Wanneer vaders hard, onbuigzaam en liefdeloos zijn.

In de loop der tijd ben ik vaak door moeders gevraagd wat ze kunnen doen met de mannen van wie ze houden en die in hun gezin keuzes maken die hard en onverschillig lijken.

Veel van deze moeders hebben gezegd dat ze weten dat hun echtgenoten en partners goede, liefhebbende mannen zijn, maar dat ze in veel situaties gewoon lijken te reageren vanuit een plek die zeker niet hun hart is. Deze vrouwen willen hun mannen oprecht helpen de vaders te worden waarvan ze weten dat deze vaders dat willen zijn.

In het bijzonder ga ik in dit artikel in op de vader-zoon dynamiek, omdat ik de lengte van het artikel moet beperken en omdat vader-dochter relaties heel verschillend kunnen zijn. Ik schrijf hier ook specifiek voor die mama’s die een relatie hebben met een vaderfiguur met wie ze samenwonen.

Om deze blog te beginnen moet ik een verhaal vertellen dat gebaseerd is op een verhaal dat ik vele jaren geleden op het platteland van Australië heb gehoord.

Er waren eens drie 14-jarige maatjes die al een aantal jaren bevriend waren. Ergens in het jaar daarvoor waren ze gaan houden van golfen. Op de meeste zaterdagochtenden ontmoetten ze elkaar op de golfclub, haalden de golfsticks van hun vaders uit de buggyruimte en speelden minstens negen holes golf voordat de hoofdwedstrijd laat in de ochtend begon. Dit gedragspatroon was al bijna een jaar aan de gang voordat er iets vreselijk mis ging.

Op deze bewuste zaterdag, toen de jongens terugkwamen in het clublokaal en de golfbuggy met stokken weer in de buggykamer zetten, begonnen ze aan een onschuldig duw- en duwspelletje – bij gebrek aan een beter woord. Een van de jongens pakte een van de golfsticks en al snel deden ze alsof ze aan het schermen waren. Dit spel leidde vervolgens tot een willekeurig spel van proberen elkaar te raken met de golfsticks. Ze beschadigden een paar muren waar de golfstok het pleisterwerk kraakte. Daarna werden op de een of andere manier de lichtarmaturen vernield en enkele kastjes werden ook geraakt en beschadigd in de zinloze, hersenloze ‘jongens zijn jongens’ spel-verkeerd gelopen 15 minuten van waanzin.

Toen een van de clubleden, die vroeg voor de wedstrijd was gearriveerd, de kamer binnenliep, stopten de jongens plotseling. De vaders van de jongens werden erbij geroepen en de jongens moesten op een bankje gaan zitten buiten de buggykamer met uitzicht op de parkeerplaats waar veel andere leden nu aankwamen. De leden waren duidelijk zeer ongelukkig met het vandalisme en de schade.

Toen kwam de eerste vader aan en toen hij uit zijn auto stapte sloeg hij de autodeur dicht. Toen hij het pad opliep naar de plaats waar zijn zoon zat, begon hij beledigend te schreeuwen en noemde zijn zoon ‘een verdomde idioot’ en vroeg ‘hoe kon hij zo stom zijn? Toen hij zijn zoon bereikte, pakte hij hem bij zijn schouders en schudde hem hevig door elkaar terwijl hij in zijn gezicht bleef schreeuwen. Vervolgens duwde hij zijn zoon in de richting van de auto en sloeg opnieuw met zijn autoportier terwijl hij woedend wegreed.

De tweede vader arriveerde en toen hij uit zijn auto stapte sloeg hij ook met het portier. Toen hij het pad opliep in de richting van zijn zoon, was zijn gezicht zwart van een stille woede. Toen hij zijn zoon naderde, zwaaide hij en sloeg hem heel hard op het hoofd en begon toen dezelfde beschamende woorden te schreeuwen als de eerste vader. Toen zijn zoon naar de auto begon te lopen, duwde zijn vader hem zo hard van achteren dat de jongen languit op het pad terechtkwam. Daarna sleepte hij hem naar de auto. Hij sloeg ook zijn autodeur dicht en ging er woedend vandoor.

De derde vader kwam aan en in tegenstelling tot de vorige twee vaders sloeg hij zijn autodeur niet dicht. Hij liep het pad op naar zijn zoon en stak zijn armen uit naar zijn zoon en gaf hem een knuffel. Hij fluisterde iets tegen hem en met zijn arm om zijn schouders leidde hij hem voorzichtig terug naar de auto en ze reden rustig weg.

Een uur later keerden de derde vader en zijn zoon terug naar de golfclub. Ze waren bij Bunnings geweest en hadden alles gekocht wat nodig was om de aangerichte schade te herstellen. De vader en de zoon werkten de hele middag om de gaten te lappen en opnieuw te schilderen. Ze repareerden de lampen en toen ze klaar waren, gingen ze rustig weg.

Toen ik dit verhaal te horen kreeg, raakte het me diep, omdat ik in mijn counselingkamers zo vaak een jongen moest vasthouden die een soortgelijke ervaring met zijn vader of vaderfiguur had gehad, nadat hij een aantal zeer slechte keuzes had gemaakt.

Ze waren zo beschaamd en gekwetst door het gedrag van hun vader en ze zijn dat gevoel van een enorme teleurstelling voor hun vader nooit vergeten. Velen droegen die wond nog tot ver in hun volwassenheid met zich mee.

Waren de eerste twee vaders slechte mannen? Nee. De eerste twee vaders hadden gedaan wat zij dachten dat goed was, zodat hun zonen konden leren dat zij een fout hadden gemaakt. Zij dachten dat hun zonen daardoor zouden leren geen andermans eigendom te vernielen. En het is zeer waarschijnlijk dat hun eigen vader op een van hun minder-dan-perfecte momenten met een soortgelijke reactie zou hebben gereageerd. Helaas kregen hun zonen niet het gevoel dat ze een slechte keuze hadden gemaakt, maar dat ze fout, slecht of gebrekkig waren.

De vader die ervoor koos zijn zoon te steunen en lief te hebben en hem te leren dat als je een fout maakt, je het goed moet maken, had waarschijnlijk een liefhebbende, warme vader toen hij jong was van dezelfde leeftijd. Misschien ook niet.

Vader van vroeger

Dus hoe helpen we de vaders in ouderland die de harde vader hebben gehad die vaak kritisch, sarcastisch, beschuldigend, beschamend en mogelijk fysiek straffend was?

De ervaring met zo’n vader heeft een aantal zeer sterke herinneringen gecreëerd in het deel van onze hersenen waar we procedurele herinneringen opslaan – de herinneringen aan hoe de dingen waren toen we een kind waren. Ik heb veel geschreven over hoe jongens en mannen vaak op zichzelf gericht zijn en dat zij zich op één plaats in hun brein bevinden, terwijl vrouwen zich op vele plaatsen in hun brein kunnen bevinden. Dus voor een vader om te reageren vanuit zijn procedureel geheugen is heel begrijpelijk. Op een bepaalde manier is het alsof hij een doos in zijn hersenen heeft die de informatie bevat over hoe een vader te zijn, in het bijzonder rond zijn zoon. Voor een luchtige verkenning van de waargenomen verschillen in het denken van mannen en vrouwen, bekijk deze video.

Niet alle mannen die een moeilijke vader hadden, reageren op deze manier en sommigen hebben in hun ouderlijk geheugen een aantal manieren opgenomen waarop hun moeder hen liefdevoller en ondersteunender opvoedde, of ze hebben andere manieren geleerd om een betere vader te zijn.

Dus terug naar het oorspronkelijke dilemma voor de moeders die worstelen met de vraag hoe ze hun man kunnen helpen om de reactieve en negatieve manier waarop de vader in huis vader is, te veranderen.

Laten we beginnen met een voor de hand liggend feit – niemand houdt ervan om te worden bekritiseerd of verteld te worden wat hij verkeerd doet! Voor veel mannen die als jongen hardhandig ouderschap en straf hebben ervaren, is hun natuurlijke verdediging om zichzelf te beschermen door boos en defensief te worden of door zich terug te trekken en te negeren.

Het geven van constructieve, behulpzame suggesties moet zorgvuldig worden benaderd om niet die jongenswond te triggeren die is gemarineerd in schaamte en zelfafschuw.

Ga voorzichtig te werk met liefde en mededogen.

Enkele suggesties:

• Vraag een vaderfiguur nooit in het heetst van de strijd, zeker niet als de kinderen er nog bij zijn.
• Kies een goed moment en stel voor ‘dat we binnenkort eens praten over hoe we een aantal van de lastige dingen die bij ons thuis naar boven komen in goede banen kunnen leiden, want ik denk dat we het wel wat beter kunnen doen’. Benadruk het ‘wij’. De metafoor van een ouderteam is erg nuttig.
• Begin met papa te herinneren aan alle dingen die hij doet die geweldig en behulpzaam zijn, voordat je het gesprek begint.
• Zorg ervoor dat je ‘ik’-woorden gebruikt en geen ‘jij’-woorden. “Ik merkte gisteren toen je probeerde de kinderen in bad te krijgen dat je een beetje doordraaide – ik hoorde je ze stomme idioten noemen…..” Pauzeer dan. Wacht. Laat hem nadenken.
• Dan kun je iets zeggen in de trant van – “schelden, uitsluiten en neerzetten doen allemaal pijn, ongeacht onze leeftijd”.
• Stel de vader gerust dat jij het ook hebt gedaan en dat je alleen maar kijkt hoe ze zich voelen omdat je hebt gemerkt dat als je zo praat, je vaak uitgeput of gestrest bent. Dus vraag hem met veel liefde “gaat het schat?” of wat je term van vertedering ook is. Wacht.
• Als hij zegt dat het goed met hem gaat en dat hij gewoon de weg kwijt is – dan hoef je verder niets te zeggen want dan is hij al teleurgesteld in zichzelf.
• Als het goed voelt ga je gewoon na of hij zijn excuses al aan de kinderen heeft aangeboden?
• Stel hem gerust dat hij zijn vader niet is en dat hij de vader kan zijn die hij wilde toen hij een jongen of een tiener was. Hem hoop geven is heel belangrijk!
• Praat dan over andere hete hangijzers die je de laatste tijd in het gezinsleven hebt opgemerkt en schrijf ze op en stel dan voor dat je binnenkort een gezinsvergadering houdt om te zien of je met ieders inbreng tot oplossingen kunt komen.
• Tijdens een andere gezinsvergadering kunnen beide ouders hun kinderen vragen om 3 manieren waarop zij een betere moeder of een betere vader kunnen zijn. Geef ze wat tijd … en accepteer deze suggesties met gratie!
• Ik zou hem een zachte kietel geven op de kietelplek hoog op de rug als je een gesprek afrondt of een knuffel of een enorme pash. Het geruststellen van je man dat jullie relatie goed is ondanks deze kwestie doet er toe.
• Het gesprek is dan klaar. Het hoeft niet meer ter sprake te worden gebracht. Het is klaar.
• Vertrouw me, je man zal de komende dagen over dat gesprek nadenken.

Vaak heb ik in mijn dad-only seminars vaders die elk jaar naar hetzelfde seminar komen, omdat ze elk jaar herinnerd moeten worden aan positieve keuzes die ze zouden kunnen maken, want zelfs met hun beste bedoelingen vergeten ze vaak een geweldig idee dat ze vorig jaar van het seminar hebben meegenomen.

Soms kan het nuttig zijn om hen er zachtjes aan te herinneren dat ze misschien vergeten zijn om diep contact te maken met een van de kinderen – het is niet opzettelijk en vaker wel dan niet zijn ze dankbaar voor de zachte herinnering die met liefde wordt gegeven. De manieren om micro-momenten van verbinding op te bouwen hebben veel vaders geholpen om dichter en liefdevoller te worden naar hun kinderen.

Ik heb ook een aantal vaders gehad die me vertelden dat ze boos en overstuur kunnen worden als de kinderen zich slecht gedragen, omdat ze op de een of andere manier het gevoel hebben dat ze hun gezin tekort doen. Vaak kunnen ze het heel persoonlijk opvatten en dan helaas heel defensief reageren omdat ze denken dat het hun schuld is.

Hoe kunnen we de defensieve vader die een moeilijke vader heeft gehad nog meer helpen om liefdevoller, respectvoller en meer verbonden met zijn kinderen te worden?

Er zijn een aantal fantastische artikelen geschreven door mannen in het Manhood Project, Fatherly.com, het Fathering Project en de Good Men Project website. Soms kan het nuttig zijn om een artikel of podcast of iets dergelijks te vinden en de link te kopiëren en naar vader te sturen.

Of wat luchtige YouTube-clips, FB-posts van mensen als de Kiwi How to Dad.

Andere goede boeken om te lezen zijn Steve Biddulph’s Raising Boys, The Making of Men van Dr Arne Rubinstein en het prachtige werk van Michael Gurian. De Man Up-serie is een andere uitstekende documentaire om te bekijken.

Mijn YouTube-clips ‘Maggie Moment’ zijn ook een favoriet geworden bij veel vaders, omdat ze maar kort zijn en meestal maar één ding tegelijk aanpakken en dat is belangrijk. Ik weet dat er vaders zijn die, nadat ze mijn Boys, Boys, Boys seminar hebben bijgewoond, hebben gezegd dat ze het zo nuttig vonden dat ze hun broer en vrienden hebben meegenomen naar het volgende seminar.

Ik heb een klein boekje geschreven genaamd Some Secrets for the Modern Day Mammoth Hunter. Dit boekje is geschreven voor mannen op het platteland, omdat ons werk op het gebied van zelfmoordpreventie vooral daarop gericht was. Het bevat een paar scheldwoorden, maar sommige mannen hebben gezegd dat het een nuttig geheugensteuntje is om een goede man, echtgenoot, partner en vader te zijn.

Een aantal films en tv-series met hoofdpersonen die een warm vaderschap beoefenen, zijn ook uitstekend. Ik heb met veel plezier gekeken naar de Amerikaanse serie Madame Secretary, deels vanwege het gezinsleven dat wordt geportretteerd – een geweldig ouderteam in actie. Films zijn onder meer The Lion King, About a Boy, Life is a House, A Field of Dreams, Paper Planes, Forest Gump, Finding Mr Forrester, I Am Sam, Good Will Hunting, Avatar, Back to the Future, Parenthood… en zo zijn er nog veel meer.

Dit is een geweldige tijd om vader te zijn, want de sociale normen veranderen, maar sommige vaders kunnen tegen verandering zijn vanwege negatieve jeugdervaringen.

Die reactieve plek kan zo’n krachtige invloed hebben op hoe we ouder worden, en het gebeurt snel en spontaan. In zekere zin kan een vader niet zijn wat hij niet heeft gezien.

Deze ‘stoere’ vaders kunnen ook terughoudend zijn om professionele hulp te zoeken, omdat het kan voelen als een bedreiging van hun mannelijkheid. Het zou geweldig zijn als we die perceptie konden ombuigen naar een die suggereert dat het hebben van kwetsbaarheid de meest moedige daad kan zijn. Veel relaties lopen stuk omdat koppels worstelen om een gezond ouderteam te worden en negatieve opvoedingskeuzes van een van beide ouders kunnen zoveel conflicten veroorzaken dat een van de ouders ervoor kiest om de relatie te beëindigen om zijn kinderen te beschermen! Wanneer we onze man voorstellen om professionele hulp te zoeken, zorg er dan voor dat je hem niet het gevoel geeft dat hij faalt – in plaats daarvan help je hem te voelen dat hij nog beter en misschien gelukkiger kan zijn en dat je achter hem staat.

Ten slotte zorg ervoor dat je de goede momenten van je man in het ouderschap opmerkt en erkent – prijs hem niet te veel, anders zal hij achterdochtig worden. We willen allemaal een ‘goed genoeg’ ouder zijn en we willen onze kinderen opvoeden tot zorgzame, fatsoenlijke mensen en dat geldt voor vaders en moeders – of ze nu in hetzelfde huis wonen of niet. Het veranderen van slechte gewoonten is nooit gemakkelijk, maar het kan gebeuren als het op een zorgzame, ondersteunende manier gebeurt.