Paltskapel

Paltskapel, Duits Pfalzkapelle, ook wel paleiskapel genoemd, privé-kapel verbonden aan een residentie, vooral van een keizer. Veel van de vroegchristelijke keizers bouwden privé-kerken in hun paleizen – vaak meer dan één – zoals beschreven in literaire bronnen uit de Byzantijnse periode. Dergelijke bouwwerken in Constantinopel (nu Istanboel, Tur.) vormden de inspiratiebron voor de indrukwekkende 12e-eeuwse Palatijnse Kapel (Cappella Palatina) van de Siciliaanse koning Roger II in Palermo, Sicilië, die kenmerken van Normandische en Islamitische architectuur combineert.

De keizerlijke kapel van Karel de Grote, die nu het centrale onderdeel vormt van de kathedraal in Aken, Duitsland, is het bekendste bewaard gebleven voorbeeld van een paltskapel. De kathedraal van Aken wordt beschouwd als een meesterwerk van de Karolingische architectuur vanwege de ingewikkeld ontworpen kern, maar vertoont ook opmerkelijke elementen van de gotische stijl. De kathedraal werd in 1978 door UNESCO tot werelderfgoed verklaard.

De Paltskapel werd in 805 ingewijd als keizerlijke kerk op de plaats van een eerder, kleiner godshuis uit de jaren 780 en 790. Zij werd ontworpen door Odo van Metz, die haar modelleerde naar de kerk in Byzantijnse stijl van San Vitale (ingewijd 547) in Ravenna, Italië. De belangrijkste overgebleven voorbeelden van Karolingische architectuur worden in de kapel tentoongesteld. De achthoekige, koepelvormige centrale ruimte (de Octagon) wordt omgeven door een hoge (twee verdiepingen), 16-hoekige kooromgang. Aangrenzend aan de Octagon is de West Hall, met zijn voormalige atrium in de open lucht. Opvallend zijn ook de keizerlijke loge op de bovenverdieping en de wenteltrappen die naar de tweelingtorens leiden. De koepel die de koepel van de kapel bekroont, is 30,9 meter hoog. Eeuwenlang had de kapel het hoogste gewelfde interieur van Noord-Europa.

In 814 werd de Paltskapel de laatste rustplaats van Karel de Grote, en in het koor staat nu het schrijn van Karel de Grote (waarin zijn stoffelijke resten zijn opgenomen). Een marmeren troon, die werd gebruikt voor de kroningen van 32 Heilige Roomse keizers in de periode van 936 tot 1531, is vermoedelijk Karolingisch. Vanaf het midden van de 14e eeuw tot 1414 werd het koor van de kapel in gotische stijl herbouwd, met muren waarin duizenden ruiten waren verwerkt. In de 15e eeuw werden verschillende secundaire kapellen en een vestibule aan de hoofdstructuur toegevoegd, en het vergrote gebouw kreeg de naam Dom van Aken.

Een grootschalig restauratieprogramma voor het bouwwerk, inclusief het bijna 600 jaar oude “glazen huis”-koor, begon in 1995 in afwachting van de 1200e verjaardag van de inwijding van de kapel van Karel de Grote; de restauratiewerkzaamheden aan de buitenkant van de kathedraal werden in 2006 voltooid.