- Maak een afspraak
- Refer A Patient
- Share
Pituitary Gland Disorders and Tumors
Pituitary tumoren, ook wel hypofyse adenomen genoemd, zijn de meest voorkomende oorzaak van hypofyseaandoeningen. Meer dan 99 procent van deze tumoren zijn goedaardig. De meeste hypofysetumoren staan bekend als niet-functionele adenomen en produceren geen buitensporige hoeveelheden hormonen, terwijl andere kunnen leiden tot hormoonoverproductie, waardoor ernstige endocriene problemen ontstaan, zoals acromegalie (GH-overschot), het syndroom van Cushing (ACTH-overschot) of prolactinoom (prolactine-overschot).
Kleine hypofysetumoren (minder dan 1 cm in diameter, of kleiner dan een druif) worden microadenomen genoemd, terwijl grotere tumoren macroadenomen worden genoemd. Als hypofysetumoren groeien, kunnen ze de hypofyse samendrukken en een verminderde hormoonproductie veroorzaken (hypofyse-insufficiëntie, of hypopituitarisme). Ze kunnen ook de oogzenuw samendrukken, wat zichtproblemen en hoofdpijn veroorzaakt.
Ook andere aandoeningen kunnen leiden tot hypofyseproblemen. Tumoren in het hypofysegebied, infecties en auto-immuunziekten kunnen de hypofyse aantasten en hoofdpijn, visuele problemen en hormonale afwijkingen veroorzaken. Selecteer hieronder een link voor meer informatie:
Niet-functionele hypofysetumoren
Kleine, niet-functionele hypofyse-adenomen of tumoren (2-3 mm groot) komen bij ongeveer 10 procent van de bevolking voor en worden meestal ontdekt tijdens beeldvorming van de hersenen die om een andere reden wordt uitgevoerd (hypofyse-incidentalomen). Deze kleine hypofysetumoren veroorzaken meestal geen problemen; als kleine hypofysetumoren echter groeien, kunnen er problemen ontstaan, zodat klinische begeleiding noodzakelijk is bij ontdekking van deze tumoren.
Bij grotere niet-functionele hypofysetumoren krijgen patiënten vaak last van hoofdpijn, visusproblemen en symptomen van hypofyse-insufficiëntie. Visusproblemen zijn een ernstige complicatie van hypofysetumoren en beginnen meestal met verlies van perifeer gezichtsvermogen. Indien onbehandeld, ontwikkelen de gezichtsproblemen zich meestal tot blindheid. Als hypofysetumoren echter vroeg genoeg worden ontdekt en operatief worden behandeld, verbetert het gezichtsvermogen meestal.
Functionele hypofysetumoren
Hypofysetumoren die hormonale overmaat veroorzaken, worden functionerende hypofysetumoren genoemd. Acromegalie, de ziekte van Cushing en prolactinomen zijn de meest voorkomende.
Acromegalie
Acromegalie wordt veroorzaakt door een hypofysetumor die een teveel aan groeihormoon (GH) produceert. De ziekte komt meestal voor bij volwassenen van middelbare leeftijd en kan leiden tot ernstige ziekten of een vroegtijdige dood. Als de ziekte zich ontwikkelt voordat een persoon is gestopt met groeien, veroorzaakt zij gigantisme, omdat een teveel aan GH de groei van botten in het lichaam bevordert. De meest voorkomende symptomen van een GH-overschot zijn vergroting van de handen, voeten en het gezicht en overmatig zweten. Patiënten kunnen ook last hebben van hoofdpijn, onregelmatige menstruatie (bij vrouwen), impotentie (bij mannen) en perifeer gezichtsverlies. Patiënten kunnen ook last hebben van een vergroot hart, tintelingen of pijn in de ledematen (perifere neuropathie) en overmatige slaperigheid overdag (slaapapneu). Omdat acromegalie langzaam optreedt, kan het vele jaren onopgemerkt blijven. Eenmaal herkend, is acromegalie bij de meeste patiënten goed te behandelen. De primaire behandeling is meestal een operatie, gevolgd door radiotherapie of medicijnen die het GH-overschot verminderen.
De ziekte van Cushing
De ziekte van Cushing verwijst naar een hypofyse-adenoom dat een teveel aan ACTH produceert, dat de cortisolafscheiding door de bijnieren boven elke nier stimuleert. Patiënten met de ziekte van Cushing hebben progressieve gewichtstoename, spierzwakte, gemakkelijk blauwe plekken op de huid, impotentie (bij mannen), onregelmatige menstruatie (bij vrouwen), en depressie. Patienten hebben ook hoge bloeddruk, suikerziekte, en osteoporose. Veel van deze problemen zijn niet-specifiek, wat betekent dat mensen die ze hebben misschien niet de ziekte van Cushing hebben. Aan de andere kant, de meeste patienten die de ziekte van Cushing hebben vertonen een aantal, zo niet alle, van deze symptomen.
Er is een karakteristiek uiterlijk bij veel patienten met de ziekte van Cushing, waaronder een rond gezicht, overtollig vet in de achterkant van de nek (“buffalo hump”), overtollig vet in het sleutelbeen gebied, gewichtstoename voornamelijk in de buikstreek met relatief dunner worden van de armen en benen, en rode buikstriemen.
De diagnose van de ziekte van Cushing is soms een uitdaging en moet worden gedaan door een ervaren endocrinoloog. De behandeling bestaat meestal uit een hypofyseoperatie, die moet worden uitgevoerd door een ervaren neurochirurg. Radiotherapie kan worden gebruikt bij sommige patiënten die niet genezen door een operatie. Medische therapie speelt een beperkte rol bij de behandeling van de ziekte van Cushing. In de meerderheid van de gevallen leidt een chirurgische curatieve behandeling van de ziekte van Cushing tot verbetering van de meeste van de genoemde symptomen.
Prolactinomen
Prolactinomen zijn goedaardige tumoren van de hypofyse die overmatige hoeveelheden van het hormoon prolactine produceren. De symptomen ontstaan door een teveel aan prolactine in het bloed (hyperprolactinemie) of door druk van de tumor op de omliggende weefsels (als de tumor groot is). Hyperprolactinemie veroorzaakt melkafscheiding uit de borst (galactorroe), menstruele onregelmatigheden (oligomenorroe of amenorroe) en onvruchtbaarheid bij vrouwen en impotentie bij mannen. Prolactinomen worden meestal met succes behandeld met medicijnen die de tumor doen krimpen, zelfs als hij groot is. Sommige prolactinomen vereisen een operatie. Hyperprolactinemie betekent niet dat de patiënt een hypofysetumor heeft, aangezien het kan voorkomen bij patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken of andere medische aandoeningen hebben. Evaluatie door een endocrinoloog is nodig om deze aandoeningen te onderscheiden.
Hypopituitarisme en Panhypopituitarisme
De hypofyse produceert een aantal hormonen, die in het bloed worden afgegeven om andere klieren in het lichaam (schildklier, bijnier, eierstok of testikels) te besturen. Als de hypofyse een of meer van deze hormonen niet produceert, wordt de aandoening hypopituitarisme genoemd. Als alle door de voorste hypofyse geproduceerde hormonen zijn afgenomen, wordt de aandoening hypopituitarisme genoemd. Hypopituitarisme wordt meestal veroorzaakt door grote goedaardige tumoren van de hypofyse, of van de hersenen in het gebied van de hypothalamus. Hypofyse-onderactiviteit kan worden veroorzaakt door de directe druk van de tumormassa op de normale hypofyse of door de effecten van chirurgie of radiotherapie die wordt gebruikt om de hypofyse tumoren te behandelen.
Minder vaak kan hypopituitarisme worden veroorzaakt door infecties in of rond de hersenen (zoals meningitis) of door ernstig bloedverlies, door hoofdletsel, of door andere zeldzame ziekten. Enkele klinische kenmerken die met hypopituitarisme gepaard kunnen gaan zijn overmatige vermoeidheid en verminderde energie, onregelmatige menstruatie (oligomenorroe) of verlies van normale menstruatie (amenorroe), impotentie (bij mannen), onvruchtbaarheid, verhoogde gevoeligheid voor koude, constipatie, droge huid, lage bloeddruk en duizeligheid bij het opstaan (posturale hypotensie).De behandeling van hypopituitarisme bestaat uit een langdurige hormoonvervangingstherapie, aangezien hypofysetekorten zelden worden teruggedraaid na verwijdering van de tumor.
Andere hypofyseziekten
Hoewel hypofysetumoren de meest voorkomende oorzaak zijn van hypofyseaandoeningen, kunnen ook andere aandoeningen leiden tot hypofyseproblemen.
Tumoren in het hypofysegebied anders dan hypofyse-adenomen
- Craniopharingiomen, cysten en meningiomen zijn voorbeelden van tumoren die in de nabijheid van de hypofyse ontstaan en hypopituitarisme, hoofdpijn, visuele en neurologische problemen kunnen veroorzaken. Deze tumoren kunnen groot zijn en moeilijk volledig te verwijderen. Bij craniofaringiomen en meningiomen is postoperatieve bestraling vaak noodzakelijk.
Niet-tumorale hypofyseziekten
- Het lege sella-syndroom treedt op wanneer hersenvocht wordt aangetroffen in de sellarruimte die normaal door de hypofyse wordt ingenomen. Deze aandoening kan spontaan optreden of na behandeling van een hypofysetumor met een operatie, medicijnen of bestraling. Lege sella gaat soms gepaard met hypopituitarisme en vereist hormonale vervanging.
- Niet-tumor hypofyseziekten zoals sarcoïdose, histiocytose en hemochromatose kunnen infiltreren in de hypofyse en hypofysehormoon onevenwichtigheden veroorzaken.
- Zelden tasten infecties of auto-immuunziekten de hypofyse aan waardoor hypofysitis ontstaat, ook gekenmerkt door hormonale afwijkingen.
Wist u dat?
U hoeft niet ver te reizen voor hypofysezorg van wereldklasse. Learn about our advanced treatment options and more.
- Pituitary Center