Waar komt de uitdrukking “jumpingin’ Jehoshaphat!” vandaan? Een lezer schreef me om dit te vragen, en ik vond het erg leuk om dit uit te zoeken. Niemand weet zeker hoe Josafat’s naam in dit uitroepje terecht is gekomen, of waarom hij springt, maar er zijn verschillende interessante mogelijkheden.
Deze milde eed kwam voor het eerst voor in een roman uit 1866, toen een cowboy-backwoodsman het gebruikte om zijn verbazing en bewondering uit te drukken over hoe ver een paard (en zijn mooie ruiter) had gesprongen: “By the jumpin’ Geehosofat, what a gurl she air sure enuf!” Het werd later een favoriete uitspraak van stripcowboy Yosemite Sam, de tegenspeler van Bugs Bunny.
Jumpin’ Jehoshaphat! (en gewoon Josafat!) ontstond in de Verenigde Staten tijdens de 19e-eeuwse rage voor “minced oaths,” pseudo-vloekwoorden die profane of godslasterlijke woorden vervingen door onoprechte. Deze niet-echte eden konden heel poëtisch zijn: Ze rijmden (holy moly!), gebruikten alliteratie (jumpin’ Jupiter!), en waren leuk om te zeggen (gee willikers!). Jumpin’ Jehoshaphat volgt dit voorbeeld.
De Jehoshaphat in kwestie is de bijbelse koning van Juda. Het lijkt misschien vreemd om naar hem te verwijzen als “springend”, aangezien hij het best bekend staat als iemand die stilstaat. In 2 Kronieken wordt Juda bedreigd met een invasie, en Josafat en zijn volk bidden tot God om hulp. De Heer zegt hen: “De strijd is niet van u, maar van God … neem uw positie in, sta stil en zie de overwinning van de Heer voor u” (20:15, 17 New Revised Standard Version). De Judeeërs komen als overwinnaars uit de strijd. Men zou niet verwachten dat de standvastige Josafat zou beginnen rond te springen, dus ‘springende Josafat!’ zou extra kracht kunnen hebben, zoiets als “Ik ben zo verbaasd als koning Josafat begint te springen!”
Op een andere manier bekeken echter, gaan Josafat en springen hand in hand. De koning benoemt mannen om te zingen en God te loven als de soldaten oprukken om hun vijanden te ontmoeten. Zo’n gebed kan heel goed gepaard zijn gegaan met springen en dansen, want springen wordt in de hele Bijbel geassocieerd met vreugde en het loven van God. In het Hooglied van Salomo komt de geliefde “springend over de bergen, springend over de heuvels” (2:8); David gebruikt de metafoor van het springen om God de eer te geven voor zijn succes: “Bij mijn God kan ik over een muur springen” (Psalm 18:29). En Christus Jezus vertelt zijn volgelingen dat als de wereld hen vervloekt, zij “zich moeten verheugen … en van vreugde moeten springen” omdat hun “beloning groot is in de hemel” (Lucas 6:23). Een van de Griekse woorden die het Nieuwe Testament gebruikt voor verheugen is agalliao, dat komt van wortels die letterlijk “veel” en “springen” betekenen.
Krijg de Monitorverhalen die u interesseren in uw inbox.
Door u aan te melden, gaat u akkoord met ons privacybeleid.
Als ik de meest waarschijnlijke oorsprong van de uitdrukking zou moeten kiezen, zou ik zeggen dat 19e-eeuwse Amerikanen verschillende woorden voor milde eden aan het uitproberen waren, en dat jumpin’ Jehoshaphat! zowel toepasselijk bijbels als leuk was om te zeggen.