The Surprising Role Mexico Played in World War II

Als je mensen vraagt naar de namen van de zegevierende geallieerde mogendheden in de Tweede Wereldoorlog, is Mexico meestal niet een naam die in je opkomt. Maar nadat Mexico halverwege 1942 de oorlog verklaarde aan de As, droeg het op belangrijke manieren bij aan de overwinning van de Geallieerden. Ondanks langdurige spanningen met de Verenigde Staten werd Mexico een waardevolle bondgenoot van zijn noorderbuur: het voerde zijn industriële productie op en leverde vitale middelen voor de geallieerde oorlogsinspanningen.

Daarnaast meldden duizenden Mexicaanse staatsburgers die in de Verenigde Staten woonden zich aan voor militaire dienst tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mexico’s eigen elite-squadron, bekend als de Aztec Eagles, vloog tientallen missies aan de zijde van de Amerikaanse luchtmacht tijdens de bevrijding van de Filippijnen in 1945.

Op het thuisfront staken honderdduizenden landarbeiders de grens over om voor Amerikaanse landbouwbedrijven te werken als onderdeel van het Bracero Programma, dat bijna twee decennia langer zou duren dan de oorlog en een blijvende invloed zou hebben op de betrekkingen tussen de twee Noord-Amerikaanse naties.

Mexico’s weg naar een oorlogsverklaring

Toen in de jaren dertig in Europa de eerste tekenen van een nieuwe grote oorlog te horen waren, leken Mexico en de Verenigde Staten onwaarschijnlijke bondgenoten. In 1938 nationaliseerde de hervormingsgezinde president van Mexico, Lázaro Cárdenas, de olie-industrie van het land, tot woede van machtige Amerikaanse oliemaatschappijen.

“De late jaren dertig waren een tijd van toenemende spanningen tussen Mexico en de Verenigde Staten op het diplomatieke front, die grotendeels samenhingen met de nationalisatie van olie,” zegt Monica Rankin, universitair hoofddocent geschiedenis aan de Universiteit van Texas-Dallas en de auteur van México, la patria: Propaganda and Production During World War II. Bovendien namen veel Mexicanen de Verenigde Staten het verlies van 55 procent van Mexico’s grondgebied na de Amerikaans-Mexicaanse Oorlog (in Mexico bekend als de Noord-Amerikaanse Invasie) nog steeds kwalijk.

Maar toen de oorlog in Europa de handelsroutes over de hele wereld begon te verstoren, kwamen Mexico en andere Latijns-Amerikaanse landen in economisch gevaar. “Terwijl de Tweede Wereldoorlog in volle hevigheid woedt,” legt Rankin uit, “nemen de Verenigde Staten langzaam de plaats in van Europa op plaatsen waar Latijns-Amerika voor zijn handel echt afhankelijk was van de Europese markten.”

Toen kwam de verrassingsaanval van Japan op Pearl Harbor in december 1941, die de oorlog voor het eerst op het westelijk halfrond bracht. Mexico verbrak de diplomatieke banden met Japan op 9 december 1941; het brak met Duitsland en Italië op 11 december. In januari 1942, op de Conferentie van Ministers van Buitenlandse Zaken in Rio Janeiro, Brazilië, betoogde de Mexicaanse delegatie met klem dat alle naties van het westelijk halfrond zich moesten verenigen in wederzijdse samenwerking en verdediging.

Die maand mei brachten Duitse U-boten twee Mexicaanse olietankers in de Golf van Mexico tot zinken. Duitsland weigerde excuses aan te bieden of Mexico te compenseren, en op 1 juni 1942 vaardigde President Manuel Ávila Camacho een formele oorlogsverklaring uit tegen de Asmogendheden. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Cordell Hull prees Mexico’s deelname aan de oorlog aan de kant van de geallieerden als “verder bewijs dat de vrije naties van de wereld zich nooit zullen onderwerpen aan de hielen van de As-agressie”.

De Azteekse Adelaars &De militaire rol van Mexico in de Tweede Wereldoorlog

Voor het Mexicaanse volk zou deelname aan de Tweede Wereldoorlog een voortzetting betekenen van de geest die hun eigen revolutie had bezield. “In de decennia na de revolutie werd algemeen aangenomen dat de revolutie een dictator had verdreven,” zegt Rankin. “De associatie van de totalitaire opmars in Europa met het autoritarisme dat door de Mexicaanse Revolutie ten val werd gebracht, is een natuurlijke associatie voor de mensen.

Hoewel de regering in augustus 1942 de Wet op de Militaire Dienstplicht aannam, maakte Ávila Camacho duidelijk dat Mexico’s oorlogsdeelname beperkt zou blijven tot economische en materiële hulp. Maar na verloop van tijd, aldus Rankin, wilde de Mexicaanse president een grotere rol in de oorlogsstrategie (en de na-oorlogse vredesonderhandelingen), en besloot dat militaire deelname de beste manier zou zijn om dit te bereiken.

Het resultaat was Squadron 201, beter bekend als de Aztec Eagles, dat in juli 1944 voor intensieve training naar de Verenigde Staten vertrok. “Het eskader is met de hand geselecteerd door de president en zijn militaire adviseurs,” zegt Rankin. “De zoon van een van Mexico’s revolutionaire helden is een van de leden van het eskader. Dit zijn de beste, de slimste, de moedigste die Mexico te bieden heeft.”

De Aztec Eagles (waaronder 33 piloten en meer dan 270 ondersteunende personeelsleden) kwamen op 30 april 1945 aan in Manilla Bay op de Filippijnen. In de komende maanden vlogen ze 795 gevechtsvluchten en maakten bijna 2000 vlieguren, waaronder het uitvoeren van bombardementsmissies boven Luzon en Formosa en het verlenen van ondersteuning aan Amerikaanse vliegeniers. Zeven piloten van Squadron 201 kwamen om in het conflict; de overlevende leden keerden terug naar een heldenontvangst in Mexico na de capitulatie van Japan. Het squadron speelde een belangrijke symbolische rol door de Mexicanen thuis nationale en culturele trots bij te brengen en hen te blijven betrekken bij de oorlogsinspanningen.

Mexico stond het Amerikaanse leger ook toe om Mexicaanse burgers die in de Verenigde Staten woonden tijdens de oorlog te registreren en te rekruteren. Volgens één schatting dienden ongeveer 15.000 Mexicaanse staatsburgers in het Amerikaanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog, van wie velen wellicht gemotiveerd werden door het aanbod om in ruil voor hun dienst het Amerikaanse staatsburgerschap aan te vragen. Van hen zijn er vermoedelijk 1.492 gedood, gevangen genomen, gewond geraakt of verdwenen.

Laterende gevolgen van de Tweede Wereldoorlog: Het Bracero-programma & het “Mexicaanse wonder”

In 1942 kwamen de Amerikaanse en Mexicaanse regeringen overeen om meer dan 300.000 Mexicanen aan te werven voor laagbetaalde banen in de landbouw in de Verenigde Staten, waarvan er veel waren blijven liggen omdat Amerikanen naar de oorlog waren vertrokken of hoger geschoolde banen in wapenfabrieken hadden aangenomen.

Tegen de tijd dat het Bracero Programma (van brazo, het Spaanse woord voor arm) in 1964 eindigde, waren er zo’n 4,6 miljoen arbeidscontracten getekend, waarbij veel braceros op meerdere contracten terugkeerden om in meer dan 25 staten in de landbouw te werken. Ondanks de hevige oppositie tegen het Bracero Programma van critici in beide landen, zou het de basis leggen voor een blijvende afhankelijkheid van de VS van migrerende arbeiders uit Mexico en andere Latijns-Amerikaanse landen voor laagbetaalde banen in de landbouw en vele andere industrieën.

Het belangrijkste blijvende gevolg van Mexico’s deelname aan de Tweede Wereldoorlog was misschien wel het effect ervan op de Mexicaanse economie. Tijdens de oorlog leverde Mexico meer strategische hulpbronnen aan de Verenigde Staten dan enig ander Latijns-Amerikaans land, waaronder vitale mineralen als koper, zink, kwik, cadmium, grafiet en lood. Om dit te bereiken maakte het land tijdens en na het conflict een periode van industriële en economische ontwikkeling door, die bekend werd als het “Mexicaanse wonder”.

Met hulp van zijn noorderbuur verdrievoudigde het nationaal inkomen van Mexico bijna tussen 1940 en 1946, en zijn economie groeide met gemiddeld 6% per jaar tussen 1940 en 1970. Volgens Rankin waren de wortels van deze wonderbaarlijke groei stevig verankerd in Mexico’s deelname aan de Tweede Wereldoorlog.

“Mexico kreeg veel hulp van de Verenigde Staten om industrieën te ontwikkelen die van vitaal belang waren om de oorlog te helpen ondersteunen, en die industrieën bleven toen de oorlog voorbij was,” zegt ze. “Er is veel infrastructuurontwikkeling en creatie van industrie die een fundamenteel onderdeel wordt van Mexico’s economische groei in de tweede helft van de 20e eeuw die zijn wortels heeft in de Tweede Wereldoorlog.”