In de onderwaterwereld hoef je niet het grootste schepsel te zijn om de grootste bedreiging te vormen. De steenvis, die gemiddeld slechts 30-40 cm lang wordt en ongeveer 2 kg weegt, is de giftigste vis ter wereld. Hij verdient deze superlatief dankzij de giftige zakken op elk van zijn 13 stekels, en geeft een flinke klap aan degenen die zich ermee durven te bemoeien. Gelukkig is de bedreiging voor verantwoordelijke duikers minuscuul; raak het rif niet aan en houd een veilige afstand als je het geluk hebt er een te zien.
Hier volgen zeven feiten die je moet weten over deze interessante, maar giftige onderwaterbeestjes mocht je ze tegenkomen:
Soorten steenvissen
Er zijn vijf soorten steenvissen te zien in de kustgebieden van de Indo-Pacifische oceanen, van Afrika en de Rode Zee, tot Japan en Australië. Steenvissen worden vaak verward met schorpioenvissen. Hoewel het verschillende soorten zijn, behoren ze allebei tot de orde Scorpaeniformes – samen met koraalduivels en bultruggen.
Snel jagen
Als de meest giftige vis in de zee, zouden de meeste mensen denken dat steenvissen hun prooi doden met het gif in hun stekels, maar dat is niet het geval. In plaats daarvan zijn steenvissen hinderlaagroofdieren die hun prooi – meestal kleine vissen en schaaldieren – met snelheid vangen. Om voedsel te vangen, wachten ze eerst tot hun prooi verschijnt. Dan zwemmen ze snel en vallen snel aan, voordat ze hun vangst in zijn geheel doorslikken. De aanval kan maar 0,015 seconde duren! Maar als ze niet achter hun prooi aanzitten, zwemmen ze juist heel langzaam.
Paringsrituelen
Stonefish leiden een solitair leven, behalve tijdens het paren, waarover weinig bekend is. De vrouwtjes zijn eierleggend en leggen eieren op de zeebodem, waarop de mannetjes sperma loslaten. Ongeveer een miljoen eitjes worden bevrucht en zullen na het uitkomen relatief goed ontwikkeld zijn. Het kan echter drie jaar duren voordat ze volwassen zijn – dus er zijn er maar een paar die het zover schoppen!
Meesters in camouflage
Dankzij hun uitstekende camouflage zijn steenvissen soms moeilijk op te merken. Ze leven in rotsachtige of modderige bodems en hun bruingrijze huid gaat naadloos op in de omgeving. Het is vaak spannend om de meest vermomde beestjes te ontdekken tijdens het duiken, dus let goed op wat zich verbergt in de rotsachtige zeebodem of in het koraal. En vergeet ook niet te kijken naar deze andere gecamoufleerde beestjes!
Defensief maar dodelijk
Ga niet in paniek – steenvissen zullen je niet zomaar aanvallen. In plaats daarvan gebruiken ze hun gif als verdediging tegen roofdieren. Het gif, een mix van eiwitten, komt meestal vrij als er druk wordt uitgeoefend op de ruggengraat van de steenvis – bijvoorbeeld als hij wordt aangevallen door een roofdier of als een mens erop gaat staan.
Denk erom: als je om wat voor reden dan ook per ongeluk op een steenvis stapt, laat je dan onmiddellijk behandelen. Het gif kan ernstige pijn, hartfalen en zelfs de dood veroorzaken als het niet wordt behandeld. Gebruik warm water om tijdelijk verlichting te brengen bij een steek van een steenvis, maar medische hulp en anti-gif is essentieel.
Overlevingstactieken voor steenvissen
Steenvissen kunnen tot 24 uur zonder water overleven, wat een ongewone eigenschap is onder vissen. Ze doen dit door zuurstof via de huid op te nemen, maar uiteindelijk bezwijken ze door uitdroging en verstikking.
Predator… en prooi
Ondanks de angstaanjagende angel, jagen grotere wezens nog steeds op steenvissen. Dit omvat haaien en roggen, maar ook mensen. In delen van Azië is de vis een delicatesse. Door het voedsel te verhitten of (bij rauwe gerechten) de giftige delen te verwijderen, wordt de vis onschadelijk.
Interesseerd om meer te leren over steenvissen en andere vissoorten in je omgeving? De PADI-cursus Visidentificatie is misschien iets voor jou – neem vandaag nog contact op met je plaatselijke PADI-duikshop voor meer informatie.