Kiedy patrzysz w nocne niebo, widzisz ogromne odległości, nawet gołym okiem. Ale jaki jest najbardziej odległy obiekt, który możesz zobaczyć nieuzbrojonym okiem? A co, jeśli z pomocą przyjdzie Ci lornetka, teleskop, a nawet Kosmiczny Teleskop Hubble’a.
Stając na poziomie morza, Twoja głowa znajduje się na wysokości 2 metrów, a horyzont wydaje się być oddalony o około 3 mile lub 5 km. Jesteśmy w stanie zobaczyć bardziej odległe obiekty, jeśli są one wyższe, jak budynki czy góry, lub jeśli znajdujemy się wyżej w powietrzu. Jeśli znajdziesz się na wysokości 20 metrów, horyzont rozciąga się na około 11 km. Jednak gołym okiem możemy dostrzec jeszcze bardziej odległe obiekty w kosmosie. Księżyc znajduje się w odległości 385 000 km, a Słońce w odległości 150 milionów km. Widoczny aż tutaj, na Ziemi, najodleglejszy obiekt w Układzie Słonecznym, który możemy zobaczyć bez teleskopu, to Saturn oddalony o 1,5 miliarda kilometrów.
W najciemniejszych warunkach, ludzkie oko może dostrzec gwiazdy o magnitudzie 6,5 lub większej. To działa mniej więcej do około 9000 pojedynczych gwiazd. Syriusz, najjaśniejsza gwiazda na niebie, znajduje się w odległości 8,6 lat świetlnych. Najdalsza jasna gwiazda, Deneb, jest oddalona od Ziemi o około 1500 lat świetlnych. Jeśli ktoś patrzyłby na nas teraz, mógłby zobaczyć wybory 52. papieża, św. Hormidasa, w 6. wieku.
Jest nawet kilka naprawdę jasnych gwiazd w zakresie 8000 lat świetlnych, które ledwo możemy dostrzec bez teleskopu. Jeśli gwiazda wybuchnie, możemy zobaczyć ją znacznie dalej. Słynna supernowa z 1006 roku była najjaśniejszą w historii, odnotowaną w Chinach, Japonii i na Bliskim Wschodzie.
Była ona oddalona o 7 200 lat świetlnych i była widoczna w ciągu dnia. Istnieją nawet duże struktury, które możemy zobaczyć. Poza galaktyką, Duży Obłok Magellana znajduje się w odległości 160 000 lat świetlnych, a Mały Obłok Magellana jest oddalony o prawie 200 000 lat świetlnych. Niestety dla nas na północy, są one widoczne tylko z półkuli południowej. Najdalszą rzeczą, jaką możemy zobaczyć gołymi oczami, jest Andromeda w odległości 2,6 miliona lat świetlnych, która na ciemnym niebie wygląda jak rozmyta plama.
Jeśli oszukujemy i korzystamy z niewielkiej pomocy, powiedzmy lornetki – można zobaczyć gwiazdy o magnitudzie 10 – słabsze gwiazdy i galaktyki w odległości ponad 10 milionów lat świetlnych. Za pomocą teleskopu można zobaczyć o wiele, wiele dalej. Zwykły 8-calowy teleskop pozwoli Ci zobaczyć najjaśniejsze kwazary oddalone o ponad 2 miliardy lat świetlnych. Wykorzystując soczewkowanie grawitacyjne, niesamowity teleskop kosmiczny Hubble’a może zobaczyć galaktyki, niewiarygodnie daleko, tam gdzie światło opuściło je zaledwie setki milionów lat po Wielkim Wybuchu.
Gdybyś mógł widzieć w innych długościach fali, mógłbyś zobaczyć różne odległości. Na szczęście dla naszych cennych organów wrażliwych na promieniowanie, promienie Gamma i X są blokowane przez naszą atmosferę. Ale gdybyś mógł widzieć w tym spektrum, mógłbyś zobaczyć obiekty eksplodujące miliardy lat świetlnych stąd. A gdybyś mógł widzieć w widmie radiowym, byłbyś w stanie zobaczyć kosmiczne mikrofalowe promieniowanie tła, otaczające nas we wszystkich kierunkach i wyznaczające krawędź obserwowalnego wszechświata.
Czy to nie byłoby fajne? Cóż, może możemy… tylko trochę. Włącz telewizor, część statycznego obrazu na ekranie to właśnie to promieniowanie tła, powidok Wielkiego Wybuchu.