Perched atop hills and filled-in marshland at the entrance to one of the Pacific’s largest natural harbors, San Francisco has had an outsized influence on the history of California and the United States. Oorspronkelijk was het een Spaanse (later Mexicaanse) missie en pueblo, maar in 1846 werd het veroverd door de Verenigde Staten en door een invasieleger van goudzoekers na de ontdekking van goud in het achterland in 1848. De goudkoorts maakte van San Francisco een kosmopolitische metropool met een grenskarakter. De grote aardbeving en brand van 1906 verwoestten een groot deel van de stad, maar remden de groei nauwelijks af; San Francisco raasde door de 20e eeuw als een centrum van rijkdom, militaire macht, vooruitstrevende cultuur en spitstechnologie.
San Francisco: Prehistorie en stichting
De eerste bewoners van het gebied rond San Francisco arriveerden rond 3000 v. Chr. In de 16e eeuw, toen de eerste Europeanen langs de Californische kust zeilden (en door mist steeds de Golden Gate misten), werd het gebied bewoond door de Ohlone-sprekende Yelamu-stam. De eerste westerlingen die de baai zagen waren leden van de Portola-expeditie van 1769. Zeven jaar later trok Juan Bautiza de Anza met een groep kolonisten vanuit San Diego naar het noorden om er een Spaanse presidio en missie te vestigen. In 1808 was de missie San Francisco de Asis het centrum van het spirituele en materiële leven voor meer dan 1000 neofieten van plaatselijke stammen.
San Francisco: Mexicaans bewind, Amerikaanse overname
In 1821 werd Mexico onafhankelijk van Spanje, waarmee het verval van het missietijdperk een feit werd. In 1835 werd een Amerikaan, William Richardson, de eerste permanente bewoner van Yerba Buena. In de jaren 1840 kwamen nog tientallen Amerikanen naar Alta California en begonnen te ageren voor onafhankelijkheid. Na een kortstondig uitgeroepen “Californische Republiek” verwelkomden zij de komst van James B. Montgomery, een kapitein van de Amerikaanse marine die op 9 juli 1846 aan land kwam om de Amerikaanse vlag te hijsen op het plein van Yerba Buena (het huidige Portsmouth Square).
San Francisco: Goudkoorts en snelle groei
Op 24 januari 1848 werd het eerste goud gevonden in Sutter’s Fort, in de uitlopers van Californië. Binnen enkele maanden werd San Francisco (in 1847 omgedoopt van Yerba Buena) de centrale haven en het depot van de uitzinnige goudkoorts. In het volgende jaar groeide de bevolking van de stad door de komst van de “veertig-niners” van 1.000 naar 25.000
De stad was wetteloos en wild, de Barbarijse kustwijk vol prostitutie en gokken. Tussen 1849 en 1851 braken er zes grote branden uit. In 1859 vulde de zilverboom van Nevada’s Comstock Lode opnieuw de dokken van de stad en vulde haar zakken. De aanleg van de Central Pacific Railroad, gefinancierd door de “Grote Vier” zakenlieden Charles Crocker, Mark Hopkins, Collis P. Huntington en Leland Stanford, trok duizenden arbeiders uit China aan. Hoewel velen later werden gedwongen te vertrekken door het uitsluitingsbeleid van de VS, werd San Francisco’s bloeiende Chinatown al snel de grootste Chinese nederzetting buiten Azië.
De stad breidde zich uit toen kabelbanen het mogelijk maakten het stadsgrid over de steilste heuvels te verspreiden. In 1887 werd aan de Pacifische kant van het schiereiland 1.000 hectare grond uitgehakt voor het Golden Gate Park.
San Francisco: Aardbeving, brand en herstel
Op 18 april 1906 gleed de San Andreas-breuk meer dan 2 meter door en veroorzaakte een zware aardbeving, die later werd geschat op 7,8 op de schaal van Richter. De bevingen braken waterleidingen en ontstaken branden die vier dagen woedden, 3000 mensen doodden, 25.000 gebouwen verwoestten en 250.000 dakloos achterlieten. De stad werd snel herbouwd met een verbeterd stadscentrum en slechts negen jaar later werd de uitbundige Panama International Exposition gehouden.
De jaren 1930 zagen groei in zowel de stad als de omliggende gemeenschappen, en de bouw van de iconische Golden Gate en San Francisco Bay Bridges.
San Francisco: De Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog
San Francisco was het belangrijkste inschepingspunt voor de Tweede Wereldoorlog in het Pacific theater, en de regio werd een belangrijk wapenproductiecentrum. Na Pearl Harbor werden de Japanse inwoners van de stad gedwongen in interneringskampen ver landinwaarts te gaan. Hun verlaten buurt werd al snel opgevuld door Afro-Amerikanen die vanuit het Zuiden arriveerden om in de oorlogsindustrieën te werken.
De stad speelde ook een sleutelrol in de overgang van de Tweede Wereldoorlog naar de Koude Oorlog, waar in 1945 de conferentie werd gehouden waar het Handvest van de Verenigde Naties werd opgesteld en waar nog steeds arbeiders werden aangetrokken om technologieën voor het nucleaire tijdperk te ontwikkelen.
San Francisco: Tegencultuur
San Francisco heeft zijn reputatie als centrum van cultureel bohémienisme weten te behouden. In vroegere jaren trok het schrijvers aan van Mark Twain tot Jack London, en het werd een centrum voor de beat poets uit de jaren 1950 en voor de Haight-Ashbury hippie-tegencultuur die haar hoogtepunt bereikte met de “Summer of Love” van 1967.
De stad was al lang een broeinest van milieu-, arbeids- en vrouwenrechtenactivisme en kreeg de reputatie homo’s en lesbiennes te verwelkomen. Het Castro District was een centrum van de homorechtenbeweging. In de jaren tachtig probeerde de stad een antwoord te vinden op de chronische dakloosheid en de AIDS-epidemie.
Op 17 oktober 1989 werd de stad opnieuw getroffen door een grote aardbeving, waarbij gebouwen werden beschadigd, snelwegen instortten en 67 doden vielen. Een decennium later begon een boom die zich concentreerde op internettechnologie, die ondernemers naar de stad lokte en de huren, respectabiliteit en wrevel in de ruigere buurten deed stijgen. De bevolking van de drukke stad, die decennialang stabiel was gebleven, begon weer te stijgen.