Spiritualiteit: Wat betekent het om een spiritueel persoon te zijn?

Het eerste wat God tegen Mozes zei was: “Trek je schoenen uit” (Exodus 3:5).

Waarom?

Vers gelegd tapijt?

Nauwelijks, hoewel ik soms denk dat Hank, ons nieuwste teckelfamilielid wel wat meer respect voor zijn nieuwe huis zou kunnen tonen en zou kunnen stoppen met poepen op het decoratieve tapijt dat een deel van de hardhouten vloeren bedekt. Het kan me niet schelen of het buiten regent.

Ik vermoed dat wat we hebben aan Gods vermaning “Doe je schoenen uit”, spiritualiteit in het derde trimester is. Dat is de tijd in de zwangerschap van een vrouw waarin de geboorte van haar kind op bijna elk moment kan komen.

Dat is een beetje hoe spiritualiteit werkt.
Hier volgt wat ik bedoel…

Spiritualiteit is de geboorte van heilig bewustzijn.

innenin de ziel. Ik weet geen andere manier om dit te zeggen dan dat, wanneer spiritualiteit in je tot leven komt, dit in een oogwenk gebeurt, met of zonder je hulp. Plotseling, wordt het hele leven… letterlijk, alles… levend met heiligheid. Alles, maar ook iedereen, is in een oogwenk een heilige entiteit voor je…een soort verlengstuk van het goddelijke zelf.

Alles voelt ook heilig aan. Maar niet op een benauwde manier. Het is meer zoals je je zou voelen als je aan de rand van de Grand Canyon staat…ademloos…zozeer zelfs, dat je de behoefte voelt om blootsvoets te gaan…om je schoenen uit te trekken, bij wijze van spreken. Om langzaam te stappen.

Ik krijg vaak de vraag: “Wat betekent het om een spiritueel persoon te zijn?”
Hieronder staat wat ik ben gaan geloven.

1. Spiritualiteit is op een dag getroffen worden door het verrassende besef dat alles inderdaad heilig is.

Alles. Niet sommige dingen. Zelfs vervelende kleine gevleugelde wezens zoals de vlieg. Of, de mug. Ik weet dat dit een beetje vreemd klinkt, maar misschien klinkt het alleen vreemd voor degenen die nog slapen.

Het is niet alleen in heiligdommen en kathedralen met hoge plafonds en glas-in-lood ramen waar het gevoel van het heilige wordt opgemerkt…gevoeld – hoewel, zulke plaatsen zijn ook opmerkelijk heilig. Wat ik echter wil zeggen is dit: als je wakker wordt voor de heiligheid van alle dingen, zijn niet alleen die plaatsen heilig, maar elke plaats…evenals elke persoon die heilig is…ongeacht hun kleur, of hun religie, of hun cultuur, of hun politieke partij…iedereen en alles is heilig, echt, en schoenloos.

Spiritualiteit is het onvermijdelijke besef dat alles wat je ziet, voelt, aanraakt, ruikt, en tegenkomt het gevoel van heiligheid om zich heen heeft. Dat kan de reden zijn waarom zelfs een atheïst in staat is spiritueel te zijn. Ik weet het niet zeker, maar ik denk dat dit is wat paus Franciscus bedoelde. Alleen de hoeders van religie die verstoken zijn van spiritualiteit hebben moeite met zo’n notie. Zij die zich bewust zijn van het heilige – hoe zouden zij zich daaraan kunnen storen? Zelfs een atheïst is heilig voor hen.

Spiritualiteit kan niet worden gedefinieerd, hoogstens ooit worden beschreven, zoals ik hier probeer te doen. Je kunt het niet vangen. Je kunt het niet worden. Spiritueel is wie je al bent. Maar, wanneer je je hiervan bewust wordt, besef je plotseling dat spiritualiteit de kostbaarste van alle ontdekkingen is. Misschien wel de belangrijkste ontdekking die je ooit zult doen. Wat het voor jou ook des te heiliger maakt.

Je realiseert je ook dat je niets hebt gedaan om het te krijgen. Je bent gewoon ontwaakt tot het besef van je natuurlijke staat. En, tussen haakjes, ontwaken gebeurt ook wanneer je het het minst verwacht, waarvan ik vrij zeker ben dat het ook voor Paulus zo gebeurde.

De hel, evenals zijn helse gedrag, werd letterlijk uit Sauls ziel verbannen. De verandering was zo dramatisch, dat een naamsverandering op zijn plaats was – Saul werd Paulus. Saul verwachtte deze transformatie niet… hij verwachtte het… hij bad en smeekte er om. Saul die Paulus werd had er helemaal niets voor gepland. In het bijzonder was hij niet in een eredienst, de handen ten hemel heffend of met zijn rechtervoet tikkend op de maat van een loflied toen het gebeurde. Hij deed in feite helemaal niets, behalve doen wat hij dacht dat goed was, wat in werkelijkheid verkeerd was, en hij reisde van stad naar stad om dat te doen.

Je kunt de ervaring van het heilige niet fabriceren. Het zal je vanzelf overkomen. Maar als het gebeurt, zal het je sprakeloos achterlaten. Saul ging in een soort trance-toestand en toen hij wakker werd, was hij Paulus. Hij was anders. En, niets was ooit hetzelfde.

Dat is het verhaal van iedere ontwaakte ziel, of ze nu christen is of moslim of hindoe of helemaal niets.

Uitgewekt.

Is dat niet genoeg?

Niet voor hen die nog slapen.

Theologen, bijbels en hedendaags, leraren, predikers en anderen noemen de spirituele ervaring “genade”, wat het natuurlijk ook is. De fout die wij religieuze mensen echter maar al te vaak maken is niets minder dan een grove en nalatige daad van reductionisme. We reduceren de genade-ervaring van spiritualiteit tot een religie van regels en processen en, na een tijdje, confessionele procedures die men moet volgen om op de juiste manier als spirituele mannequins vervaardigd te worden. We zien er geestelijk levend uit, maar van binnen zijn we dood…levenloos…ons er niet van bewust dat wij dat ook zijn.

“Zoek de Heer zolang hij nog te vinden is,” raadde Jesaja aan (Jes. 55:6).

Er is maar één probleem hiermee, meneer Jesaja. Je hebt het mis.

Je kunt God niet vinden. Hij/zij/het speelt geen verstoppertje.

Nee. Spiritualiteit is ontwaken tot het besef dat wat je zoekt, jou zoekt… en in feite jou kan ZIJN. Het is moeilijk om dit te zeggen, ik weet het. Maar, wanneer spiritualiteit jou is… dat wil zeggen, wie je nu weet dat je bent… dan heb je bijna dit gevoel – wat misschien de reden is waarom Jezus het beschreef als eenheid met de Vader in Johannes 17 en, toevallig, bad dat zijn volgelingen hetzelfde zouden weten. Maar, hoe dan ook, je komt gewoon op deze plaats waar je weet dat je datgene bent wat je zoekt.

Spiritualiteit, daarom, is een bewustzijn van de heiligheid van alles.

2. Het geschenk van dit heilige bewustzijn is Gods deel…Gods geschenk…en, ons deel? Wel, ook dat komt natuurlijker dan het lijkt: God zei tegen Mozes: “Trek onze schoenen uit,” maar ik heb het gevoel dat hij dat al deed.

Dat is de manier waarop de meeste mensen reageren op hun spirituele ontwaken. Als alles heilig voelt en is, moet er iets worden weggehaald. Immers, toen je in deze wereld kwam, kwam je volledig naakt, niet gekleed. Het is al dat kledinggedoe… het gedoe van religie en regels en gepastheid… dat los begint te komen op het moment dat je weer het naturalisme van je oorspronkelijke staat ervaart.

Wat ik vervolgens zeg, kan ik niet met absolute zekerheid zeggen. Maar ik raak er steeds meer van overtuigd dat spiritualiteit niet steeds heiliger wordt. Het is niet het dragen van een zakelijk pak, maar je van binnen voelen, en je zo gedragen tegenover anderen, alsof je een monnik in een klooster bent die nooit een slechte gedachte denkt, alleen in U’s en Gij’s spreekt, en gewoon heiliger is dan alle anderen in de wereld.

Heck, sommige dagen voel ik me belabberd, uit de maat, en allesbehalve heilig.
Er zijn tijden dat ik me dicht bij God voel; op andere tijden vraag ik me af of er wel een God is.
Ik lach. Ik huil. Soms ben ik blij. Ik ben vaak verdrietig.
Ik voel me soms zelfverzekerd, maar op andere momenten ben ik doodsbang.
Ik bezat vroeger een arsenaal aan wapens en verdedigde dat als een Amerikaans recht. De waarheid is dat ik bang ben en troost vind in de gedachte dat ik voldoende bescherming heb.
Ik word boos. Soms scheld ik. Ik denk niet altijd de meest heilzame gedachten.
En ik voel me over dit alles schuldig, zelfs alsof ik me tegenover jou moet verontschuldigen omdat ik deze dingen toegeef, terwijl ik in mijn betere momenten alleen maar beschrijf hoe het ook met jou is.

Heb ik gelijk?
Damn right, I’m right.
Ik heb in veel dingen geen gelijk, maar in deze wel.

Mijn probleem is, net als jouw probleem, dat ik verkeerd ben opgevoed. Simpel en duidelijk, door mensen die spiritualiteit ook helemaal verkeerd hadden. En het waren heel vrome kerkgangers. Maar ze hadden het gewoon mis. Ze deden hun best, maar hun best was behoorlijk slecht…als het gaat om wat spiritualiteit werkelijk is.

Dat is geen oordeel. Gewoon een feit.

Velen hebben het nog steeds helemaal mis met spiritualiteit. Daarom lopen overal de kerkbanken leeg. Mensen hebben eindelijk de moed gekregen om weg te stappen van het vertrouwde en elders te zoeken naar wat ze onder de kerktoren niet hebben gevonden.

Spiritualiteit heeft weinig te maken met “gepast gedrag”. Spiritualiteit verpakken in een lijst van “do’s” en “don’ts” en “wat we geloven” en etiquetteregels en… nou ja… dat komt er allemaal niet aan. Zo veel vrome mensen hebben nog steeds het onjuiste idee dat de echt spirituele mensen van deze wereld hun “vlees” in onderwerping hebben geslagen, zodat ze nooit meer jaloers of nijdig of boos zullen zijn of een wellustige gedachte zullen hebben, maar dat ze zich in plaats daarvan zelfs van zichzelf hebben afgescheiden.

Wel, tegen dat idee van spiritualiteit zeg ik dit: “POPPYCOCK!”

Het is onzin. Het is niet juist. Het is in feite gewoon verkeerd.

Spiritualiteit is niet goddelijker worden, maar menselijker.

Het heeft me een leven lang gekost om dit uit te vogelen – dit spiritualiteitsgedoe. Nogmaals, en het zal bijna een leven duren voordat jij dit ook snapt, maar spiritualiteit is niet iets wat je wordt. Het is wie je al bent. Het is gewoon wakker worden met deze realiteit. En het mooie is, je zult vele, vele keren wakker worden voor dit bewustzijn en dan, op een dag, zul je niet meer wakker worden. Je zult gewoon nooit meer in slaap vallen voor dit bewustzijn. Je zult dit bewustzijn zijn.

Dus denk er zo over: Spiritualiteit is meer en meer jezelf worden… meer en meer mens. Het is angst leren kennen in plaats van het idee dat je hebt geleefd en dat je, als je echt spiritueel bent, nooit angstig zult zijn. Natuurlijk wel. Gelovige mensen zijn nog steeds angstige mensen. Soms. Het is gewoon onzin om anders te denken. Geloof is trouw, zelfs als je bang bent. Geloof is angst in een boksersuniform en weigeren ooit de strijd te staken.

Spiritueel zijn betekent niet dat gevoelens van woede voor altijd verdwenen zijn. Echt niet! Er gaat voor echt spirituele mensen nauwelijks een dag voorbij dat ze zich niet boos voelen. Wat verandert, denk ik, zijn de dingen die hen kwaad maken. Het begint minder over kleine dingen te gaan… en meer over grote dingen zoals onrechtvaardigheid en sociale ongelijkheid en het misbruik van deze planeet en het misbruik van mensen.

Spirituele mensen voelen ook droefheid bij verlies. Zij kennen lijden. Zij voelen pijn. Ze hebben moeilijkheden. Ze zijn bekend met ontberingen. Ze worden ziek. Ze worden oud, lijden aan ziektes en, ja, uiteindelijk sterven ze. Dit idee dat echt spirituele mensen nooit ziek zouden zijn… is zelf ZIEK. Het is onzin en als je die onzin gelooft, dan ben jij van alle mensen het meest misleid.

Nee, mijn vriend, spiritualiteit is niet iets anders worden dan wie je bent. Het is leren leven IN je mens-zijn met al zijn vreugden, genoegens, pijnen, hoop en angsten. Het is het LEVEN in deze ervaringen maar… en hier is het verschil… je leeft IN deze ervaringen met een diep gevoel van het Heilige.

En, het is dat gevoel van het Heilige… dat gevoel dat je blootsvoets in deze wereld zou moeten lopen… wat, natuurlijk, de manier is waarop je tevoorschijn kwam… blootsvoets en naakt. Menselijk. Spiritueel. En, ja, zelfs Goddelijk.

Weet je dit nog niet? Heb je nog niet de behoefte gevoeld om je schoenen uit te trekken?

Dat zul je wel. Op een dag. Wanneer je het het minst verwacht.