Philosophe to francuskie słowo oznaczające „filozofa” i było to słowo, które francuscy myśliciele oświeceniowi zazwyczaj stosowali do siebie. Filozofowie, podobnie jak wielu starożytnych filozofów, byli publicznymi intelektualistami zaangażowanymi w rozwiązywanie rzeczywistych problemów świata. Pisali na różne tematy, od spraw bieżących po krytykę sztuki, i pisali w każdym możliwym formacie. Szwajcarski filozof Jean-Jacques Rousseau, na przykład, napisał traktat polityczny, traktat o edukacji, konstytucje dla Polski i Korsyki, analizę wpływu teatru na moralność publiczną, bestsellerową powieść, operę i bardzo wpływową autobiografię. Filozofowie pisali dla szeroko wykształconego kręgu czytelników, którzy podchwytywali każdą oświeceniową książkę, jaką mogli znaleźć w lokalnych księgarniach, nawet gdy władcy lub kościoły próbowali zabronić takich dzieł.
W latach 1740-1789 Oświecenie zyskało swoją nazwę i, mimo ostrych konfliktów między filozofami a władzami państwowymi i religijnymi, zyskało poparcie w najwyższych kręgach władzy. Choć philosophe to słowo francuskie, Oświecenie miało wyraźnie kosmopolityczny charakter; filozofów można było znaleźć od Filadelfii po Sankt Petersburg. Filozofowie uważali się za część wielkiej „republiki liter”, która przekraczała narodowe granice polityczne. W 1784 r. niemiecki filozof Immanuel Kant podsumował program Oświecenia dwoma łacińskimi słowami: sapere aude, „ośmielać się wiedzieć”, co oznacza: mieć odwagę myśleć samodzielnie. Filozofowie używali rozumu do atakowania przesądów, bigoterii i fanatyzmu religijnego, które uważali za główne przeszkody dla wolnej myśli i reform społecznych. Voltaire obrał fanatyzm religijny za swój główny cel: „Kiedy fanatyzm już raz skorumpuje umysł, choroba jest prawie nieuleczalna” i że „jedynym lekarstwem na tę epidemię jest duch filozoficzny”.
Pisarze oświeceniowi niekoniecznie sprzeciwiali się zorganizowanej religii, ale stanowczo sprzeciwiali się nietolerancji religijnej. Wierzyli, że społeczeństwo oparte na rozumie, a nie fanatyzmie religijnym, poprawi sposób myślenia ludzi i zaowocuje bardziej krytycznym, naukowym spojrzeniem na kwestie i problemy społeczne. Filozofowie wierzyli, że upowszechnienie wiedzy zachęci do reform w każdym aspekcie życia, od handlu zbożem po system karny. Główną z pożądanych przez nich reform była wolność intelektualna – wolność do używania własnego rozumu i publikowania wyników. Filozofowie domagali się wolności prasy i wolności wyznania, które uważali za „prawa naturalne” gwarantowane przez „prawo naturalne”. Ich zdaniem, postęp zależał od tych wolności.