Co to jest hiperprolaktynemia?
Hiperprolaktynemia to obecność nieprawidłowo wysokiego poziomu prolaktyny we krwi. Prolaktyna jest hormonem produkowanym w przysadce mózgowej. Wielorakie funkcje prolaktyny w organizmie dotyczą głównie ciąży i produkcji mleka dla noworodka. Jednakże prolaktyna może być podwyższona, gdy kobieta nie jest w ciąży lub nie karmi piersią, powodując różne dolegliwości, które mogą wpływać na normalne funkcje menstruacyjne i płodność.
Co powoduje hiperprolaktynemię?
Nieprawidłowe podwyższenie prolaktyny może wystąpić, gdy komórki produkujące prolaktynę w przysadce, zwane laktotrofami, wytwarzają więcej hormonu niż jest to wymagane, lub gdy laktotrofy rosną nieprawidłowo, tworząc guzy. Podwyższony poziom prolaktyny może również wystąpić jako efekt uboczny stosowania niektórych leków psychiatrycznych.
Jak rozpoznaje się hiperprolaktynemię?
Proste badania krwi mierzące ilość prolaktyny we krwi mogą potwierdzić diagnozę podwyższonego poziomu prolaktyny. Poziom prolaktyny powyżej 25 ng/mL, u kobiet, które nie są w ciąży, jest uważany za podwyższony. Ponieważ każda osoba doświadcza dziennych zmian w poziomie prolaktyny, może być konieczne powtórzenie badania krwi, jeśli poziom hormonu jest tylko nieznacznie podwyższony. Wiele kobiet otrzymuje tę diagnozę po ocenie niepłodności lub nieregularnych miesiączek, ale inne nie mają żadnych objawów. U pacjentek sporadycznie pojawia się spontaniczna mleczna wydzielina z sutków, ale większość nie doświadcza tego objawu. Łagodne podwyższenie prolaktyny, pomiędzy 25-50 ng/mL, zwykle nie powoduje zauważalnych zmian w cyklach menstruacyjnych, choć może zmniejszać ogólną płodność. Podwyższony poziom prolaktyny pomiędzy 50-100 ng/mL może powodować nieregularne miesiączki i znacząco obniżyć płodność kobiety. Poziomy prolaktyny powyżej 100 ng/mL mogą zmienić normalne funkcjonowanie układu rozrodczego kobiety, powodując objawy menopauzy (brak miesiączki, uderzenia gorąca, suchość pochwy) i niepłodność.
Jak leczy się hiperprolaktynemię?
Leki, które naśladują mózgową substancję chemiczną dopaminę, mogą być z powodzeniem stosowane w leczeniu większości pacjentów z podwyższonym poziomem prolaktyny. Leki te ograniczają wytwarzanie prolaktyny przez przysadkę i powodują cofanie się komórek wytwarzających prolaktynę. Dwa najczęściej przepisywane leki to kabergolina (Dostinex®) i bromokryptyna (Parlodel®). Rozpoczęcie od małej dawki, która jest stopniowo zwiększana w czasie, może zminimalizować skutki uboczne, które obejmują zmiany ciśnienia krwi i „zamglenie” umysłowe. Pacjenci zazwyczaj dobrze reagują na ten lek, a poziom prolaktyny spada w ciągu 2 do 3 tygodni. Gdy poziom prolaktyny spadnie, leki mogą być dostosowane do utrzymania normalnego poziomu prolaktyny, a czasami mogą być całkowicie odstawione. Spontaniczna regresja guza zwykle następuje w ciągu kilku lat bez żadnych konsekwencji klinicznych.
W niewielkiej mniejszości pacjentów leki nie są skuteczne w obniżaniu poziomu prolaktyny i utrzymują się duże guzy (makrogruczolaki). Ci pacjenci są kandydatami do leczenia chirurgicznego (transphenoidal adenoma resection) i / lub radioterapii.