Het is het eerste zintuig dat je gebruikt als je geboren wordt. Eén op de vijftig van je genesis is eraan gewijd. Het moet belangrijk zijn, toch? Oké, haal eens diep adem door je neus.Het is je reukzin, en het is adembenemend krachtig. Als volwassene, kan je ongeveer 10.000 verschillende geuren onderscheiden. Hier is hoe je neus het doet. Ruiken begint wanneer je moleculen uit de lucht in je neusgaten snuift. 95Maar helemaal achterin je neus zit een gebied dat reukepitheel wordt genoemd, een klein stukje huid dat de sleutel is tot alles wat je ruikt. Het reukepitheel heeft een laag reukreceptorcellen, speciale neuronen die geuren waarnemen, net als de smaakpapillen van je neus. Als geurmoleculen achterin je neus terechtkomen, komen ze vast te zitten in een slijmlaag die het reukepitheel bedekt.Als ze oplossen, binden ze zich aan de reukreceptorcellen, die vuren en signalen sturen via het reukorgaan naar je hersenen. Terzijde: je kunt veel zeggen over hoe goed de reukzin van een dier is aan de hand van de grootte van zijn reukepitheel.Het reukepitheel van een hond is 20 keer groter dan dat van een mens. Maar er is ook nog veel dat we niet weten over dit kleine stukje cellen. Ons reukepitheel is bijvoorbeeld gepigmenteerd, en wetenschappers weten niet precies waarom. Maar hoe kun je eigenlijk het verschil tussen geuren onderscheiden?Het blijkt dat je hersenen 40 miljoen verschillende olfactorische receptor neuronen hebben, dus geur A kan neuronen 3, 427 en 988 triggeren en geur B kan neuronen 8, 76 en 2.496.678 triggeren. Al deze verschillende combinaties laten je een duizelingwekkend breed scala aan geuren waarnemen. Olfactorische neuronen zijn altijd vers en klaar voor actie. Ze zijn de enige neuronen in het lichaam die regelmatig worden vervangen, elke vier tot acht weken.Zodra ze worden geactiveerd, reist het signaal door een bundel genaamd de olfactorische tractus naar bestemmingen over je hele hersenen, met stops in de amygdala, de thalamus, en de neocortex. Dit is anders dan hoe zicht en geluid worden verwerkt.Elk van deze signalen gaat eerst naar een relaiscentrum in het midden van de hersenhelft en dan naar andere delen van de hersenen. Maar reuk, omdat het evolueerde vóór de meeste van uw andere zintuigen, neemt een directe route naar deze verschillende delen van de hersenen, waar het uw vecht-of-vluchtreactie kan activeren, u kan helpen herinneringen op te halen of uw mond kan doen watertanden.Maar ook al hebben we allemaal dezelfde fysiologische structuur, twee neusgaten en miljoenen reukneuronen, niet iedereen ruikt dezelfde dingen. Een van de beroemdste voorbeelden hiervan is het vermogen om zogenaamde “aspergeplas” te ruiken. Voor ongeveer een kwart van de bevolking betekent plassen na het eten van asperges het ruiken van een duidelijke geur. De andere 75% van ons merkt dit niet op. En dit is niet het enige geval van geuren die van neus tot neus verschillen.Voor sommige mensen ruikt de chemische stof androstenone naar vanille; voor anderen ruikt het naar zweterige urine, wat jammer is omdat androstenone vaak voorkomt in lekkere dingen zoals varkensvlees. Dus met de zweterige urine ruikende mensen in gedachten, castreren varkensproducenten mannelijke varkens om te voorkomen dat ze androstenone aanmaken.Het onvermogen om een geur te ruiken wordt anosmie genoemd en er zijn ongeveer 100 voorbeelden bekend. Mensen met allicine anosmie kunnen geen knoflook ruiken, mensen met eugenol anosmie kunnen geen kruidnagels ruiken en sommige mensen kunnen helemaal niets ruiken. Dit soort volledige anosmie kan verschillende oorzaken hebben.Sommige mensen worden geboren zonder reukvermogen.Anderen verliezen het na een ongeluk of tijdens een ziekte.Als het reukepitheel gezwollen of geïnfecteerd raakt, kan het je reukvermogen belemmeren, iets wat je misschien hebt ervaren toen je ziek was.Niets kunnen ruiken kan ook je andere zintuigen in de war brengen.Veel mensen die helemaal niet kunnen ruiken, kunnen ook niet echt proeven zoals de rest van ons dat doet.Het blijkt dat hoe iets smaakt, nauw samenhangt met hoe het ruikt.Als je je eten kauwt, wordt er lucht door je neus gestuwd die de geur van je eten met zich meedraagt. Die geuren komen terecht in je reukepitheel en vertellen je hersenen veel over wat je aan het eten bent.Zonder het vermogen om te ruiken, verlies je het vermogen om iets ingewikkelder te proeven dan de vijf smaken die je smaakpapillen kunnen waarnemen: zoet, zout, bitter, zuur en hartig. Dus de volgende keer dat je uitlaatgassen, zilte zeelucht of gebraden kip ruikt, weet je precies hoe je het hebt gedaan en ben je misschien een beetje dankbaar dat je het kunt.