Turkije’s Koerdische conflict: 2015-heden

Samenvatting

• De Suruç-bomaanslag in juli 2016 heeft Turkije’s belangrijkste conflict binnen de staat doen oplaaien.
• Sinds juli 2015 zijn meer dan 2.300 mensen gedood in gewelddadige botsingen.
• Westelijke Turkse steden zoals Istanbul en Ankara zijn hard getroffen door terreuraanslagen die zouden worden uitgevoerd door de PKK en zijn gelieerde organisaties.
• Het conflict wordt gevoed door de Syrische oorlog, waar beide strijdende partijen bij betrokken zijn en hevig met elkaar vechten.
• Deze ISDP Backgrounder geeft een overzicht van het conflict, identificeert de betrokken actoren, een tijdlijn van gebeurtenissen, de slachtoffers van het conflict tot nu toe en identificeert trends in het conflict.

Inleiding tot het Koerdische conflict in Turkije

Turkije’s Koerdische conflict heeft gedurende 2016 de krantenkoppen van Europa gedomineerd. Turkije is in toenemende mate een autoritaire staat geworden door kritische stemmen te onderdrukken en een gekozen oppositiepartij te verpletteren. De detentie van hooggeplaatste functionarissen van de Democratische Volkspartij (HDP) begin november 2016 trok internationale aandacht. In de loop van de tijd is de politieke situatie van de Koerden in Turkije verslechterd tot militaire confrontaties tussen de Turkse centrale staat en Koerdische nationalistische groeperingen.

Origins of the conflict

De oorsprong van dit conflict kan worden teruggevoerd op de fragmentatie van de Koerdische bevolking in verschillende staten bij het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk. De opdeling van de Koerden in de staten Turkije, Syrië, Irak en Iran voltrok zich nadat bij de Verdragen van Sèvres en Lausanne nieuwe grenzen waren vastgesteld tussen de staten in het Midden-Oosten. Ondanks de beloften van de grote koloniale mogendheden kwam er echter geen afzonderlijke natie-staat voor de Koerden tot stand. Kemal Atatürks visie van een unitaire Turkse nationale staat legde de basis voor de zogenaamde “Koerdische kwestie”, die een van de meest verdeelde politieke kwesties binnen de Turkse politiek blijft.

Het gewapende conflict

Tijdens de decennia na de proclamatie van de Turkse republiek werden de Koerden heen en weer geslingerd tussen integratie, assimilatie, of afwijzing door de Turkse republiek. Ondanks de aanzienlijke integratie van de Koerden in de Turkse meerderheidsmaatschappij, bleven er klachten over repressie door de staat, discriminatie en economische veronachtzaming van de Koerdische regio’s. De Koerdische Arbeiderspartij (PKK) ontstond aan het eind van de jaren zeventig en groeide uit tot de meest in het oog springende Koerdische politieke belangengroepering. In 1984 begon deze marxistisch-leninistische groepering aan een campagne van gewapend verzet. Als gevolg daarvan zijn in de daaropvolgende vijftien jaar ongeveer 40.000 mensen omgekomen in gevechten.

De “Koerdische opening”

Vanaf 2002 heeft de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) van Recep Tayyip Erdoğan nieuwe hervormingsinitiatieven genomen die rechtstreeks betrekking hadden op de Koerdische kwestie.1 De Turkse benadering van de Koerdische bevolking was niet alleen bedoeld om meer rechten te geven aan minderheden, maar ook om een geleidelijke ontwapening van de PKK-rebellen te bewerkstelligen. Algemeen wordt aangenomen dat deze “openstelling” voor de Koerden electorale doeleinden had, in een poging om meer conservatieve kiezers met een Koerdische achtergrond aan zich te binden en zich af te zetten tegen de standpunten van concurrerende nationale partijen zoals de Republikeinse Volkspartij (CHP) en de Nationalistische Beweging Partij (MHP).2 Ook het opnieuw oplaaien van het conflict met Koerdische vertegenwoordigers lijkt een product van binnenlandse politieke berekeningen.

De terugkeer naar wapens

De recente hernieuwde uitbarsting van het conflict komt voort uit een combinatie van binnenlandse en regionale ontwikkelingen. Toen de Syrische Koerdische stad Kobanî in september 2014 door Islamitische Staat (IS) werd belegerd, leidde het Turkse beleid van non-interventie tot ongekende uitingen van publieke woede en protesten door de Koerden in Turkije. Dit kan worden gezien als een voorbode voor het conflict dat nog geen jaar later in gang werd gezet met de bomaanslag van Suruç, die het keerpunt vormt in de recente Turks-Koerdische betrekkingen. Bij de terreuraanslag van Suruç op 20 juli 2015, naar verluidt uitgevoerd door IS-terroristen, kwamen 34 mensen om het leven, de meesten van hen jonge Koerden. Koerdische en linkse groeperingen in Turkije verweten de staat in het geheim radicale islamisten te hebben gesteund en de Koerdische burgers met de grootst mogelijke minachting te behandelen.

Na de Suruç-aanval maakten een groeiend wederzijds wantrouwen en uiteenlopende politieke belangen een einde aan het staakt-het-vuren van 2013. Vervolgens brak opnieuw een massale spiraal van geweld uit. Tussen de zomer van 2015 en eind november 2016 vielen 2.360 doden. Grootschalige militaire operaties in de zuidoostelijke provincies Diyarbakır, Mardin, Şırnak, en Hakkari vernietigden een aanzienlijke hoeveelheid infrastructuur. Omgekeerd hebben PKK-terroristen aanslagen gepleegd op plaatsen van symbolische waarde in Istanbul en Ankara, waarbij tientallen Turkse staatsambtenaren en burgers om het leven zijn gekomen. Toch vallen de meeste slachtoffers in de Koerdische gebieden in het zuidoosten van Turkije.³

Actoren

Turkse staatstroepen

Turkse Strijdkrachten (TSK): Reguliere staatstroepen met Turkse landstrijdkrachten (1), Turkse zeestrijdkrachten (2), en Turkse luchtmacht (3).

Special Forces: Speciale operatie-eenheden van de TSK, ter ondersteuning van strijdende en niet-strijdende strijdkrachten.

Gendarmerie Speciaal Operatie Commando (JÖH): gevechts- en inlichtingendiensten zoals opsporing, infiltratie, vernietiging en verkenning; contraterrorisme-eenheid als onderdeel van de TSK.

Gendarmerie Inlichtingen en Contraterrorisme, Gendarmerie Inlichtingen Organisatie (JITEM, JIT): Speciale inlichtingeneenheid, gerechtigd tot het uitvoeren van discrete contraterroristische acties.

Turkse Nationale Politie (TPT): Reguliere politiedienst, onder bevel van het ministerie van Binnenlandse Zaken, die met toenemende bevoegdheden grootschalige anti-PKK-acties uitvoert.

Dienst Speciale Operaties van de politie (PÖH): Speciale troepen voor terrorismebestrijding en wetshandhaving, onder bevel van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Dorpswachten: Groep “huurlingen”, meestal etnische Koerden, maar ingehuurd en bewapend door de Turkse staat om speciale kennis over de Koerdische tegenstander, gevechts- en niet-gevechtsdiensten te leveren.

Grijze Wolven: ultra-nationalistische organisatie, onderdeel van de MHP, quasi-paramilitaire tegenmacht van linkse en Koerdische groeperingen, onderdeel van de zogenaamde “Turkse diepe staat”.

Gewapende Koerdische groeperingen

Koerdische Arbeiderspartij (PKK): politieke organisatie met brede militaire structuren, hoofdrolspeler in het conflict en moederorganisatie voor andere strijdende partijen.

People’s Defence Forces (HPG): paramilitaire groepering, militaire vleugel van de PKK, voornaamste PKK-subgroepering.

Vrije Vrouwen Eenheid (YJA STAR): paramilitaire groep, speciale vrouwelijke militaire vleugel van de PKK.

Koerdistan Vrij Leven Partij (PJAK): politieke en militante organisatie gevestigd in het Koerdische deel van Iran, aanhanger van de PKK in Turkije.

Civiele Beschermingseenheden (YPS): paramilitaire groep, vooral opererend in conventionele oorlogsvoering tegen Turkse staatstroepen, opgericht in 2015, onderdeel van de Koerdisch-Syrische YPG en sterk gelieerd aan de PKK.

Civiele Beschermingseenheden vrouwelijke brigade (YPS-Jin): paramilitaire groep, vrouwelijke tak van de YPS, opgericht in 2016.

Kurdistan Freedom Falcons (TAK): Paramilitaire groep met sterk separatistisch karakter, gelieerd aan de PKK maar autonoom opererend via bomaanslagen, bv.

Kurdistan Communities Union (KCK): Overkoepelende organisatie voor diverse Koerdisch gewortelde politieke en militante organisaties in de regio, zoals de Syrische Democratische Unie Partij (PYD).

Tijdlijn – (juli 2015 – november 2016)

Op 20 juli 2015 doodt een bomaanslag in Suruç, naar verluidt gepleegd door de IS, 34 mensen en laat 76 gewonden achter, de meesten van Koerdische afkomst.

Tussen 21 en 23 juli 2015 doodt de PKK 3 Turkse politieagenten in de provincies Adıyaman en Şanlıurfa bij vergeldingsacties. Dit wordt algemeen gezien als het beslissende moment voor de Turkse regering om in actie te komen.

Op 24 en 25 juli 2015 wordt het Turkse militaire offensief (“Operatie Martyr Yalçın”) tegen IS-terroristen en aan de PKK gelieerde groepen in respectievelijk Noord-Syrië en Noord-Irak uitgevoerd.

Tussen 27 september 2015 en 5 november 2015 vernietigen Turkse strijdkrachten (TSK) PKK-bergmachtstructuren in de provincie Hakkari waarbij ongeveer 120 mensen om het leven komen (“Hakkari-aanslag”).

In september 2015 worden talloze HDP-kantoren in het hele land, ook het hoofdkwartier van de partij, aangevallen, vernield en in brand gestoken door woedende nationalistische demonstranten. HDP-verkiezingsbijeenkomsten ondervinden massale verstoringen.

Op 10 oktober 2015 doodt een zelfmoordterrorist 103 mensen en laat meer dan 500 gewonden achter in de dodelijkste terreuraanslag van het moderne Turkije, waarbij vooral activisten van een linkse en pro-Koerdische vredesbijeenkomst worden getroffen. Er ontstaan vermoedens over mogelijke banden met de Turkse inlichtingendienst.

Op 1 november 2015 leveren de algemene verkiezingen de regerende AKP een duidelijke overwinning op en verzwakken de pro-Koerdische HDP enorm.

Op 28 november 2015 wordt de Koerdische advocaat en activist Tahir Elçi vermoord in Diyarbakır. Na zijn dood ontstaan protesten over betrokkenheid van de staat, nog steeds is er nooit een verdachte geïdentificeerd.

Tussen november 2015 en februari 2015 verhevigen de botsingen tussen staatstroepen en Koerdische milities door grootschalige luchtaanvallen, troepeninvasie, bomaanslagen via geïmproviseerde explosieven (IED’s) in het zuidoosten, waarbij in de betreffende periode 466 doden vallen.

Op 17 februari 2016 doden de Koerdistan Freedom Falcons (TAK) 30 mensen in de hoofdstad Ankara bij een autobomaanslag, de meesten van hen Turkse staatsveiligheidsmedewerkers.

Op 13 maart 2016 doodt een autobom, naar verluidt geplaatst door de TAK, 37 mensen in het centrum van Ankara, de tweede zware terreuraanslag in de Turkse hoofdstad binnen vier weken.

Op 14 maart 2016 vallen Turkse militaire operaties en politie-eenheden binnen en doden als reactie ongeveer 50 Koerdische militanten in Noord-Irak.

Op 28 maart 2016 duiken berichten op dat de Turkse regering de eigendommen van Koerdische mensen in beslag neemt.

Tussen april en mei 2016 worden Turkse veiligheidsmensen, PKK-militanten en zelfs Koerdisch-Turkse dorpswachters in grotere aantallen gedood na hevige confrontaties.

Op 20 mei 2016 heft de Turkse Grote Nationale Assemblee de immuniteit van bijna alle parlementsleden van de pro-Koerdische HDP op en opent tegelijkertijd een rechtszaak tegen hen.

Op 25 mei 2016 beweert de militante jongerenorganisatie van de PKK, de Civil Protection Unit YPS, zich te hebben teruggetrokken uit het Nusaybin-district.

Op 5 juni 2016 kondigt de TSK een verschuiving van operationele strategieën aan van stedelijke naar landelijke gebieden.

Op 7 juni 2016 worden 11 mensen gedood, onder wie 7 politiemannen, wanneer in Istanbul een autobom in de buurt van een politiebuskonvooi tot ontploffing komt, de TAK claimt de verantwoordelijkheid voor de aanslag.

In juni 2016 worden verschillende steden met een Koerdische meerderheid in het zuidoosten van Turkije onder avondklok gehouden als premier Yıldırım en president Erdoğan aankondigen dat de gevechtsoperaties tegen PKK-posities zijn voltooid.

Op 15 juni 2016 wordt een militaire coup gepleegd door delen van de TSK, maar uiteindelijk mislukt het omverwerpen van de AKP-regering en president Erdoğan. Bij de mislukte couppoging vallen tot 300 doden. Als gevolg hiervan wordt de noodtoestand en de staat van beleg afgekondigd.

Op 25 augustus 2016 mislukt een moordaanslag op CHP-leider Kemal Kılıcdaroğlu in de provincie Artvin, in het noordoosten van Turkije. Naar verluidt uitgevoerd door PKK-militanten.

Op 25 augustus 2016, de zogenaamde “Operatie Eufraat Schild”, de officiële intrede van TSK in de Syrische oorlog, richt zich op IS-posities en doodt met name tientallen aan de PKK gelieerde YPG-leden.

Eind augustus 2016, heeft het conflict de ongeveer 2000 doden bereikt sinds het uitbreken in juli 2015.

In september 2016 houden de afgekondigde noodtoestand na de couppoging van juli 2016 en de voortdurende oorlog in Syrië en Irak de botsingen tussen Ankara en Koerdische strijdkrachten in stand

In oktober 2016 sluiten de Turkse autoriteiten meer dan een dozijn Koerdische mediakanalen.

Op 25 oktober 2016 worden de twee gekozen burgemeesters van Diyarbakır, Gültan Kışanak en Firat Anlı, gearresteerd vanwege hun vermeende banden met de PKK en vervangen door een regeringsbewindvoerder.

Vanaf 4 november 2016 worden verschillende lokale en nationale politici van de HDP vastgezet en in de gevangenis gezet, onder wie de partijleiders Selahettin Demirtaş en Figen Yüksekdağ.

In november 2016 is het dodental in ongeveer 15 maanden conflict gestegen tot een geschat minimum van 2360, nadat de confrontaties in de loop van de laatste gebeurtenissen zijn geïntensiveerd.

Slachtoffers en schade

De vijftien maanden van voortdurende botsingen tussen staatsveiligheidstroepen en Koerdische militanten betekent dat een betrouwbare lijst van slachtoffers moeilijk te vinden is. Niettemin hebben organisaties als de International Crisis Group (ICG) slachtofferaantallen die door de staat, Koerdische milities en onafhankelijke bronnen zijn verstrekt, samengevoegd om het dodental van dit conflict zo nauwkeurig mogelijk vast te stellen. Eind november 2016 wordt het dodental geschat op 2.360. In totaal heeft het conflict sinds 1984 meer dan 40.000 doden veroorzaakt; naar schatting zijn ten minste ongeveer 350.000 mensen ontheemd geraakt.⁴ Eind augustus 2016 waren meer dan 2.000 mensen met vermoedelijke banden met de verboden PKK aangehouden, en 250 mensen zaten naar verluidt in voorlopige hechtenis.⁵ Naar schatting is in de afgelopen twee decennia tot 500 miljard US Dollar door Turkse regeringen uitgegeven voor contraterroristisch beleid⁶, terwijl de term “contraterrorisme” in het licht van de huidige ontwikkelingen zeer discutabel blijft.

Categorisering van de slachtoffers

De statistieken van de ICG maken onderscheid tussen vier verschillende groepen slachtoffers, figuur 4. Dit geeft een gedetailleerder beeld van het leed. Het grootste aantal slachtoffers zijn, niet verrassend, PKK-militanten, van wie er naar schatting 965 zijn gedood, gevolgd door leden van de Turkse veiligheidstroepen met 808. Vermoedelijk zou het aantal gedode PKK-strijders veel hoger kunnen liggen. Zoals in burgeroorlogen gebruikelijk is, lopen de gemelde aantallen slachtoffers echter sterk uiteen, omdat beide partijen beweren veel meer vijanden te hebben gedood. Terwijl de TSK melding maakt van bijna 5.000 gedode PKK-militanten, beweert de PKK ongeveer 1.500 Turkse veiligheidstroepen te hebben gedood.⁷

Een trend die zich tijdens het conflict heeft afgetekend, is de groei van de groep die door de ICG wordt aangeduid als “jongeren van onbekende gezindheid”. Dit illustreert het stedelijke karakter van de recente conflicten, aangezien het gaat om jongeren tussen 16 en 35 jaar die meestal in de gebieden waar een uitgaansverbod geldt, zijn omgekomen tijdens botsingen, en niet kunnen worden ingedeeld bij burgers of PKK-militanten. Dit aantal bedraagt ongeveer 219. Bij de burgers gaat het om slachtoffers die geen duidelijke band hebben met een van de strijdende partijen, die bij naam kunnen worden geïdentificeerd en die ofwel in het door Koerden gedomineerde zuidoosten van Turkije zijn omgekomen of bij bomaanslagen in West-Turkije zijn omgekomen. Het aantal burgerslachtoffers wordt geschat op 368 per november 2016.⁸

Slachtoffers in de tijd

Figuur 5 toont de algemene ontwikkeling van het dodental van juli 2015 tot december 2015, terwijl figuur 6 dezelfde ontwikkeling laat zien van januari 2016 tot oktober 2016. Zoals te zien is, daalt dit aantal zelden onder de 100 doden per maand. In februari 2016 piekte het met 228 slachtoffers, gevolgd door maart met 210 doden. Februari was ook de maand waarin het grootste aantal veiligheidspersoneel en PKK-militanten werd gedood. Zoals uit de statistieken blijkt, zijn er geen aanwijzingen dat het dodental zal dalen. De binnenlandse politieke situatie blijft onverzoenlijk, vooral als gevolg van de repressievere maatregelen na de staatsgreep, zoals de massale detentie van Koerdische politici en de aanhoudende gevechten met Koerden buiten de Turkse landsgrenzen.

Schade aan infrastructuur

Ondanks een lichte verschuiving van stedelijke naar plattelandsoorlog van Koerdische zijde is de schade aan de infrastructuur vooral in stedelijke gebieden voelbaar geworden. De stad Şırnak langs de grens met Syrië en Irak werd zwaar getroffen door luchtaanvallen. Uit rapporten blijkt dat ongeveer 70 procent van de provinciale hoofdstad werd verwoest, met vergelijkbare cijfers voor de historische centra van Nusaybin, Sur en Cizre, waar aanzienlijke gebieden tot puin werden gebombardeerd.⁹ Premier Binali Yıldırım kondigde aan dat in de nabije toekomst overheidsprojecten zullen worden ontwikkeld om de verwoeste infrastructuur in de zeven zwaarst getroffen provincies in het oosten en zuidoosten van Anatolië opnieuw op te bouwen. Het gaat onder meer om scholen, fabrieken, politiekantoren, stadions en ziekenhuizen.¹⁰

Oorlogsarena’s

Het Koerdische zuidoosten

In de loop der tijd heeft het conflict zich deels verspreid van het zuidoosten naar Turkse metropolen als Istanbul en Ankara. Dit komt ook overeen met de constatering van de ICG over een lichte verandering van strategie binnen het type oorlogsvoering. Het conflict is echter duidelijk geconcentreerd in de door Koerden gedomineerde provincies Diyarbakır, Mardin, Şırnak, en Hakkari. Meer dan een derde van alle slachtoffers is juist in deze provincies gevallen, terwijl de districten Sur (provincie Diyarbakır), Nusaybin (Mardin), en Cizre (Şırnak) sinds juli 2015 verreweg de meeste slachtoffers hebben gemaakt. Cizre had het hoogste aantal slachtoffers, gevolgd door Sur en Nusaybin. Veel naburige provincies werden getroffen, dienovereenkomstig kunnen bijna alle provincies in Oost-Anatolië in de lijst worden opgenomen.

Centrale en West-Turkse steden

Het conflict zag, parallel, ook een toename van geweld in West-Turkije vanaf januari 2016. Typisch is dat de PKK en haar subgroepen acties lanceren vanuit hun belangrijkste bases in het zuidoosten, maar recente ontwikkelingen hebben duidelijk aangetoond dat het conflict overslaat tot ver buiten het Koerdische zuidoosten. Hoewel Istanbul eigenlijk de stad is met de grootste Koerdische bevolking, bleef deze in het verleden meestal gespaard van geweld. Dit veranderde toen de TAK in juni 2016 toesloeg in de stad, een politiebus raakte en elf mensen doodde. Van de 23 doden in Istanboel werd de meerderheid gecategoriseerd als ofwel staatsveiligheidstroepen ofwel als burgers.¹¹ Het hoge aantal burgerdoden is inderdaad tekenend voor de verslechterende veiligheidssituatie van het land. Voor de Koerdische gewapende groepen is er nauwelijks een symbolischer plaats om aan te vallen dan de hoofdstad, Ankara. In een betrekkelijk kort tijdsbestek vielen in de hoofdstad 64 doden, voor het merendeel burgers. Vergelijkbaar met het eerder genoemde geval in Istanbul, zijn de terreuraanslagen van februari en maart 2016 vermoedelijk uitgevoerd door de TAK. De vraag wie verantwoordelijk is voor de zelfmoordaanslag op een moskee in Bursa in april 2016 is niet duidelijk, ondanks dat de TAK de verantwoordelijkheid opeiste. De Turkse autoriteiten verdachten zowel Koerdische organisaties als de IS als mogelijke daders. Hetzelfde geldt voor het geval van een zware bomaanslag in Diyarbakır op 3 november met negen doden waarbij verschillende de verantwoordelijkheid opeisten.¹²

Oorlog

verschuiving in oorlogsstrategieën

Observatoren hebben bevestigd dat Koerdische milities de neiging hebben zich geleidelijk terug te trekken van stedelijke plekken naar plattelandsgebieden. Sinds begin 2016 lijkt hun strategie te zijn verschoven naar het richten van veiligheidstroepen, en daarmee het opvoeren van de druk op de regering om in actie te komen. Als gevolg daarvan is het aantal slachtoffers onder de veiligheidstroepen vanaf februari 2016 gestaag toegenomen. Vanaf dat moment tot de zomer van 2016 verschoven de PKK en haar militante bondgenoten hun tactiek naar meer in het oog springende aanslagen met behulp van IED’s, waardoor het aantal slachtoffers doorgaans aanzienlijk toeneemt. Bij verschillende bomaanslagen in Istanbul en Ankara nam TAK de verantwoordelijkheid op zich voor bermbommen die gericht waren tegen vertegenwoordigers van de staat. Sindsdien hebben beide oorlogvoerende groepen de inzet aanzienlijk verhoogd. De strategie van de Turkse staat richt zich nu harder tegen Koerdische militaire opstandelingen en politieke voorstanders. Er zijn acties ondernomen om de Koerdische politieke structuur resoluut te ontmantelen, en daarmee de mogelijkheden te vergroten om meer controle uit te oefenen op de plattelandsgebieden waar de PKK-militanten zich hadden teruggetrokken. Dienovereenkomstig zijn er vaker vergeldingsaanvallen uitgevoerd tegen leden van de Turkse strijdkrachten.

Oorlog – het bestuurlijke niveau

In dit conflict is er een onderscheid tussen stedelijke en plattelandsslachtoffers, als gevolg van de uiteenlopende vormen van oorlogvoering. De Turkse regering is wijd en zijd bekritiseerd voor het gebruik van hardhandig en onevenredig geweld, met name het doden van burgers in gebieden waar een uitgaansverbod geldt. Door op grote schaal een uitgaansverbod in te stellen in grote, door Koerden gedomineerde gebieden, beoogde de Turkse regering een efficiëntere manier om tegenacties door te drukken tegen militanten in stedelijke omgevingen, waar het risico om door Turkse artillerie onder vuur te worden genomen groot is. Dit had ook enorme gevolgen voor de burgerbevolking, die vervolgens massaal leed onder tekorten aan water, voedsel en medische zorg.¹³ Ondanks de afgekondigde uitgaansverboden eind 2015 bleven het aantal slachtoffers zowel in stedelijke als landelijke gebieden stijgen, mede door zwaar artillerievuur. Na de couppoging hebben de uitgaansverboden, de staat van beleg en de noodtoestand van de Turkse staat ervoor gezorgd dat Koerdische troepen effectiever konden worden geviseerd, dit alles in het kader van het rechtvaardigen van het herstel van de orde.

Oorlog – het politieke niveau

Naast de feitelijke gevechten heeft het conflict ook een politiek karakter gekregen. Door een parlementair besluit in de Turkse Grote Nationale Assemblee werd 50 van de 59 HDP-parlementsleden hun parlementaire onschendbaarheid ontnomen. De uitsluiting van de HDP, en de daaropvolgende juridische procedures, hebben ertoe geleid dat de belangrijkste wettelijke vertegenwoordiger van de Koerdische aspiraties van politieke participatie is uitgesloten. De kantoren van de HDP-partij zijn herhaaldelijk aangevallen en geplunderd door demonstranten; met name in de aanloop naar de verkiezingen van november 2015 klaagde de HDP over aanvallen op hun rally’s. Parallel daaraan verveelvoudigden en verhevigden de restricties van de staat op Koerdische mediazenders na de afkondiging van de noodtoestand na de staatsgreep. Ten slotte heeft de staat het politieke conflict verder doen escaleren door verkozen politici van Koerdische origine te arresteren, waaronder leidende HDP-figuren als Selahettin Demirtaş, Figen Yüksekdağ en Sırrı Süreyya Önder, een van de leidende personen achter de Koerdische dialoog met Ankara.Dit betekent niet alleen een grote tegenslag voor de integratie van de Koerden in het Turkse politieke systeem, maar in ieder geval voorlopig het einde van de Koerdische deelname aan het politieke besluitvormingsproces met wettelijke middelen.

Eindnoten

6 Yilmaz Ensaroğlu, “Turkije’s Koerdische kwestie en het vredesproces”, Insight Turkey 15, vol. 2. (2013): 7-17.

13 Vereniging voor Mensenrechten en Solidariteit voor de Onderdrukten (Mazlumder), “Cizre Investigation and Monitoring Report on Developments During the Round-Clock-Curfew Imposed on the Town between December 14, 2015 and March 2, 2016”, Vereniging voor Mensenrechten en Solidariteit voor de Onderdrukten (Mazlumder), 4-6 maart 2016, http://www.mazlumder.org/fotograf/yayinresimleri/dokuman/MAZLUMDER_CIZRE_REPORT_20162.pdf