De ziekte van Lyme is een multisysteemaandoening die gepaard kan gaan met dermatologische, musculoskeletale, zenuwstelsel- of cardiale manifestaties (1). De verwekker is een spirocheet, Borrelia burgdorferi genaamd. Recente studies hebben aangetoond dat er voldoende genomische en fenotypische heterogeniteit bestaat onder de stammen die algemeen bekend staan als B burgdorferi om hun indeling in drie genospecies te rechtvaardigen: B burgdorferi, B garinii en een derde, nog naamloze, genospecies (2).
De ziekte van Lyme is gemeld uit Noord-Amerika, Europa, Azië en Australië. Er zijn meer dan 30.000 gevallen beschreven uit 46 Amerikaanse staten, hoewel de meeste gevallen slechts uit acht staten zijn gemeld (3). B burgdorferi is niet aangetoond in veel staten die de ziekte van Lyme hebben gemeld.
De ziekte van Lyme komt minder vaak voor in Canada. Tussen 1984 en 1990 werden slechts 140 gevallen gemeld en in feite zouden veel van de gemelde gevallen waarschijnlijk niet voldoen aan de huidige Canadese gevalsdefinitie voor de ziekte van Lyme (4). Veldonderzoek heeft de endemische aanwezigheid van B burgdorferi in Long Point in Zuid-Ontario aangetoond (5) en B burgdorferi is geïsoleerd uit een Ixodes dammini-teek die in 1991 in Prince Edward Island is verzameld (6). Een nauw verwante spirocheet, B hermsii, de etiologische agent van door teken overgedragen relapsing fever, is gevonden in het bloed van patiënten in British Columbia (7,8). Meer recentelijk is een andere (nog niet geïdentificeerde) spirocheet waargenomen in teken in British Columbia (persoonlijke mededeling).
Het Laboratory Centre for Disease Control (LCDC) heeft een consensusconferentie over de ziekte van Lyme mede gesponsord, waar aanbevelingen met betrekking tot epizoötiologie, epidemiologie, klinische praktijk en laboratoriumonderzoek van de ziekte van Lyme zijn opgesteld (4). Het Bureau of Communicable Disease Epidemiology, LCDC, houdt gegevens bij over gevallen van de ziekte van Lyme bij de mens in Canada, en de afdeling Zoönotische ziekten, Nationaal laboratorium voor speciale pathogenen van het Bureau of Microbiology, LCDC, verleent laboratoriumondersteuning. Deze laboratoriumondersteuning omvat gezamenlijk onderzoek om de verspreiding van B burgdorferi in Canada vast te stellen, identificatie van ingezonden teken, het opzetten van een joint venture om een handboek over de identificatie en verspreiding van teken in Canada op te stellen, bekwaamheidstests van provinciale volksgezondheidslaboratoria, verstrekking van referentietests en evaluatie van commerciële producten.
In de periode 1990-92 zijn drie bekwaamheidstests uitgevoerd waarbij acht provinciale volksgezondheidslaboratoria betrokken waren. De gerapporteerde serologische tests omvatten een enzyme-linked immunosorbent assay (elisa) die door alle laboratoria werd uitgevoerd, alsmede immunofluorescente antilichaam- (IFA) en Western Blot- (WB) tests die door sommige laboratoria werden uitgevoerd. De resultaten bevestigden dat elisa een betrouwbaardere screeningstest is dan de IFA-test, hoewel vals-positieve en -negatieve serologieën werden verkregen. In het algemeen varieerde de gevoeligheid van elisa van 42,9 tot 100%, waarbij de meeste gevoeligheden meer dan 90% bedroegen, en de specificiteit van 75 tot 100%. De weinige laboratoria die WB resultaten rapporteerden hadden gevoeligheden van 50 tot 100% en specificiteiten van 60 tot 100%.
Het is aanbevolen dat WB door Canadese laboratoria wordt gebruikt om de aanwezigheid van specifieke antilichamen te bevestigen in sera die positief werden bevonden door elisa-testen (4). De resultaten van de WB als bevestigingstest zijn tot dusver teleurstellend geweest. Tussen augustus 1990 en december 1992 werden één of meer elisa-positieve sera van 40 patiënten in het LCDC getest met een commerciële WB-test, met de volgende resultaten: negen (22,5%) negatieven, negen (22,5%) positieven en 22 (55,0%) indeterminanten. WB kon dus slechts bij 45% van deze patiënten een duidelijke oplossing van de reactiviteit bieden.
Er zijn geen standaardcriteria voor de interpretatie van de WB-test voor de ziekte van Lyme. Sommige laboratoria zoeken gewoon naar vier of meer aangewezen banden, terwijl andere laboratoria een specifiek patroon van reactieve banden eisen, bv. reactie met de 41 kDa flagellaire eiwitband en ten minste één band die overeenkomt met laagmoleculaire eiwitten van 18, 21,5 of 23 kDa (9). Tijdens de infectie is er een initiële reactie op het 41 kDa eiwit, gevolgd door een maandenlange variatie in de reactie op wel 10 of meer eiwitten. Deze vertraagde expressie kan verband houden met de afbraak van de structurele integriteit van de bacterie met als gevolg de presentatie van eerder beschermde immunogene bestanddelen, of misschien met een verhoogde activiteit van de suppressorcellen, waarvan is aangetoond dat deze bij vroege ziekten de initiële antilichaamrespons kan beperken tot het volledige spectrum van bacteriële antigenen (10).
Ondanks deze inherente problemen in de WB-test voor de ziekte van Lyme, kan deze test nog steeds een nuttige rol spelen. Rose et al. (11) onderzochten de sera van patiënten en toonden aan dat positieve resultaten van zowel WB- als elisa-tests sterke diagnostische ondersteuning boden voor de ziekte van Lyme, terwijl een positieve elisa met een negatieve WB over het algemeen werd geassocieerd met een gebrek aan klinische kenmerken van de ziekte van Lyme. Onlangs hebben Banerjee et al. (12) WB gebruikt om aan te tonen dat IFA-titers voor B burgdorferi en B hermsii bij patiënten in British Columbia waarschijnlijk te wijten waren aan niet-specifieke reacties en om te concluderen dat het onwaarschijnlijk is dat borreliose een oorzakelijke factor is voor chronische artropathieën die in British Columbia worden gezien.
Er zijn verschillende commerciële WB-kits beschikbaar en de afdeling Zoönosen is van plan om in het komende jaar een evaluatie van deze producten uit te voeren om hun relatieve verdiensten te bepalen. Het is belangrijk niet uit het oog te verliezen dat de diagnose van de ziekte van Lyme een passende klinische presentatie vereist, waarbij laboratoriumtests in de eerste plaats als back-up dienen. Niettemin illustreert de recente isolatie van B burgdorferi uit de ogenschijnlijk niet-endemische provincie Prince Edward Island (6) het belang van geschikte tests om de sporadische gevallen die zich in Canada kunnen voordoen te herkennen.