Tseetseevliegen (Glossina) als vectoren van humane Afrikaanse trypanosomiasis: A Review

Abstract

Human African Trypanosomiasis (HAT), overgedragen door de tseetseevlieg, blijft een probleem voor de volksgezondheid, ondanks meer dan een eeuw van onderzoek. Er zijn twee soorten van de ziekte, de chronische gambiense en de acute rhodesiense-HAT. De dichtheid en de verspreiding van de vliegen zijn beïnvloed door veranderingen in het landgebruik en het klimaat. De overdracht van de ziekte gaat echter nog steeds door. Hier wordt een overzicht gegeven van een aantal aspecten van de eco-epidemiologie van HAT in de context van veranderde besmettingspatronen en de instandhouding van de transmissiecyclus, alsmede van nieuwe mogelijkheden voor ziekte- en vectorbestrijding.

1. Inleiding

Afrikaanse trypanosomiasis is een van de vele verwaarloosde tropische ziekten. De tseetseevlieg, Glossina sp. is de belangrijkste vector voor trypanosomen, de parasieten die trypanosomiasis veroorzaken. Deze ziekte treft zowel mensen als vee. Bij de mens staat de ziekte bekend als slaapziekte of Human African Trypanosomiasis (HAT), terwijl zij bij vee nagana of African Animal Trypanosomiasis (AAT) wordt genoemd. AAT is wijdverspreid in de meeste van de 38 landen van Afrika ten zuiden van de Sahara die als endemisch voor tseetseevliegen en de ziekte worden beschouwd, en wordt beschouwd als een belangrijke factor die de landbouwproduktie beperkt. Anderzijds komt HAT voor als een ziekte met een sterk gefokaliseerd karakter. Zowel de ziekte als de vector ervan staan in het middelpunt van een intense wetenschappelijke belangstelling sinds David Bruce voor het eerst het verband tussen tseetseevliegen en HAT beschreef. Desondanks blijft trypanosomose een belemmering voor de veehouderij en een potentieel dodelijke ziekte voor de mens.

2. Epidemiologie van de slaapziekte

Er zijn twee verschillende vormen van slaapziekte, met verschillen in etiologie, epidemiologie, klinische manifestatie, en behandelingsregimes. De chronische antroponotische vorm die wordt veroorzaakt door Trypanosoma brucei gambiense (gHAT) komt voor in 24 landen in West- en Centraal-Afrika en vertegenwoordigt ongeveer 98% van de gemelde gevallen (WHO Technical Report 2012). De Democratische Republiek Congo (DRC) blijft het grootste aantal gHAT-gevallen melden, met 84% van de in 2012 gemelde endemische gevallen. De acute zoönotische vorm van de door T. b. rhodesiense veroorzaakte ziekte wordt rhodesiense-HAT (rHAT) genoemd en komt voor in 13 landen in oostelijk en zuidelijk Afrika. Minder dan 2% van de gemelde HAT-gevallen is te wijten aan T. b. rhodesiense . Oeganda is het enige land waar zowel rHAT als gHAT voorkomt; de incidentiehaarden van de twee ziekten zijn echter ruimtelijk verschillend en er is nog geen convergentie van de twee ziektegebieden waargenomen

2.1. Transmissiecyclus van de ziekte

De transmissiecyclus van gambiense-HAT (gHAT) wordt meestal beschouwd als mens-vlieg-mens. Aangenomen wordt dat, in aanwezigheid van de vector, de lange duur van gHAT-infectie bij de mens voldoende is om de transmissiecyclus in stand te houden. Dit vormt de basis van de traditionele “screen-and-treat”-aanpak voor de bestrijding van gHAT. In de epidemiologie van gHAT is een mogelijk dierlijk reservoir gesuggereerd, maar de bijdrage daarvan aan de overdracht van de ziekte blijft onduidelijk. Onderzoek in gHAT-gebieden wijst namelijk op de aanwezigheid van geen of zeer weinig T. b. gambiense-infecties bij vee of wilde dieren. Bovendien is het mogelijk gebleken de overdracht van T. b. gambiense plaatselijk te elimineren door behandeling van het menselijke reservoir alleen, zonder gebruik te maken van diergerichte interventies . De betrokkenheid van dieren in deze cyclus kan echter niet volledig worden uitgesloten. Er is geopperd dat duurzame controle van AAT een onmisbare aanpak is om gHAT in West- en Centraal-Afrika te elimineren

De overdracht van rHAT daarentegen berust op de aanwezigheid van gewervelde reservoirs die zowel gedomesticeerde als wilde dieren omvatten en de cyclus is typisch dier-dier-dier/mens. Tijdens epidemieën wanneer het aantal besmette personen relatief hoog is, kan de transmissiecyclus echter de route mens-tsetse-mens volgen. In Oost- en Zuidelijk Afrika houden talrijke wilde diersoorten die in beschermde gebieden leven, het ziektereservoir in stand. Als gevolg daarvan doet een deel van de besmette personen dat in of rond de wildparken of reservaten . In de periode 1990-2007 werden 49 niet-endemische gevallen gedocumenteerd; hoofdzakelijk toeristen die vermoedelijk werden blootgesteld aan tseetseebeten in wildparken in Kenia, Malawi, Tanzania, Uganda, Zambia en Zimbabwe (beoordeeld door ). Hoewel wilde dieren de voornaamste reservoirs zijn in deze wildparken, onthullen onderzoeken lage besmettingspercentages en lage parasitaemie niveaus met humane besmettelijke trypanosomen . Bijvoorbeeld, een recente studie uitgevoerd in Zambia’s Luangwa Vallei vond een schamele 0.5% () T. b. rhodesiense infectie prevalentie bij de onderzochte wilde dieren. Vee in gebieden met een lage endemiciteit vertoont een dienovereenkomstig lage prevalentie van T. b. rhodesiense, maar dit kan voldoende zijn om een opflakkering van de ziekte te veroorzaken. Het opduiken van HAT in Noord-Oeganda is in verband gebracht met het binnenbrengen van besmette runderen uit endemische zuidelijke gebieden in het kader van een herbevolkingsprogramma en onderstreept de belangrijke rol van het veterinair beleid bij het verzachten van de gevolgen van zoönotische ziekten.

2.2.

De incidentie van slaapziekte is in de loop der jaren gedaald van ongeveer 26.000 gemelde gevallen in 2000 tot minder dan 8.000 gemelde gevallen in 2012. Met name het aantal gHAT- en rHAT-gevallen dat in deze periode bij de WHO werd gemeld, daalde met respectievelijk 75,9% en 87,9%. Deze daling wordt toegeschreven aan de verbeterde opsporing en behandeling van de ziektegevallen en aan het vectorbeheer. Ondanks deze verminderde incidentie lopen naar schatting nog steeds 70 miljoen mensen verspreid over 1,5 miljoen km2 het risico de ziekte op te lopen

2.3.

2.3. Effect van Veranderingen in Landgebruik en Klimaat op Ziekterisico en Incidentie

Stijgende bevolkingsaantallen in vele delen van Afrika ten zuiden van de Sahara hebben de druk op het land doen toenemen, waardoor meer mensen naar door de tseetseevlieg aangetaste marginale gebieden zijn getrokken. Deze immigratie heeft geleid tot een van de volgende twee resultaten: (i) vernietiging van de habitat van de tseetseevlieg, waardoor de tseetseevlieg verdwijnt en de ziekte lijkt te zijn uitgeroeid, of (ii) toenemend contact tussen mens en vlieg, waardoor het risico op het oplopen van trypanosomiasis toeneemt. Simulatiemodellen hebben gesuggereerd dat bevolkingsgroei zal leiden tot een afname van de savanne- en bos tseetseevliegen, met mogelijk uitsterven in oostelijk en zuidelijk Afrika. In deze regio’s zijn de tseetseevliegpopulaties beperkt gebleven tot afzonderlijke habitats, met een grote overvloed in en rond beschermde natuurgebieden zoals wildparken en reservaten. Dergelijke beschermde gebieden bieden geschikte omstandigheden voor het overleven van tseetseevliegen en fungeren als broedplaatsen. Met een toenemend aantal mensen dat beschermde gebieden binnendringt, zal er zeker een verhoogd ziekterisico zijn, tenminste in de beginperiode van de vestiging.

De overdracht van door vectoren overgebrachte ziekten, waaronder trypanosomiasis, wordt beïnvloed door de omgeving, en elke verandering in die omgeving kan een invloed hebben op de ziekte, en dus ook op de gezondheid en de economie. In traditionele HAT-gebieden zijn de milieu- en biologische omstandigheden ideaal voor het naast elkaar bestaan en de interactie van de vector, de gastheer en de parasieten, waardoor de overdracht van de ziekte kan plaatsvinden. Factoren die de rustplaatsen van volwassen tseetseevliegen beïnvloeden, zoals langdurige veranderingen in regenval en temperatuur, kunnen een belangrijk effect hebben op de epidemiologie en de overdracht van trypanosomiasis. Zowel in Burkina Faso als in Mali zijn verminderde neerslag en toegenomen menselijke dichtheid betrokken bij de inkrimping van eerder gedocumenteerde tseetseevlieghabitatgrenzen. Verder heeft fragmentatie van de tseetseevlieg habitat belangrijke effecten op de dynamiek van de vliegenpopulatie en is aangetoond dat het de schijnbare dichtheden van tseetseevliegen vermindert.

Landschapskenmerken en de mobiliteit van vee en mensen zijn allemaal belangrijke voorspellers van de incidentie van HAT omdat ze de aanwezigheid, dichtheid en verspreiding van vliegen beïnvloeden. Sociale, culturele en economische factoren zijn ook van invloed op de incidentie van de ziekte. Een vergelijkende analyse van sociaal-economische en culturele determinanten van HAT in vier aangrenzende gebieden op de grens tussen Kenia en Uganda concludeerde dat kennis over tseetseevliegen en de bestrijding ervan, cultuur, landbouwpraktijken, en demografische en sociaal-economische variabelen het voorkomen van HAT beter verklaarden dan landschapskenmerken. Deze socioculturele praktijken kunnen ook gebruikt worden om het fenomeen te verklaren van patiënten met slaapziekte die zich in stedelijke gezondheidscentra melden, vooral in de gHAT-haarden van centraal Afrika. De tseetseevliegen van de Palpalis groep, waarvan de ondersoorten G. fuscipes naar schatting verantwoordelijk zijn voor ongeveer 90% van alle gevallen van HAT, leven in tamelijk ongerepte oevergebieden. De vliegen van deze groep zijn in staat zich aan te passen aan en gemakkelijk over te gaan tot kolonisatie van peridomoriale habitats, met inbegrip van voorsteden rond steden, bij voorbeeld Kinshasa, Libreville, Bonon en Bangui. Deze gebieden worden “plattelandsgebieden met stedelijke manifestatie” genoemd, waarbij de infectie niet typisch binnen de stadsgrenzen optreedt, maar mensen besmet raken tijdens hun uitstapjes in de met tseetseevliegen geïnfecteerde periferie van de stad. Tseetseevliegen als Vectoren van Menselijk Besmette Trypanosomen

Tseetseevliegen kunnen gegroepeerd worden in drie belangrijke subgroepen, afhankelijk van de omgeving waarin ze leven: dus rivier- (palpalis), savanne- (morsitans), of bosbewonende tseetseevliegen (fusca). Alle tseetseesoorten zijn in staat om bij de mens besmettelijke trypanosomen over te brengen. De belangrijkste soorten die betrokken zijn bij de overdracht van HAT zijn echter de tseetseevliegsoorten van de palpalis-groep, meer bepaald G. palpalis spp en G. fuscipes spp. Slaapziekte komt voor in geografisch afgebakende zones die “foci” worden genoemd. Dergelijke haarden worden vaak aangetast door sympatrische soorten, waarbij één soort de overheersende is. Vliegen pikken bloedstroomparasieten op van hun gastheren: vee, wilde dieren en mensen. Vectoriale capaciteit beschrijft het aangeboren vermogen van een specifieke vliegsoort om trypanosomen te verwerven, te rijpen en over te dragen. Verschillende tseetseesoorten die dezelfde habitat coinfesteren hebben vaak verschillende vectoriale capaciteiten voor humaan-infectieve trypanosomen. Om deze reden is het belangrijk om de infectieprevalentie in sympatrische tseetseesoorten te bepalen om te identificeren welke soorten een sleutelrol spelen in de ziekteoverdracht. Dergelijke gegevens kunnen dan gebruikt worden om beslissingen over bestrijdingsmaatregelen te onderbouwen. Bovendien helpen gegevens over de prevalentie van infecties wetenschappers om de transmissie-dynamiek beter te begrijpen en spatiotemporele tendensen op te sporen, die beide belangrijke implicaties hebben voor de bestrijding van de ziekte. In de natuur echter is de prevalentie van humaan-infectieuze trypanosomen in tseetseevliegen, zoals gedetecteerd door parasitologische methoden (dissectie en microscopie), vaak zeer laag, zelfs in actieve haarden. De klassieke dissectie/microscopietechniek is weliswaar arbeidsintensief, maar kan het enige beschikbare instrument zijn om infectiepercentages in het veld vast te stellen. Met behulp van dissectie worden T. brucei infecties aangetoond door de aanwezigheid van trypanosomen in de speekselklieren. Deze procedure heeft echter nadelen in die zin dat zij geschoolde technici vereist en een lage diagnostische gevoeligheid heeft. In veel gevallen varieert het resultaat van de ontleding niet veel in epidemische of endemische situaties en is het vaak minder dan 1%, ondanks beschikbaar bewijs van actieve infecties bij dieren of mensen . De PCR-techniek wordt vaak toegepast om parasiet-DNA in ziektedragers op te sporen . De aanwezigheid van parasiet-DNA wijst echter niet op de aanwezigheid van een volgroeide, overdraagbare infectie en is daarom geen directe indicator van het risico . Vaak geeft PCR een misleidende overschatting van de vliegeninfectie in vergelijking met de resultaten van dissectie. Dit komt doordat PCR trypanosoom-DNA detecteert en geen onderscheid maakt tussen een actieve overdraagbare infectie in de vlieg en een recente infectieuze voeding. Dit maakt de ontwikkeling en het gebruik van nieuwe methoden noodzakelijk om de prevalentie te correleren met het ziekterisico.

4. Emerging Options in Disease and Vector Control

Danks aanzienlijke investeringen in de bestrijding en/of uitroeiing ervan, blijven tseetseevlieg en trypanosomiasis nog steeds een groot probleem voor de volksgezondheid. De controle van slaapziekte hangt af van twee belangrijke aspecten: ziektecontrole en vectorcontrole. Recente en voortdurende verbeteringen aan deze twee aspecten dragen bij tot het bereiken van de WHO-doelstelling voor de uitroeiing van de ziekte.

4.1.

4.1. Integratie van HAT-diagnose en -behandeling in nationale eerstelijnsgezondheidszorg

De heropleving van de slaapziekte in landen als Soedan, Angola en de DRC wordt toegeschreven aan politieke en burgerlijke onrust die heeft geleid tot massale migratie van bevolkingsgroepen naar risicosituaties en de ineenstorting van de traditionele overheidssteun en ziektebestrijdingssystemen . In veel van deze landen zijn het toezicht op en de bestrijding van ziekten sterk afhankelijk van buitenlandse hulp, ook van niet-gouvernementele hulporganisaties . De vermindering en/of stopzetting van de buitenlandse hulp kan van invloed zijn op de controleactiviteiten, waardoor de ziekte weer de kop opsteekt. In het geval van de DRC deed zich een dramatische stijging van het aantal gevallen (tot 25.000 gevallen per jaar) voor toen de Belgische bilaterale hulp voor de financiering van toezicht op en behandeling van de ziekte in 1990 werd stopgezet. De trend werd gekeerd met de hervatting van de bilaterale hulp in 1998, en de daaropvolgende voortzetting van grootschalige opsporingsactiviteiten en behandelingsprogramma’s. Om de afhankelijkheid van buitenlandse hulp voor de bestrijding van HAT te verminderen, worden endemische landen aangemoedigd en gesteund om het controleproces in eigen hand te nemen. Met het oog hierop zijn inspanningen gedaan om de diagnose en behandeling van de ziekte te integreren in de centra voor eerstelijnsgezondheidszorg van de overheid

4.2.

4.2. Verbeterde diagnostische instrumenten

Er is ook aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling en routinematige toepassing van verbeterde diagnostische instrumenten in endemische landen. Daartoe behoren nieuwe en/of verbeterde technieken, bijvoorbeeld technieken met lichtgevende diode fluorescentiemicroscopie, LAMP-techniek (Loop-Mediated Isothermal Amplification) en afzonderlijke snellediagnosetests (RDTs) die momenteel worden geëvalueerd met het oog op routinematig gebruik als point-of-care tests. Bovendien worden nieuwe algoritmen ontwikkeld om de tijd tot de behandeling van gHAT te verkorten, waardoor de mogelijkheid van verdere overdracht effectief wordt verminderd. Een andere ontwikkeling ter verbetering van de HAT-bestrijding is het samenstellen van kaarten van de verspreiding van HAT, waarbij gebruik wordt gemaakt van het focale karakter van de ziekte om uitgebreide kaarten van de verspreiding van HAT op dorpsniveau samen te stellen als een essentieel instrument voor ziektebestrijding, onderzoek en belangenbehartiging. De HAT-atlas levert een waardevolle bijdrage aan geïnformeerde besluitvorming ten behoeve van de planning en monitoring van bestrijdingsactiviteiten en de beoordeling van epidemiologische trends, alsmede onderzoeksactiviteiten.

4.3. Vectorbeheersingsstrategieën als essentieel onderdeel van de bestrijding van gHAT

Het is al lang algemeen aanvaard dat de bestrijding van tseetseevliegen een centrale rol speelt bij de bestrijding van de zoönotische rHAT . Epidemiologen zijn het er nu echter over eens dat vectorcontrole ook vereist is bij de bestrijding van gHAT. De toepassing van strategieën voor de beheersing van vectoren samen met medische interventies (screenen en behandelen) in verschillende gHAT-haarden, waaronder Mandoul (Tsjaad), het noordwesten van Oeganda en Boffa (Guinee), heeft de incidentie van nieuwe gevallen immers aanzienlijk verminderd. De noodzaak van vectorcontrole wordt ook ondersteund door het chronische karakter van gHAT-infectie, waarbij één geval zich naar verluidt pas 29 jaar na de eerste infectie heeft voorgedaan. In aanwezigheid van de vector kan een dergelijke asymptomatische drager een belangrijke rol spelen bij de overdracht van de ziekte. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt in de zoektocht naar efficiënte en kosteneffectieve controlemiddelen tegen riviertseetseevliegen die betrokken zijn bij de overdracht van gHAT. Deze zoektocht heeft geleid tot de ontwikkeling van zogenaamde “tiny targets” . Deze met insecticide behandelde doelen zijn veel kleiner (25 cm × 50 cm) dan de traditionele doelen van 1 × 1 m. Ondanks hun afmetingen zijn de “tiny targets” zeer doeltreffend gebleken voor de bestrijding van riviertseetseevliegen, met name G. fuscipes spp. en G. palpalis spp. Bovendien kosten ze veel minder door hun kleinere afmetingen (vandaar lagere kosten voor impregnatie en materialen). Bovendien kunnen ze door hun geringe gewicht gemakkelijk te voet, per fiets of met de motor worden ingezet. Verder zijn kleine doelwitten, gemonteerd op pirogues die langs een rivier varen, effectief gebleken in het verminderen van de tseetseedichtheid. De ontwikkeling van dergelijke nieuwe controlemiddelen en de standaardisatie van bestaande modellen zullen leiden tot de identificatie van kosteneffectieve hulpmiddelen voor de bestrijding van de tseetseevlieg

4.4.

In toenemende mate worden geïntegreerde strategieën bevorderd die gebruik maken van interdisciplinaire studie en actie om zowel HAT als AAT gelijktijdig te bestrijden. Deze benadering van de bestrijding van plaagdieren van veterinair belang die zoönoseverwekkers overbrengen is een voorbeeld van het “One Health” concept, waarbij één enkele vectorbestrijdingstechniek het risico op overdracht van twee ziekten vermindert. De WHO beveelt uitdrukkelijk aan dat het toezicht op en de bestrijding van rHAT gecoördineerd zouden worden met de veterinaire diensten in een “One Health” benadering. Vandaag wordt deze strategie op grote schaal toegepast in zowel gHAT- als rHAT-gebieden om de tseetseedichtheid te verminderen, waardoor het contact tussen mens en tseetseed wordt verminderd en wordt bewezen dat de gelijktijdige bestrijding van zowel AAT als HAT een grotere impact heeft op de ziekte-incidentie

4.5. Vectorcontrole in beschermde gebieden

In Oost- en Zuidelijk Afrika is de verspreiding van tseetseevliegen in toenemende mate beperkt tot beschermde gebieden zoals wildparken en reservaten. Deze parken fungeren als broedplaatsen voor tseetseevliegen omwille van hun geschikte vegetatieve bedekking en een waaier van beschikbare gastheersoorten, en een groot aantal van de huidige rhodesiense foci zijn gelieerd aan wildparken. Deze situatie heeft geleid tot een verhoogd risico en incidentie van rHAT infectie bij toeristen en wildpark personeel, waardoor sommige landen genoodzaakt zijn om tseetseevliegcontrole uit te voeren in wildparken. In samenwerking met deskundigen op het gebied van tseetseevliegcontrole hebben de wildparkautoriteiten maatregelen genomen om het contact tussen mens en vlieg te verminderen, waaronder sproeien vanuit de lucht, installatie van geïmpregneerde vallen, en doelen/schermen en het besproeien van voertuigen bij het verlaten van het park. Dergelijke interventies kunnen succesvol zijn als ze gedurende langere perioden worden volgehouden en moeten daarom worden bevorderd.

4.6.

Een andere ontwikkeling in de richting van vectorbeheer bij de bestrijding van HAT komt van het terrein van de genetische modificatie. Onderzoek naar geleedpotigen heeft de aanwezigheid aangetoond van symbionten die betrokken zijn bij de onderdrukking van pathogene organismen en die gemanipuleerd kunnen worden om vreemde eiwitten tot expressie te brengen die ontworpen zijn om de overdracht van ziekteverwekkers te blokkeren. Deze strategie, bekend als paratransgenese, is ontwikkeld en voorgesteld om verschillende door insecten overgedragen ziekten bij mens en dier te bestrijden. De paratransgene benadering is voorgesteld als een strategie voor het remmen van overleving, ontwikkeling en rijping van trypanosomen in tseetseevliegen en daardoor interferentie met de overdracht van Afrikaanse slaapziekte. Van de tseetseesymbiont, S. glossinidius, is aangetoond dat hij de vectorcompetentie beïnvloedt, althans bij sommige vliegensoorten. Om deze reden wordt deze bacterie beschouwd als een potentieel in vivo middel om de ontwikkeling van trypanosomen in de vlieg te controleren. De beschikbaarheid van in vitro culturen van S. glossinidius heeft de ontwikkeling mogelijk gemaakt van genetische transformatie systemen die vreemde producten introduceren en tot expressie brengen in Sodalis en vervolgens in gastheer insecten . In dit verband hebben Belgische onderzoekers Sodalis met succes genetisch gemodificeerd om antitrypanosomale genen tot expressie te brengen die specifiek gericht zijn tegen bloedstroomparasieten. Dit is een proof-of-concept dat de Sodalis-bacterie inderdaad in staat is om een voldoende hoeveelheid actieve, functionele, parasietgerichte stof tot expressie te brengen en vrij te geven. Deze ontdekking is een veelbelovende stap in de strijd tegen trypanosomiasis die door tseetseevliegen wordt overgebracht.

5. 5. Toekomstperspectieven

Na meer dan 100 jaar onderzoek naar tseetseevliegen en trypanosomiasis, blijft de prognose van de ziekte dubbelzinnig. Er is een prominent idee dat uitroeiing van de vectoren onmogelijk is, zelfs met aanhoudende geïntegreerde benaderingen, maar deze kunnen voldoende zijn om hoge niveaus van onderdrukking te handhaven. Bovendien wordt aangenomen dat uitroeiing van T. brucei rhodesiense onwaarschijnlijk is wegens zijn uitgebreide zoönotische verspreiding. Daarom moet toekomstig onderzoek naar ziektebestrijding zich toespitsen op verbetering van de methoden voor vectorcontrole, kosteneffectief toezicht op de ziekte, en vroegtijdige opsporing en behandeling van ziektegevallen. Sommige vooruitzichten zijn echter over het algemeen positiever. De WHO heeft HAT opgenomen in haar routekaart voor “Uitroeiing, Eliminatie en Beheersing van Verwaarloosde Tropische Ziekten” en heeft zich ten doel gesteld HAT als volksgezondheidsprobleem uit te roeien tegen 2020, wanneer naar verwachting minder dan één nieuw geval per 10.000 inwoners in ten minste 90% van de endemische gebieden zal zijn vastgesteld. Er wordt gesteld dat de overdracht van alle verzamelde wetenschappelijke kennis over tseetseevliegen en HAT van de onderzoeksbank naar het veld zal leiden tot doeltreffende maatregelen voor diagnose, behandeling en vectorcontrole. In het bijzonder wordt de eliminatie van gHAT haalbaar geacht vanwege “de epidemiologische kwetsbaarheid van de ziekte, de huidige staat van controle, de beschikbaarheid van strategieën en instrumenten, en internationale betrokkenheid en politieke wil”.

Belangenverstrengeling

De auteurs verklaren dat er geen belangenconflict is met betrekking tot de publicatie van dit artikel.

Erkenning

De auteurs erkennen de directeur (KALRO) voor de toestemming om dit artikel te publiceren.