Sibilans

Definitie van sibilans

Sibilans is een literaire techniek waarbij sterk beklemtoonde medeklinkers opzettelijk worden gecreëerd door met lippen en tong lucht uit de stembanden te produceren. Dergelijke medeklinkers produceren sissende geluiden. In poëzie wordt het echter gebruikt als een stilistisch hulpmiddel, en worden sibilanten meer dan twee keer kort na elkaar gebruikt. Meestal is de “s”-klank de sibilant.

Verschil tussen alliteratie en sibilantie

Alliteratie ontstaat door de herhaling van de eerste medeklinkerklanken in de woorden, meestal de eerste een of twee letters, zoals in “Een grote bullebak slaat een babyjongen.” Sibilans is echter ook een specifieke vorm van alliteratie die gebruik maakt van de zachte medeklinkers. Bij sibilans worden sissende klanken gemaakt. Deze zachte medeklinkers zijn s, met sh, ch en th, en nog drie andere zoals z, x, f en zachte c. “Zing een liedje van Sixpence” is bijvoorbeeld de titel van een beroemd kinderrijmpje, dat als een goed voorbeeld van sibilantie kan worden beschouwd.

Voorbeelden van sibilantie in de literatuur

Voorbeeld #1: A Cradle Song (Door William Blake)

“Sweet dreams, form a shade
O’over my lovely infants head.
zoete dromen van aangename beekjes
Bij gelukkige stille manestralen
zoete slaap met zacht dons.
Weef uw wenkbrauwen tot een zuigelingenkroon.
zoete slaap engel zacht,
zweef over mijn gelukkig kind.
zoete glimlachen in de nacht,
zweef over mijn verrukking.
zoete glimlachen moeders glimlachen…

Zoete kreunen, duifachtige zuchten,
Verjaag de sluimering niet uit uw ogen,
Zoete kreunen, zoetere glimlachen.”

Het gedicht heeft een eenvoudig aabb-rijmschema. Blake maakt in dit gedicht veel gebruik van sibilantie, vooral de “s”-klank, zoals in de vetgedrukte woorden. Op een vergelijkbare manier geeft het gebruik van “sh” en “ch” klanken in de woorden “shade” en “chase” zachtere effecten.

Voorbeeld #2: Ode aan de Herfst (Door John Keats)

“SEIZOEN van nevels en zachte vruchtbaarheid,
Nabije boezemvriend van de rijpende zon;
Spannend met hem hoe te laden en te zegenen
Met fruit de wijnstokken die rond de rieten-ven lopen;
Om met appels de bemoste huisjesbomen te buigen,
En alle vruchten te vullen met rijpheid tot in het klokhuis;
Om de kalebas op te zwellen, en de hazelaarschalen te vullen
met een zoete pit; om meer te laten ontluiken,
En nog meer, latere bloemen voor de bijen,
Omdat de zomer hun klamme cellen heeft overwoekerd.”

Dit is de eerste strofe van het gedicht, dat bol staat van muziek en sibilans. De vetgedrukte woorden zijn allemaal voorbeelden van sibilantie. Deze worden uitgesproken met sissende klanken.

Voorbeeld #3: Macbeth (door William Shakespeare)

“Zoals van waar de zon zijn weerkaatsing vindt
Scheepsrakende stormen en vreselijke donderslagen breken,
Zo zwelt van die bron waar troost leek te komen
Discomfort aan. Mark, koning van Schotland, markeer:
Nog niet eerder had gerechtigheid, met dapperheid gewapend…
Maar de Norweyaanse heer, uitkijkend over de uitkijkpost,
Met opgeknapte wapens en nieuwe voorraden mannen…
Tot zeven uur ’s avonds. Om gezelschap zoeter te maken, zullen we ons tot het avondeten alleen houden. Tot dan, God zij met u!”

Hier zien we duidelijk de zachtere medeklinkers van sibilantie, zoals de “s”-klanken in de vetgedrukte woorden.

Voorbeeld #4: Prelude 3 (Door T. S. Eliot)

“THE WINTER evening settles down
With smell of steaks in passage.
Six o’clock.
The burnt-out ends of smoky days.
En nu wikkelt een vlagerige bui
de smerige snippers
van verdorde bladeren om je voeten…

De buien slaan
Op kapotte jaloezieën en schoorsteenpotten,
En op de hoek van de straat
Stampt en stampt een eenzaam taxipaard.
En dan het aansteken van de lampen.”

In dit fragment wordt de herhaling van de “s”-klank (sibilantie) door het hele gedicht heen gebruikt. Het benadrukt de sfeer van vuile levens. Bovendien geeft het voortdurende gebruik van de “s”-klank een voorbeeld van onomatopeeën, zoals het “schrapende” geluid van bladeren.

Functie van sibilantie

Een sfeer kan worden gecreëerd door middel van sibilantie, die helpt bij het trekken van de aandacht van de lezers, waardoor een kleurrijker beeld van het idee of de gebeurtenis wordt geschetst. Met behulp van sibilans kunnen beschrijvende scènes nauwkeuriger worden uitgelegd door de nadruk te leggen op de specifieke letters. In fact, the sense of repeated sounds, and then the making up of different literary devices through sibilance creates further musical effect for the readers.