Jak pokonać 5 murów w genealogii Europy Wschodniej

Mówią, że genealogia to podróż, a nie sprint. Ale dla tych z nas, którzy próbują odszukać przodków w Europie Środkowej i Wschodniej, podróż wydaje się obejmować nieutwardzony, wyboisty teren z niekończącymi się przeszkodami i ceglanymi ścianami. Jako osoba, która ma przodków z kilku krajów Europy Wschodniej, mogę Ci powiedzieć: Przeszkody są prawdziwe. Ale nie są one nie do pokonania. Możesz pokonać zmiany nazwisk, migracje i bariery językowe. Podzielę się z Tobą sześcioma najczęstszymi przeszkodami w odkrywaniu Twoich korzeni w Polsce, Słowacji, na Węgrzech i w innych krajach Europy Wschodniej – i co ważniejsze, jak ominąć te mury i przekroczyć linię mety historii rodziny.

Znalezienie nazwiska Twojego przodka

Nazwiska wschodnioeuropejskie są skomplikowane i stanowią wyzwanie. Może się okazać, że nie masz spójnej lub poprawnej pisowni. A może masz właściwe nazwisko, ale nie możesz go znaleźć w indeksie. Kłopoty z nazwiskiem mogą być wynikiem nieznanego języka, akcentu i pisma, zmiany nazwiska lub używania pseudonimów. Jeśli chodzi o przodków-imigrantów z innych miejsc, nazwisko, którym w północnoamerykańskich rejestrach określa się Twoich wschodnioeuropejskich przodków może, ale nie musi być nazwiskiem, którego używał w domu. Użyj poniższych strategii, aby pomóc w ustaleniu oryginalnego nazwiska Twojego przodka imigranta i tego, jak może się ono pojawić w amerykańskich rejestrach:

Rozważ fonetykę i alfabet

Język ojczysty Twojego przodka – czy to polski, czeski, słowacki, łaciński, węgierski, niemiecki czy rosyjski – odgrywa ważną rolę przy rozszyfrowywaniu nazwisk. W językach polskim, czeskim i słowackim występują litery, których nie ma w alfabecie angielskim, a ich wymowa może sprawiać kłopoty osobom anglojęzycznym. Może to skutkować nieprawidłową transkrypcją nazwiska, która utrudnia wyszukiwanie w indeksach genealogicznych i bazach danych. Na przykład, polska litera Ł (i mała litera ł) jest wymawiana jak angielskie W. Może być transkrybowana jako L w języku angielskim, lub ł może być transkrybowane jako podobnie wyglądające t. Podobnie, polskie ą jest wymawiane jako ahn, ale często jest transkrybowane jako a w języku angielskim.

Pomocną lekturą jest „Mutilation: The Fate of Eastern European Names in America” autorstwa Williama F. Hoffmana (dostępna jako plik PDF do pobrania). Omawia on jak fonetyka wpłynęła na czeskie, niemieckie, polskie, słowackie i rosyjskie nazwiska po przetłumaczeniu lub wymówieniu w języku angielskim. Sprawdź też nazwiska i nadane imiona na Behind the Name dla wariantów według kraju. Poszukaj więcej wskazówek dotyczących nazwisk na Guild of One-Name Studies i stronach skupionych na Europie Wschodniej, takich jak Moikrewni.pl i KdeJsme.

Spróbuj alternatywnych systemów Soundex

Wiele indeksów, które genealodzy przeszukują używają systemu Russell Soundex aby znaleźć rekordy z wariantami pisowni nazwisk. Dotyczy to indeksów spisów powszechnych i list pasażerów. Ale jeśli strona internetowa, którą przeszukujesz daje Ci taką możliwość, spróbuj alternatywnych systemów Soundex, takich jak Daitch-Mokotoff, który jest zaprojektowany tak, aby lepiej radzić sobie z nazwiskami wschodnioeuropejskimi.

Poszukaj przezwisk, środkowych imion i rodzimych imion z kraju pochodzenia

Twój wujek Bill lub ciocia Stella mogli urodzić się jako Bołesław lub Stanisława. Osoba o imieniu Ludwig może być nazywana Louis, Lewis lub Lou w dokumentach – lub wszystkie z powyższych. Spróbuj poszukać w Internecie dla tego imienia i słów takich jak polskie (lub czeskie lub słowackie) przezwiska lub zdrobnienia. Na przykład, ta strona pokazuje polskie imiona, przezwiska i angielskie odpowiedniki.

Zapoznaj się z pismem używanym w zapisach z tamtych czasów

To pomoże Ci zrozumieć jak pismo ręczne może wpłynąć na sposób w jaki imię zostało przepisane. Spójrz na litery w innych, łatwiejszych do zinterpretowania nazwiskach. Czy odręcznie napisane P przypomina F? Czy J wygląda jak Y? To pomoże Ci znaleźć warianty do wypróbowania podczas przeszukiwania baz danych i zapisów drukowanych.

Zrób oś czasu

Wariantna pisownia nazwiska może utrudnić stwierdzenie, czy zapis jest dla Twojego przodka. Skąd wiesz, że znalazłeś właściwego Jakuba Novotnego? Zrób oś czasu wszystkiego, czego się o nim dowiedziałeś, aby łatwiej było zobaczyć, czy jego lokalizacja w danym czasie pasuje do nowego rekordu, który znalazłeś. Możesz to zrobić na papierze, w swoim programie genealogicznym lub w drzewie online, albo za pomocą narzędzia takiego jak Twile. Możesz również użyć członków rodziny Twojego przodka, aby go „zakotwiczyć”. Poszukaj imion jego rodziców, rodzeństwa, małżonka lub dzieci w aktach z nim – szczególnie jeśli jedno z nich miało nietypowe imię. Na przykład, siostra Jakuba, Bohumila, będzie łatwiejsza do zidentyfikowania w rejestrach i będziesz wiedział, że masz właściwą rodzinę, gdy znajdziesz te dwa imiona razem.

Nazwiska mogą być błędne, ale DNA nie kłamie

Test Y-DNA może pokazać, kiedy dwóch mężczyzn o tym samym imieniu jest spokrewnionych i oszacować liczbę pokoleń wstecz do ich ostatniego wspólnego przodka. Family Tree DNA jest jedyną dużą firmą testującą, która oferuje testy Y-DNA; sprawdź jej stronę internetową w poszukiwaniu badań nad nazwiskami. Osoby z czeskimi korzeniami będą chciały przeczytać o badaniach DNA Czech American na stronie Czechoslovak Genealogical Society International, która posiada listę nazwisk, które brały udział w badaniach. Więcej o szacunkach etnicznych DNA poniżej.

Określenie miejsca pochodzenia

Określenie miasta lub wsi pochodzenia przodka imigranta jest krytyczne dla Twojego sukcesu badawczego po przekroczeniu oceanu. Zorientowanie się w geograficznym obszarze badań jest zawsze niezbędne w genealogii, ale prawdopodobnie nawet bardziej dla tych, którzy mają wschodnioeuropejskich przodków z powodu skomplikowanej historii tego obszaru i zmieniających się granic. Ojczyzna Twoich przodków była najprawdopodobniej społeczeństwem wielokulturowym, o czym świadczy liczba języków, w których zapisywane są dane.

Dlaczego nazwa miejscowości może być zapisana niepoprawnie?

Tak jak w przypadku nazwisk, amerykańscy urzędnicy prowadzący rejestry zazwyczaj nie zmieniali nazw miejscowości z Europy Wschodniej celowo. „Większość imigrantów była niepiśmienna,” pisze Hoffman, „i prawdopodobnie nie miała pojęcia, w jakim powiecie, kreis czy uyezd mieszkali”. Te polskie i niemieckie terminy to jednostki podziału administracyjnego porównywalne do powiatów i dzielnic. „Jeśli gdzieś po drodze urzędnik popełnił błąd, kopiując te informacje na formularzu, nie mógł go poprawić.”

Hoffman dodaje, że niektórzy imigranci wyjechali, aby uniknąć poboru do wojska, długów lub zarzutów kryminalnych; mogli zacierać ślady, podając niejasne lub błędne informacje o swoim pochodzeniu. Brak znajomości geografii Europy Wschodniej również przyczynił się do tego, że zniekształcone nazwy miejscowości są przekazywane współczesnym badaczom w dokumentach rodzinnych, na listach pasażerów i paszportach oraz w aktach stanu cywilnego.

Aby uporządkować skomplikowane nazwy miejscowości, skorzystaj z narzędzi takich jak mapy, atlasy i gazetery (słowniki geograficzne, które wymieniają miejsca alfabetycznie, z opisami podziałów administracyjnych, statystykami populacji i innymi informacjami).

Wykorzystaj zaawansowane opcje wyszukiwania

W bazie danych i gazeterze JewishGen Communities, wykonaj wyszukiwanie podobne do dźwięków i częściowe wyszukiwanie słów, jeśli nie znasz pisowni. Możesz przeszukiwać wszystkie kraje Europy Wschodniej, lub konkretny kraj. Dla każdej miejscowości, wyniki wyszukiwania wyświetlą nazwę(y) miejsca w czasie i w różnych językach, z rodzimą nazwą pogrubioną. To narzędzie może pomóc Ci zlokalizować wschodnioeuropejskie miasta, niezależnie od tego, czy masz żydowskie korzenie, czy nie. Jednak nie zawsze jest ono w 100 procentach wiarygodne przy określaniu alternatywnych nazw miejscowości. Możesz odkryć, że brakuje niektórych alternatywnych form nazwy miasta lub wsi.

Przeglądaj mapy z danego okresu

Pomaga przeglądanie zdigitalizowanych map opublikowanych w czasie, gdy Twoi przodkowie mieszkali na danym obszarze, korzystając z kolekcji map Davida Rumsey’a, Foundation for East European Family History Studies Map Library i Topographic Maps of Eastern Europe. Mapy drukowane lub na mikrofilmach można znaleźć w dużych bibliotekach genealogicznych, takich jak Allen County (Ind.) Public Library i Family History Library w Salt Lake City. Aby dowiedzieć się o hrabstwie i okręgu, głównych kościołach parafialnych i religijnym składzie populacji, szukaj miejsc w internetowych biuletynach. Dwa z nich, z których powszechnie korzystają genealodzy z Europy Wschodniej to Dvorsák Gazetteer of Hungary z 1877 r. oraz Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego (Geographical Dictionary of the Kingdom of Poland and Other Slavic Countries), publikowane w latach 1880-1902.

The Family Tree Historical Maps Book: Europe reprodukuje mapy z XVIII, XIX i XX wieku, aby pomóc Ci zwizualizować, jak granice Europy Wschodniej zmieniały się w czasie. Lubię także The Palgrave Concise Historical Atlas of Eastern Europe autorstwa Dennisa P. Hupchicka i Harolda E. Coxa (Palgrave Macmillan) za jego wgląd w zmiany polityczne.

Śledzenie rodzinnych miast na przestrzeni dziejów

Może udało Ci się ustalić dokładną nazwę rodzinnego miasta Twojego przodka, ale nie możesz go zlokalizować na współczesnej mapie. Nazwy miejsc mogą być zmieniane z powodu zmian politycznych. Na przykład, Eperjes, Węgry, stał się Preszowem, Czechosłowacja, w 1920 roku (teraz jest na Słowacji). Historyczne węgierskie miasto Herczegfalva stało się Mezőfalva po II wojnie światowej. Wieś może być włączona do większego, przyległego miasta. Możesz zobaczyć różne miasta rodzinne wymienione w dokumentach przodków, jak w przypadku mojej słowackiej babci. W niektórych dokumentach jej miejscem zamieszkania były Hanigovce, a w innych Milpoš. Z gazet i książki Milana Majtana Nazvy obci Slovenskej Republiky (Nazwy miejscowości, Republika Słowacka) dowiedziałam się, że Milpoš był przysiółkiem Hanigovców do 1950 r., kiedy to stał się samodzielną miejscowością.

Pogromy i przemoc na tle religijnym, szczególnie podczas Holokaustu, wyludniły setki żydowskich dzielnic i wsi. Szeroko zakrojone przemiany po II Wojnie Światowej obejmowały Operację Wisła, przymusowe przesiedlenia Ukraińców do południowej Polski (Galicji). Niektóre wsie przestały istnieć z powodu rozwoju, jak na przykład budowa zbiornika wodnego Starina we wschodniosłowackim okręgu Snina. Począwszy od 1981 roku, spowodował on ewakuację siedmiu wsi.

Zmiany nazw w czasie

Niekiedy przedrostek lub przyrostek nazwy miejscowości został usunięty lub dodany z czasem (Velky Lucska stała się Lucska, obecnie na Słowacji). Ta lista zawiera często spotykane przedrostki lub przyrostki nazw miejscowości oraz ich znaczenia. Może się też okazać, że nazwa miejscowości, którą znalazłeś, nie jest wcale miastem, ale innym określeniem geograficznym dla regionu, stanu, prowincji lub innego obszaru. Czasami te obszary mają dobrze zdefiniowane granice, innym razem są one tylko niejasno określone. Wiele krajów Europy Wschodniej, w tym Austria, Niemcy, Węgry i Polska, z biegiem czasu zmieniało układ i nazwy swoich powiatów. To często zaciemnia stare nazwy regionów, które były dobrze rozumiane przez ówczesnych imigrantów, ale mogą nie pojawiać się na współczesnych mapach. Na przykład Cechy to czeska nazwa Czech, które niegdyś stanowiły zachodnią część dzisiejszej Republiki Czeskiej.) Siebenbürgen to nazwa Transylwanii, która jest obecnie środkową Rumunią.

Te same narzędzia geograficzne, które pomogły ci wskazać nazwę miejsca, mogą również pomóc ci pokonać tę przeszkodę. Interaktywne narzędzia takie jak Google Earth pozwalają nakładać mapy historyczne na dzisiejsze, dzięki czemu można zobaczyć, gdzie dane miasto znajduje się dzisiaj. JewishGen’s Communities Gazetteer podaje nazwy gmin i wsi w różnych językach, a także uwzględnia jurysdykcje polityczne na przestrzeni czasu. Pokazuje dokładne współrzędne szerokości i długości geograficznej, jak również kierunek i odległość od głównych miast, kraj, w którym miejscowość znajduje się obecnie, oraz inne szczegóły.

Rozbijanie DNA

Więc zrobiłeś test DNA i twoje szacunkowe pochodzenie etniczne pokazuje 95 procent Europy Wschodniej. Co to oznacza? Podczas gdy potrzeba trochę nauki, aby w pełni wykorzystać możliwości genealogii genetycznej do łączenia się z kuzynami i rozwiązywania problemów badawczych, przejdziemy przez kilka podstawowych punktów. Po pierwsze, Twoje szacunki dotyczące pochodzenia etnicznego nie muszą być dokładne. Zamiast tego, są to jedynie procenty Twojego autosomalnego DNA, które algorytm firmy testującej kojarzy z populacją referencyjną z danego obszaru geograficznego. Zmieniające się granice i migrujące populacje, takie jak te w Europie Wschodniej, mogą utrudnić genetykom określenie, które DNA charakteryzuje daną grupę ludności.

Co więcej, każda firma testująca używa innych populacji referencyjnych i podziałów etnicznych, więc wyniki dotyczące etniczności będą się różnić w zależności od firmy. W momencie pojawienia się prasy, główne firmy zajmujące się testowaniem DNA informowały o następujących kategoriach, które odnoszą się do Europy Wschodniej. Użyj podanego adresu internetowego, aby zobaczyć obszary geograficzne, które obejmuje każda kategoria:

• 23andMe: Południowa Europa, Wschodnia Europa i Żydzi Aszkenazyjscy
• AncestryDNA: Eastern European, European Jewish, and Finnish and Russian (see our January/February 2018 issue for information on place clues in your AncestryDNA „DNA Story”)
• Family Tree DNA: Żyd sefardyjski, Żyd aszkenazyjski, Finlandia, Europa Zachodnia i Środkowa, Europa Południowo-Wschodnia i Europa Wschodnia
• Living DNA: Europa Północno-Wschodnia i Bałtowie, Europa Południowo-Wschodnia, Germanie i Zachodnia Rosja
• MyHeritage DNA: Żydowski Aszkenazyjski, Bałkański, Bałtycki, Wschodnioeuropejski i Fiński

Firmy DNA stale ulepszają swoje analizy etniczności, aby pokazać dziedzictwo z większej ilości regionów. Ważne jest również, aby zauważyć, że ponieważ dziedziczymy autosomalne DNA losowo po przodkach, niektórzy ludzie w naszym drzewie genealogicznym – zazwyczaj, począwszy od około czterech pokoleń wstecz – nie są reprezentowani w naszym autosomalnym DNA. To również wyjaśnia, dlaczego podział etniczny Twojego rodzeństwa może wyglądać inaczej niż Twój: Mogła ona odziedziczyć kilka chromosomów swojej irlandzkiej prababki, których ty nie otrzymałeś. A jej dopasowania DNA, które pochodzą od tego samego przodka, nie znajdą się na Twojej liście dopasowań.

Przewidywanie pochodzenia etnicznego jest nauką rozwijającą się i w przyszłości może być możliwe dokładniejsze określenie źródła Twojego wschodnioeuropejskiego DNA. W międzyczasie skup się na swoich genetycznych dopasowaniach do badań drzewa genealogicznego i zwiększ swoje zrozumienie szacunków etniczności używając informacji, które dostarcza Twoja firma testująca.

Lokalizacja brakujących zapisów

Gdy badasz genealogię wschodnioeuropejską, przeszkody w odnalezieniu zapisów wzrastają, gdy wracasz do wioski swoich przodków. Wśród najbardziej wartościowych źródeł genealogicznych dla tych przodków będą kościelne i cywilne akta urodzeń stworzone przez duchownych (głównie rzymskokatolickich lub prawosławnych), żydowskich skrybów kongregacyjnych lub urzędników stanu cywilnego. Są to rejestry urodzeń, chrztów, małżeństw, zgonów i pochówków, które zawierają imiona i nazwiska, relacje, daty i miejsca narodzin, małżeństw i zgonów. W większości przypadków, rejestracja ludności rozpoczęła się dopiero pod koniec XIX wieku. Żydowskie rejestry kongregacyjne zazwyczaj pochodzą z początku XIX wieku, a rejestry kościelne mogą pochodzić z początku lat 1600 lub nawet wcześniej. Dla niektórych obszarów, możesz również badać spisy ludności, rekordy wojskowe i szlacheckie. Ale zmiany granic, utrata zapisów i prawa prywatności, mogą utrudnić śledzenie i uzyskanie dostępu do zapisów Twoich przodków.

Zacznij od FamilySearch, który posiada dużą kolekcję zdigitalizowanych zapisów z krajów Europy Wschodniej. Możesz przeszukiwać wiele z nich online z domu, rejestrując się na darmowe konto FamilySearch. Niektóre kolekcje są ograniczone na podstawie umowy FamilySearch z archiwami, w których znajdują się oryginalne rekordy i być może będziesz musiał udać się do lokalnego Centrum FamilySearch, aby zobaczyć te rekordy. Znajdź lokalizację w pobliżu Ciebie.

Znajdziesz również rekordy i porady w innych miejscach online. Wymieniłem niektóre z moich ulubionych stron z rekordami wschodnioeuropejskimi w ramce poniżej, i dostarczam dużo więcej wskazówek jak z nich korzystać w mojej książce The Family Tree Polish, Czech, and Slovak Genealogy Guide.

Jeśli nadal nie możesz się zdecydować, rozważ wynajęcie profesjonalnego badacza w rejonie Twojego przodka, który zna lokalne archiwa i język. Poszukaj wykwalifikowanego badacza w katalogach internetowych takich grup jak Czechosłowackie Towarzystwo Genealogiczne, Polskie Towarzystwo Genealogiczne, Genealogowie w Ameryce, Stowarzyszenie Profesjonalnych Genealogów i Międzynarodowa Komisja Akredytacyjna Profesjonalnych Genealogów.

Pokonywanie bariery językowej

Rejestry w Europie Wschodniej są w wielu różnych językach: łacina, niemiecki, węgierski, polski, rosyjski. Język zapisów twojego przodka zależy od okresu czasu, religii i pochodzenia etnicznego osoby wymienionej w zapisach, oraz języka administracyjnego narodu, który sprawował jurysdykcję nad daną miejscowością. Wiele wschodnioeuropejskich miast zmieniało właściciela kilka razy w ciągu swojej historii.

Naucz się ABC’s

Ale nie musisz koniecznie stać się biegły w języku rosyjskim lub zdobyć stopień naukowy w językach słowiańskich. Skup się raczej na nauce podstaw alfabetu, jak również dat, liczb i typowych terminów genealogicznych. Najważniejszą grupą rekordów, z którą będziesz potrzebował pomocy są zapisy kościelne, głównie chrzty, małżeństwa i pogrzeby. Na szczęście, wpisy w księgach kościelnych zazwyczaj są zgodne z formułą, więc będziesz w stanie wybrać nazwiska i relacje.

Wcześniejsze zapisy kościelne były pisane w stylu narracyjnym i czytane jak zdania. Zapisy te były formułą, z informacjami przedstawionymi w spójnej kolejności. W latach 1800, kościoły zaczęły organizować wpisy w kolumny. Kiedy zidentyfikujesz nagłówki kolumn, przekonasz się, że dane w nich zawarte są dość standardowe: daty, imiona, nazwiska i nazwy miejscowości.

Wykorzystaj zasoby językowe online

Szukaj pomocy tłumacza dla reszty wpisu. Narzędzia takie jak Google Translate mogą pomóc z podstawowymi terminami, jeśli jesteś w stanie odczytać pismo ręczne. Skorzystaj również z list słów na FamilySearch Wiki i w serii książek In Their Words: A Genealogist’s Translation Guide autorstwa Jonathana Shea i Williama Hoffmana (Language and Lineage Press). W grupach na Facebooku, takich jak Genealogy Translations, możesz zamieścić obraz dokumentu i poprosić członków o pomoc.

Bariery językowe, kłopotliwe miejsca i inne przeszkody genealogii wschodnioeuropejskiej mogą spowolnić twoje badania i wysłać cię w kilku zwrotach akcji, ale nie muszą cię powstrzymać. Z tymi wskazówkami i twoim hartem ducha, twoje drzewo genealogiczne będzie rozkwitać.

FamilyTreeMagazine.com jest uczestnikiem Amazon Services LLC Associates Program, programu reklamy afiliacyjnej mającego na celu zapewnienie środków dla stron do zarabiania opłat za reklamę poprzez reklamy i linki do Amazon.com i powiązanych stron.