Een lang vergeten evangelie dat Judas als medesamenzweerder van Jezus beschouwt, in plaats van als verrader, werd in 2006 hoogstwaarschijnlijk authentiek verklaard.
Het Evangelie van Judas is een gefragmenteerde Koptische (Egyptische) tekst waarin Judas in een veel sympathieker daglicht wordt gesteld dan in de evangeliën die in de Bijbel zijn opgenomen. In deze versie van het verhaal levert Judas Jezus op verzoek van Jezus over aan de autoriteiten voor executie, als onderdeel van een plan om zijn geest uit zijn lichaam te bevrijden. In de geaccepteerde bijbelse versie van het verhaal verraadt Judas Jezus voor 30 zilverlingen.
Als onderdeel van een onderzoek naar het document door de National Geographic Society (de Society) in 2006, analyseerden microscopist Joseph Barabe van McCrone Associates in Illinois en een team van onderzoekers de inkt op het haveloze evangelie om uit te vinden of het echt of vervalst was. Sommige van de chemische stoffen in de inkt riepen rode vlaggen op – totdat Barabe en zijn collega’s in het Louvre Museum een studie vonden van Egyptische documenten uit de derde eeuw na Christus, dezelfde periode van het Evangelie van Judas.
“Wat de Franse studie ons vertelde is dat de inkttechnologie een overgang onderging,” vertelde Barabe aan LiveScience. De vreemde inkt van het Evangelie van Judas paste plotseling op zijn plaats.
CSI: Het Oude Egypte
Barabe en zijn collega’s zijn gespecialiseerd in grondig onderzoek van oude – of vermeend oude – documenten en kunstwerken. De chemische samenstelling van de gebruikte inkt kan het verschil onthullen tussen iets authentiek ouds en een vervalsing. In 2009 hielp Barabe een evangelie genaamd “Archaïsch Marcus”, waarvan sommigen beweerden dat het een 14e-eeuws manuscript was, te ontmaskeren als een moderne vervalsing. Hij heeft ook samengewerkt met de Federal Bureau of Investigation om vervalste schilderijen op te sporen.
Een telefoontje van National Geographic was echter een “big deal”, aldus Barabe. “Het was zowel opwindend als een eer,” voegde hij eraan toe.
Het Genootschap wilde weten of het Evangelie van Judas, dat in de jaren zeventig werd ontdekt, echt dateerde uit de begintijd van het christendom of dat het, net als Archaïsch Marcus, een vervalsing was. Barabe bracht een team van wetenschappers met uiteenlopende specialismen bijeen, en zij onderwierpen het Evangelie aan een intensieve analyse van microscopie en spectroscopie.
In het begin boden hun bevindingen weinig hoop dat het Evangelie van Judas echt was. Het document was geschreven met twee soorten inkt – zwart en bruin – door elkaar gemengd. Het zwart was een inkt die “lampzwart” werd genoemd, en die overeenkwam met de inkt die werd gebruikt in Egyptische geschriften uit de oudheid tot in de derde eeuw, aldus Barabe.
De bruine inkt was echter mysterieuzer. Het was een ijzerrijke inkt, ijzergal genaamd, maar het ontbrak aan de zwavel die gewoonlijk in dit soort inkt wordt aangetroffen. Er werd druk uitgeoefend om het verschil te verklaren.
“Eén ding dat dit een beetje dramatischer maakte dan we hadden gewild, is dat we de bemonstering deden in de derde week van januari 2006, en de persconferentie al was gepland voor de derde week in april van datzelfde jaar,” zei Barabe. “Dus we hadden drie maanden om dit beestje met een conclusie af te ronden, en dat zette echt een enorme druk op ons, want we werden geconfronteerd met wat in wezen een spoedproject van drie maanden was.”
Het evangelie authentiek verklaren
Een aantal facetten van het document suggereerden echtheid. Het meest veelbelovende van deze kenmerken, zei Barabe, was dat de inkt zich niet had opgehoopt in de kromgetrokken papyrus, wat suggereert dat het document was geschreven voordat de kromtrekking plaatsvond. Als iemand had geprobeerd te schrijven op een papyrus van vóór de kromming, dan zou de inkt zich hebben opgehoopt in spleten en putjes – een duidelijk teken dat iemand opzettelijk had geprobeerd om nieuw papyrus er oud uit te laten zien. In plaats daarvan lijkt het Evangelie te zijn geschreven op vlak papyrus en op natuurlijke wijze te zijn verouderd. National Geographic gaf ook opdracht tot andere analyses van het Evangelie, waaronder radiokoolstof-datering, script-analyse en linguïstische stijl.
Barabe sloeg de boeken open, op zoek naar andere studies naar vroeg-Egyptische inkt. De studie van Egyptische huwelijksakten en landdocumenten uit het Louvre bleek de doorslag te geven.
Die studie wees uit dat contracten in Egypte in het midden van de derde eeuw werden geschreven in lampzwarte inkt, in de traditionele Egyptische stijl. Maar ze werden officieel geregistreerd in de traditionele Griekse stijl, met bruine inkt van ijzergal.
De bevindingen van de Louvre-studie suggereerden het team dat de aanwezigheid van beide inktsoorten consistent was met een vroege datum voor het Evangelie van Judas, aldus Barabe.
Wat meer is, de Louvre studie vond dat de op metaal gebaseerde inkten uit deze periode weinig zwavel bevatten, net als de inkt op het Evangelie van Judas.
De ontdekking gaf de onderzoekers het vertrouwen om het document consistent te verklaren met een datum van ongeveer 280 na Christus. (Barabe en zijn collega’s waarschuwen dat deze vondst niet onomstotelijk bewijst dat het document authentiek is, maar eerder dat er geen rode vlaggen zijn die aantonen dat het om een vervalsing gaat.)
“Er was zeker een punt waarop ik me ineens een beetje ontspande en zei: ‘Dit is waarschijnlijk gewoon goed,'” zei Barabe.
Barabe presenteerde vandaag (8 april) het verhaal achter de schermen van het onderzoek naar het Evangelie van Judas op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Chemical Society in New Orleans. Na het National Geographic onderzoek naar het Evangelie van Judas werd het document teruggegeven aan het Koptisch Museum in Cairo.
Volg Stephanie Pappas op Twitter en Google+. Volg ons @livescience, Facebook & Google+. Origineel artikel op LiveScience.com.
Recent news