam” werd gepubliceerd, verklaarde de Saoedi-Arabische delegatie bij de Verenigde Naties het zionisme onwettig omdat het was bedacht door “niet-Semitische Joden” in plaats van “onze eigen Arabische Joden die de echte Semieten zijn.” (Een Israëlische ambassadeur antwoordde ten onrechte dat het boek van Koestler in het geheim door de Palestijnen was gesubsidieerd). Misschien nog verontrustender is dat de neonazistische National States Rights Party in de VS “De Dertiende Stam” uitriep tot “de politieke bom van de eeuw”, omdat “het alle aanspraken van de huidige Jood-Khazaren op enig historisch recht om Palestina te bezetten, vernietigt”. Leden van Stormfront, een zelfbeschreven “blanke nationalistische” internetgemeenschap, hebben voorspelbaar met vreugde gereageerd op het boek van de heer Sand.
Ik belde Mr. Sand onlangs in Parijs, waar hij op sabbatical is, om te vragen of hij bezorgd is dat “The Invention of the Jewish People” voor verderfelijke doeleinden zal worden misbruikt. “Het kan me niet schelen of gekke antisemieten in de Verenigde Staten mijn boek gebruiken,” zei hij in Israëlisch geaccentueerd Engels. “Antisemitisme in het Westen is op dit moment geen probleem.” Toch maakt hij zich zorgen over hoe de komende Arabische vertaling zal worden ontvangen in de moslimwereld, waar het antisemitisme toeneemt, zegt hij. Ik vraag of de zelfverzekerde teneur van zijn boek het probleem zou kunnen verergeren. Hij valt even stil. “Misschien was mijn toon te positief over de kwestie van de Khazaren,” geeft hij schoorvoetend toe. “Als ik het vandaag zou schrijven, zou ik veel voorzichtiger zijn.” Maar zo’n bekentenis zal de sinistere samenzweerders, die de Khazaar-theorie een nuttig verzinsel vinden, waarschijnlijk niet van hun stuk brengen.
De heer Goldstein is stafredacteur bij de Chronicle of Higher Education.