Rak szyjki macicy: objawy i diagnoza

Szyjka macicy

Szyjka macicy jest częścią żeńskiego układu rozrodczego, który obejmuje również jajowody, macicę (macicę), jajniki, pochwę (kanał rodny) i srom (zewnętrzne narządy płciowe).

Nazywana również szyjką macicy, szyjka macicy łączy macicę z pochwą. Szyjka macicy:

• produkuje wilgoć do smarowania pochwy, która utrzymuje pochwę w zdrowiu
• otwiera się, aby krew menstruacyjna mogła przedostać się z macicy do pochwy
• produkuje śluz, który pomaga plemnikom przemieszczać się w górę macicy i jajowodów, aby zapłodnić jajo uwolnione z jajnika
• utrzymuje rozwijające się dziecko w macicy podczas ciąży, pozostając zamkniętą, a następnie rozszerza się, aby dziecko mogło urodzić się przez pochwę.

Szyjka macicy ma powierzchnię zewnętrzną, która otwiera się na pochwę (ectocervix) i powierzchnię wewnętrzną, która stanowi linię kanału szyjki macicy (endocervix). Te dwie powierzchnie są pokryte przez dwa rodzaje komórek:

Komórki płaskie – płaskie, cienkie komórki, które pokrywają zewnętrzną powierzchnię szyjki macicy (ectocervix). Nowotwór komórek płaskich nazywany jest rakiem płaskonabłonkowym.

Komórki gruczołowe – komórki w kształcie kolumny, które pokrywają wewnętrzną powierzchnię szyjki macicy (kanał szyjki macicy lub endocervix). Rak komórek gruczołowych nazywany jest gruczolakorakiem.

Obszar, w którym spotykają się komórki płaskie i gruczołowe, nazywany jest strefą transformacji. To właśnie tam rozpoczyna się większość nowotworów szyjki macicy.

Co to jest rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy rozpoczyna się, gdy nieprawidłowe komórki w wyściółce szyjki macicy rosną w sposób niekontrolowany. Rak najczęściej rozpoczyna się w obszarze szyjki macicy zwanym strefą transformacji, ale może rozprzestrzeniać się na tkanki wokół szyjki macicy, takie jak pochwa, lub do innych części ciała, takich jak węzły chłonne, płuca lub wątroba.

Jakie są typy?

Istnieją dwa główne typy raka szyjki macicy, których nazwy pochodzą od komórek, w których się rozpoczynają:

Rak płaskonabłonkowy (SCC) – najczęstszy typ, rozpoczyna się w komórkach płaskonabłonkowych szyjki macicy. Stanowi on około 7 na 10 przypadków (70%).

Adenocarcinoma – mniej powszechny typ (około 25% przypadków), rozpoczyna się w komórkach gruczołowych szyjki macicy. Gruczolakorak jest trudniejszy do zdiagnozowania, ponieważ występuje wyżej w szyjce macicy, a nieprawidłowe komórki gruczołowe są trudniejsze do znalezienia.

W niewielkiej liczbie przypadków raka szyjki macicy występują zarówno komórki płaskie, jak i gruczołowe. Nowotwory te znane są jako raki gruczołowe lub mieszane.

Inne rzadsze rodzaje raka, które mogą mieć swój początek w szyjce macicy to rak drobnokomórkowy i mięsak szyjki macicy.

Jak często występuje rak szyjki macicy?

Co roku rak szyjki macicy diagnozowany jest u około 850 kobiet w Australii. Rak szyjki macicy jest najczęściej diagnozowany u kobiet po 30 roku życia, ale może wystąpić w każdym wieku. Około jedna na 195 kobiet zachoruje na raka szyjki macicy przed ukończeniem 75 roku życia.3

Zachorowalność na raka szyjki macicy w Australii znacznie spadła od czasu wprowadzenia narodowego programu badań przesiewowych w latach 90-tych oraz wprowadzenia narodowego programu szczepień przeciwko HPV w 2007 roku.

Jakie są objawy raka szyjki macicy?

W początkowym stadium rak szyjki macicy zazwyczaj nie daje żadnych objawów. Jedynym sposobem, aby dowiedzieć się, czy w szyjce macicy znajdują się nieprawidłowe komórki, które mogą przekształcić się w raka szyjki macicy, jest wykonanie badania przesiewowego szyjki macicy (patrz poniżej). Jeśli wystąpią objawy, zwykle są to:

• krwawienie z pochwy między miesiączkami, po menopauzie, podczas lub po stosunku płciowym
• ból miednicy
• ból podczas stosunku płciowego
• nietypowa wydzielina z pochwy
• obfite miesiączki lub miesiączki trwające dłużej niż zwykle.

Chociaż objawy te mogą być również spowodowane przez inne choroby lub leki, bardzo ważne jest, aby wykluczyć raka szyjki macicy. Jeśli jesteś zaniepokojona lub objawy nie ustępują, zgłoś się do swojego lekarza pierwszego kontaktu (GP). Jest to ważne dla każdej osoby z szyjką macicy, zarówno heteroseksualnej, jak i lesbijki, geja, osoby biseksualnej, transseksualnej lub interseksualnej.

Co to są przedrakowe zmiany komórek szyjki macicy?

Czasami komórki płaskie i gruczołowe w szyjce macicy zaczynają się zmieniać. Nie wyglądają one już normalnie, gdy są badane pod mikroskopem.

Te wczesne zmiany komórek szyjki macicy mogą być przedrakowe. Oznacza to, że istnieje obszar nieprawidłowej tkanki (zmiana), która nie jest rakiem, ale może do niego doprowadzić. Tylko u niektórych kobiet z przedrakowymi zmianami szyjki macicy rozwinie się rak szyjki macicy.

Przedrakowe zmiany komórek szyjki macicy są wywoływane przez pewne typy wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Te zmiany komórek szyjki macicy nie dają objawów, ale mogą być wykryte podczas rutynowego badania przesiewowego szyjki macicy (patrz poniżej).

Istnieją dwa główne typy zmian komórek szyjki macicy:

Nieprawidłowe komórki płaskonabłonkowe

Nazywa się je zmianami śródnabłonkowymi płaskonabłonkowymi (SIL). Mogą one być sklasyfikowane jako zmiany niskiego stopnia (LSIL) lub wysokiego stopnia (HSIL). SIL był kiedyś nazywany śródnabłonkową neoplazją szyjki macicy (CIN), która była klasyfikowana w zależności od tego, jak głęboko nieprawidłowe komórki znajdowały się na powierzchni szyjki macicy:

• LSIL, poprzednio klasyfikowany jako CIN 1, zwykle znika bez leczenia.
• HSIL, poprzednio klasyfikowany jako CIN 2 lub 3, jest stanem przedrakowym. Nieprawidłowości wysokiego stopnia mogą potencjalnie przekształcić się we wczesnego raka szyjki macicy w ciągu 10-15 lat, jeśli nie zostaną wykryte i leczone. Często można je leczyć bez wpływu na płodność.

Nieprawidłowe komórki gruczołowe

Nazywa się je gruczolakorakiem in situ. Będą one wymagały leczenia, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo ich rozwoju do gruczolakoraka. Każda osoba z nieprawidłowymi komórkami gruczołowymi w szyjce macicy powinna zostać skierowana do ginekologa w celu wykonania kolposkopii.

Leczenie przedrakowych zmian komórek szyjki macicy zapobiegnie ich rozwojowi w raka szyjki macicy.

Jakie są przyczyny raka szyjki macicy?

Prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy są spowodowane infekcją zwaną wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Istnieją również inne znane czynniki ryzyka.

Zakażenie wirusem HPV

HPV to nazwa grupy wirusów. Jest to powszechna infekcja, która wpływa na powierzchnię różnych obszarów ciała, takich jak szyjka macicy, pochwa i skóra.

Istnieje ponad 100 różnych typów wirusa HPV, w tym ponad 40 typów, które wpływają na narządy płciowe. HPV narządów płciowych jest zwykle rozprzestrzeniany przez skórę podczas kontaktów seksualnych. Około cztery na pięć osób zostanie zakażonych przynajmniej jednym typem wirusa HPV narządów płciowych w pewnym momencie swojego życia. Niektóre inne typy HPV powodują brodawki na dłoniach i stopach.

Większość ludzi nie wie, że ma HPV, ponieważ jest on zazwyczaj nieszkodliwy i nie powoduje objawów. U większości ludzi wirus jest szybko usuwany przez układ odpornościowy i leczenie nie jest potrzebne. U niektórych kobiet infekcja nie ustępuje i istnieje u nich zwiększone ryzyko rozwoju zmian w szyjce macicy. Zmiany te zwykle rozwijają się powoli przez wiele lat.

Około 15 typów genitalnego wirusa HPV powoduje raka szyjki macicy. Testy przesiewowe są stosowane w celu wykrycia większości z tych typów HPV lub zmian przedrakowych komórek wywołanych przez wirusa. Więcej informacji na temat testów przesiewowych można znaleźć na stronach 15-16. Istnieje również szczepionka, która chroni ludzi przed niektórymi typami wirusa HPV.

Narodowy program szczepień przeciwko HPV

• Szczepionka przeciwko HPV stosowana w Australii chroni przed dziewięcioma szczepami wirusa HPV, o których wiadomo, że powodują około 90% przypadków raka szyjki macicy.
• Szczepionka HPV oferuje również pewną ochronę przed innymi, mniej powszechnymi nowotworami związanymi z HPV, w tym rakiem pochwy, sromu, odbytu i gardła.
• W ramach krajowego programu szczepień przeciwko HPV, szczepionka jest bezpłatna dla dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat. (Szczepionka pomaga chronić mężczyzn przed rakiem prącia, odbytu i gardła.)
• Osoby, które są już aktywne seksualnie mogą nadal korzystać ze szczepionki przeciwko HPV. Zapytaj swojego lekarza rodzinnego o więcej informacji.
• Szczepionka przeciwko HPV nie leczy zmian przedrakowych ani raka szyjki macicy.
• Jeśli zostałaś zaszczepiona, nadal będziesz potrzebować regularnych badań przesiewowych, ponieważ szczepionka przeciwko HPV nie zapewnia ochrony przed wszystkimi typami wirusa HPV. Więcej informacji można znaleźć na stronie hpvvaccine.org.au.

Jakie są czynniki ryzyka?

Palenie tytoniu i palenie bierne

Chemikalia zawarte w tytoniu mogą uszkadzać komórki szyjki macicy, zwiększając prawdopodobieństwo rozwoju raka u kobiet zakażonych wirusem HPV.

Długotrwałe stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych (pigułek)

Badania wykazały, że kobiety, które stosowały pigułki przez pięć lat lub dłużej, są w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Przyczyna tego zjawiska nie jest jasna. Jednak ryzyko to jest niewielkie, a pigułka może również pomóc w ochronie przed innymi rodzajami raka, takimi jak rak macicy i rak jajnika. Należy porozmawiać z lekarzem, jeśli ma Pani obawy.

Posiadanie osłabionego układu odpornościowego

Układ odpornościowy pomaga pozbyć się wirusa HPV z organizmu. Kobiety z osłabionym układem odpornościowym mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy i muszą częściej wykonywać badania przesiewowe szyjki macicy. Dotyczy to kobiet zakażonych ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) oraz kobiet, które przyjmują leki obniżające odporność. Zapytaj swojego lekarza, czy dotyczy to Ciebie i jak często powinnaś poddawać się badaniom przesiewowym.

Narażenie na dietylostilbestrol (DES)

Jest to syntetyczna (sztuczna) forma żeńskiego hormonu estrogenu. DES był przepisywany kobietom w ciąży od lat 40. do wczesnych lat 70. w celu zapobiegania poronieniom. Badania wykazały, że córki kobiet, które przyjmowały DES mają niewielkie, ale zwiększone ryzyko rozwoju rzadkiego typu gruczolakoraka szyjki macicy.

Z którym pracownikiem służby zdrowia się spotkam?

Pani lekarz pierwszego kontaktu zleci pierwsze badania w celu oceny Pani objawów. Jeśli te badania nie wykluczą raka, zazwyczaj zostanie Pani skierowana do specjalisty, takiego jak ginekolog lub onkolog ginekologiczny. Specjalista zaaranżuje dalsze badania.

Jeśli rak szyjki macicy zostanie zdiagnozowany, specjalista rozważy opcje leczenia. Często będą one omawiane z innymi pracownikami służby zdrowia podczas tzw. spotkania zespołu multidyscyplinarnego (MDT). Podczas leczenia i po jego zakończeniu będzie Pani spotykać się z wieloma pracownikami służby zdrowia, którzy specjalizują się w różnych aspektach Pani opieki.

Pracownicy służby zdrowia, z którymi możesz się spotkać w celu leczenia raka szyjki macicy:

Ginekolog specjalista, który specjalizuje się w chorobach żeńskiego układu rozrodczego; może zdiagnozować raka szyjki macicy, a następnie skierować Panią do ginekologa onkologa
Ginekolog onkolog specjalista, który diagnozuje i przeprowadza operacje nowotworów żeńskiego układu rozrodczego (nowotworów ginekologicznych), takich jak rak szyjki macicy
Onkolog radioterapeuta specjalista, który leczy raka przepisując i nadzorując przebieg radioterapii
Onkolog medyczny specjalista, który leczy raka za pomocą terapii lekowych, takich jak terapia celowana, chemioterapia i immunoterapia
Radiolog specjalista, który analizuje zdjęcia rentgenowskie i skany; Radiolog interwencyjny może również wykonywać biopsję pod kontrolą USG lub CT oraz przeprowadzać niektóre zabiegi
Koordynator opieki onkologicznej koordynuje Twoją opiekę, kontaktuje się z członkami MDT oraz wspiera Ciebie i Twoją rodzinę w trakcie leczenia; Może to być konsultant pielęgniarstwa klinicznego (CNC) lub specjalista pielęgniarstwa klinicznego (CNS)
Pielęgniarka podaje leki i zapewnia opiekę, informacje i wsparcie podczas całego leczenia
Dietetyk zaleca plan żywieniowy, którego należy przestrzegać podczas leczenia i powrotu do zdrowia
Pracownik socjalny, psycholog łączą Cię z usługami wsparcia; pomaga w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych i praktycznych związanych z rakiem i leczeniem
Fizjoterapeuta zdrowia kobiet zajmuje się problemami fizycznymi związanymi z leczeniem nowotworów ginekologicznych, takimi jak problemy z pęcherzem i jelitami, problemy seksualne i ból miednicy

Diagnoza

Możesz mieć wykonane badania w kierunku raka szyjki macicy, ponieważ masz objawy lub ponieważ wyniki twoich badań przesiewowych sugerują, że masz podwyższone ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.

Niektóre badania pozwalają lekarzowi lepiej obejrzeć tkankę szyjki macicy i jej okolic. Inne testy mówią lekarzowi o twoim ogólnym stanie zdrowia i o tym, czy rak się rozprzestrzenił. Prawdopodobnie nie będziesz musiała mieć wszystkich badań opisanych w tym rozdziale.

Badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy

Badanie przesiewowe szyjki macicy to proces poszukiwania raka lub zmian przedrakowych u kobiet, które nie mają żadnych objawów. Badanie przesiewowe szyjki macicy wykrywa rakotwórcze typy wirusa HPV w próbce komórek pobranych z szyjki macicy.

Narodowy Program Badań Przesiewowych Szyjki Macicy zaleca, aby kobiety w wieku 25-74 lat wykonywały badanie przesiewowe szyjki macicy dwa lata po ostatnim badaniu cytologicznym, a następnie raz na pięć lat. Niezależnie od tego, czy jesteś hetero, lesbijką, gejem, osobą biseksualną, transseksualną czy interseksualną, jeśli masz szyjkę macicy, powinnaś regularnie wykonywać badania przesiewowe.

Podczas wykonywania zarówno starego testu Pap, jak i nowego testu przesiewowego lekarz delikatnie wprowadza do pochwy instrument zwany wziernikiem, aby uzyskać wyraźny obraz szyjki macicy. Lekarz używa szczoteczki lub szpatułki, aby usunąć niektóre komórki z powierzchni szyjki macicy. Może to być nieco niekomfortowe, ale zwykle trwa to tylko minutę lub dwie. Próbka jest umieszczana w płynie w małym pojemniku i wysyłana do laboratorium w celu sprawdzenia obecności wirusa HPV.

Jeśli wirus HPV zostanie wykryty, lekarz specjalista zwany patologiem wykona dodatkowy test na próbce w celu sprawdzenia nieprawidłowości komórek. Jest to tzw. cytologia płynna (LBC).

Wyniki badania przesiewowego szyjki macicy są wykorzystywane do przewidywania poziomu ryzyka wystąpienia istotnych zmian w szyjce macicy. Jeśli wyniki wykażą:

• wyższe ryzyko – lekarz pierwszego kontaktu skieruje Panią do specjalisty (ginekologa) na kolposkopię (patrz poniżej)
• średnie ryzyko – będzie Pani monitorowana poprzez wykonanie badania kontrolnego (zwykle na obecność wirusa HPV) za 12 miesięcy oraz częstsze badania przesiewowe w przyszłości
• niskie ryzyko – następne badanie przesiewowe szyjki macicy należy wykonać za pięć lat.

Niewielka liczba kobiet otrzymuje diagnozę raka szyjki macicy z powodu nieprawidłowego wyniku badania przesiewowego. Więcej informacji na temat badań przesiewowych można uzyskać dzwoniąc pod numer Cancer Council 13 11 20 lub odwiedzając stronę cervicalscreening.org.au.

Kolposkopia i biopsja

Jeśli wyniki badania przesiewowego szyjki macicy wykażą, że istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia istotnych zmian w szyjce macicy, zazwyczaj zostaniesz skierowana na kolposkopię. Kolposkopia pozwala lekarzowi dokładnie przyjrzeć się szyjce macicy, aby zobaczyć, gdzie znajdują się nieprawidłowe lub zmienione komórki i jak wyglądają.

Kolposkop to urządzenie powiększające, które jest wyposażone w światło i wygląda jak lornetka na dużym stojaku. Umieszcza się go w pobliżu sromu, ale nie wchodzi do ciała.

Kolposkopia trwa zwykle 10-15 minut. Zaleca się, aby nie uprawiać seksu i nie wkładać niczego do pochwy (np. tamponów) przez 24 godziny przed zabiegiem.

Pani będzie leżeć na plecach na krześle do badań z kolanami w górze i w rozkroku. Lekarz użyje wziernika, aby rozchylić ścianki pochwy, a następnie naniesie płyn przypominający ocet lub jodynę na szyjkę macicy i pochwę. Ułatwia to oglądanie nieprawidłowych komórek przez kolposkop. Może Pani odczuwać delikatne kłucie lub pieczenie, a po badaniu może pojawić się brązowa wydzielina z pochwy.

Jeśli lekarz zauważy jakiekolwiek podejrzanie wyglądające obszary, zazwyczaj pobiera próbkę tkanki (biopsję) z powierzchni szyjki macicy do badania. Podczas pobierania próbki tkanki możesz czuć się niekomfortowo przez krótki czas. Po wykonaniu kolposkopii i biopsji będziesz mogła wrócić do domu. Lekarz wyśle próbkę tkanki do laboratorium, a patolog zbada komórki pod mikroskopem, aby sprawdzić, czy są one rakowe. Wyniki są zazwyczaj dostępne w ciągu około tygodnia.

Skutki uboczne kolposkopii z biopsją

Po zabiegu często występują skurcze, które przypominają bóle menstruacyjne. Ból jest zwykle krótkotrwały i można zażyć łagodne leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Może również wystąpić lekkie krwawienie lub inna wydzielina z pochwy przez kilka godzin.

Aby umożliwić gojenie się szyjki macicy i zmniejszyć ryzyko infekcji, lekarz prawdopodobnie zaleci, abyś nie odbywała stosunków płciowych lub nie używała tamponów przez 2-3 dni po biopsji.

Leczenie nieprawidłowości przedrakowych

Jeśli którykolwiek z testów wykaże zmiany komórek przedrakowych, może Pani zostać poddana jednemu z następujących zabiegów, aby zapobiec rozwojowi raka szyjki macicy.

Wycięcie dużej pętli strefy transformacji (LLETZ)

Nazywane również procedurą elektrochirurgicznego wycięcia pętli (LEEP), jest to najczęstszy sposób usuwania tkanki szyjki macicy w celu leczenia zmian przedrakowych szyjki macicy. Nieprawidłowa tkanka jest usuwana za pomocą pętli z cienkiego drutu, który jest ogrzewany elektrycznie. Lekarz dąży do usunięcia wszystkich nieprawidłowych komórek z powierzchni szyjki macicy.

Leteza lub LEEP jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym w gabinecie lekarskim lub w znieczuleniu ogólnym w szpitalu. Trwa to około 10-20 minut. Próbka tkanki jest wysyłana do laboratorium w celu zbadania jej pod mikroskopem. Wyniki są zazwyczaj dostępne w ciągu tygodnia.

Skutki uboczne zabiegu LLETZ lub LEEP

Po zabiegu LLETZ lub LEEP może wystąpić krwawienie z pochwy i skurcze. Zwykle ustępują one po kilku dniach, ale przez 3-4 tygodnie mogą występować plamienia. Jeśli krwawienie trwa dłużej niż 3-4 tygodnie, staje się obfite lub ma nieprzyjemny zapach, należy skontaktować się z lekarzem. Aby umożliwić zagojenie się szyjki macicy i zapobiec infekcji, nie powinnaś odbywać stosunków płciowych ani używać tamponów przez 4-6 tygodni po zabiegu.

Po zabiegu LLETZ lub LEEP możesz nadal zajść w ciążę, jednak ryzyko przedwczesnego urodzenia dziecka może być nieco wyższe. Porozmawiaj z lekarzem przed zabiegiem, jeśli jesteś zaniepokojona.

Biopsja kości

Ta procedura jest podobna do LLETZ. Stosuje się ją, gdy nieprawidłowe komórki znajdują się w kanale szyjki macicy, gdy podejrzewa się raka we wczesnym stadium lub u starszych kobiet wymagających większego wycięcia. W niektórych przypadkach jest ona również stosowana w leczeniu bardzo małych, wczesnych nowotworów, szczególnie u młodych kobiet, które chciałyby w przyszłości mieć dzieci (patrz strona 30).

Biopsja stożkowa jest zwykle wykonywana w ramach chirurgii jednego dnia w szpitalu w znieczuleniu ogólnym. Za pomocą noża chirurgicznego (skalpela) usuwa się z szyjki macicy fragment tkanki w kształcie stożka. Tkanka jest badana, aby upewnić się, że wszystkie nieprawidłowe komórki zostały usunięte. Wyniki są zazwyczaj dostępne w ciągu tygodnia.

Skutki uboczne biopsji stożkowej

Możesz mieć lekkie krwawienie lub skurcze przez kilka dni po biopsji stożkowej. Przez kilka tygodni należy unikać dźwigania ciężkich rzeczy, ponieważ krwawienie może stać się silniejsze lub rozpocząć się ponownie. Jeśli krwawienie trwa dłużej niż 3-4 tygodnie, staje się obfite lub ma nieprzyjemny zapach, należy skontaktować się z lekarzem. Niektóre kobiety zauważają ciemnobrązowe upławy przez kilka tygodni, ale to ustępuje.

Aby dać szyjce macicy czas na zagojenie się i zapobiec infekcji, nie powinnaś odbywać stosunków seksualnych ani używać tamponów przez 4-6 tygodni po zabiegu.

Biopsja stożkowa może osłabić szyjkę macicy. Po biopsji stożka można nadal zajść w ciążę, ale może być większe ryzyko poronienia lub przedwczesnego urodzenia dziecka. Jeśli chciałabyś zajść w ciążę w przyszłości, porozmawiaj z lekarzem przed zabiegiem.

Chirurgia laserowa

Ta procedura wykorzystuje wiązkę laserową zamiast noża, aby usunąć nieprawidłowe komórki lub fragmenty tkanki do dalszych badań.

Wiązka laserowa to silna, gorąca wiązka światła. Wiązka lasera jest skierowana na szyjkę macicy przez pochwę. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Zabieg laserowy trwa około 10-15 minut, a po jego zakończeniu można wrócić do domu.

Chirurgia laserowa działa równie dobrze jak zabieg LLETZ i może być lepszym rozwiązaniem, jeśli komórki przedrakowe rozciągają się od szyjki macicy do pochwy lub jeśli zmiana na szyjce macicy jest bardzo duża.

Skutki uboczne chirurgii laserowej

Są one podobne do skutków zabiegu LLETZ. Większość kobiet może wrócić do normalnej aktywności 2-3 dni po zabiegu laserowym, ale będzie musiała unikać stosunków płciowych przez 4-6 tygodni.

Dalsze badania

Jeśli którykolwiek z opisanych powyżej testów lub procedur wykaże, że masz raka szyjki macicy, możesz potrzebować dalszych badań, aby dowiedzieć się, czy rak rozprzestrzenił się na inne części ciała. Jest to tzw. ocena zaawansowania choroby (patrz strona 24). Możesz mieć wykonane jedno lub więcej badań opisanych na następnych stronach.

Badanie krwi

Możesz mieć wykonane badanie krwi w celu sprawdzenia ogólnego stanu zdrowia oraz tego, jak dobrze pracują twoje nerki i wątroba.

Przed wykonaniem prześwietlenia poinformuj lekarza, czy masz jakieś alergie lub czy wystąpiła u ciebie reakcja na kontrast podczas poprzednich prześwietleń. Powinieneś również poinformować lekarza, jeśli masz cukrzycę, chorobę nerek lub jesteś w ciąży.

Badania obrazowe

Możesz mieć jedno lub więcej z następujących badań obrazowych, aby dowiedzieć się, czy rak rozprzestrzenił się do węzłów chłonnych w miednicy lub brzuchu, lub do innych organów w organizmie.

Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa wykorzystuje promienie rentgenowskie do robienia zdjęć wnętrza twojego ciała, a następnie łączy je w szczegółowy, trójwymiarowy obraz.

Przed badaniem możesz otrzymać napój lub zastrzyk z barwnikiem (zwanym kontrastem) do jednej z twoich żył. Kontrast może spowodować uczucie gorąca przez kilka minut. Może Pani również zostać poproszona o włożenie tamponu do pochwy. Barwnik i tampon sprawiają, że obrazy są wyraźniejsze i łatwiejsze do odczytania.

Podczas badania będzie Pani musiała leżeć nieruchomo na stole, który porusza się do i z tomografu komputerowego, który jest duży i okrągły jak pączek. Skan jest bezbolesny i trwa 5-10 minut.

Skanowanie MRI

Skanowanie MRI (rezonans magnetyczny) wykorzystuje silny magnes i fale radiowe do tworzenia szczegółowych przekrojowych obrazów wnętrza Pana/Pani ciała. Proszę poinformować zespół medyczny, czy ma Pani/Pan rozrusznik serca lub inny metalowy implant, ponieważ może on mieć wpływ na działanie rezonansu magnetycznego.

Podczas badania będzie Pani/Pan leżeć na stole zabiegowym, który wsuwa się do dużego metalowego cylindra otwartego na obu końcach. Hałaśliwe, wąskie urządzenie może wywołać u niektórych osób uczucie niepokoju lub klaustrofobii. Jeśli uważasz, że możesz odczuwać niepokój, powiedz o tym swojemu zespołowi medycznemu przed badaniem. Może Pani/Pan otrzymać leki, które pomogą Pani/Panu się zrelaksować, a ponadto zazwyczaj oferuje się Pani/Panu słuchawki lub zatyczki do uszu. Większość badań MRI trwa 30-90 minut.

Skanowanie PET

Przed badaniem PET (pozytonowa tomografia emisyjna) zostanie Panu/Pani wstrzyknięty roztwór glukozy (cukru) zawierający materiał radioaktywny. Zostanie Pan poproszony o leżenie nieruchomo przez 30-60 minut, podczas gdy roztwór rozprzestrzeni się po całym ciele.

Komórki nowotworowe są jaśniejsze na skanie, ponieważ wchłaniają więcej roztworu glukozy niż normalne komórki. Przygotowanie do skanowania PET może zająć kilka godzin, ale samo skanowanie trwa zazwyczaj około 30 minut.

Skanowanie PET-CT

Skanowanie PET w połączeniu z tomografią komputerową jest specjalistycznym badaniem dostępnym w wielu dużych szpitalach miejskich. Daje ono trójwymiarowy kolorowy obraz. Tomografia komputerowa pomaga wskazać lokalizację wszelkich nieprawidłowości ujawnionych przez skan PET.

Przed wykonaniem skanowania należy poinformować lekarza, czy ma Pan/Pani jakiekolwiek alergie lub czy wystąpiła u Pana/Pani reakcja na kontrast podczas poprzednich skanowań. Powinnaś również poinformować lekarza, jeśli cierpisz na cukrzycę, choroby nerek lub jesteś w ciąży.

Badanie pod narkozą

Innym sposobem sprawdzenia, czy rak się rozprzestrzenił, jest zbadanie przez lekarza twojej szyjki macicy, pochwy, macicy, pęcherza moczowego i odbytnicy. Wykonuje się to w szpitalu w znieczuleniu ogólnym. Jeśli podczas zabiegu lekarz zauważy jakiekolwiek nienormalne obszary tkanki, wykona biopsję (patrz strony 16-17) i wyśle próbkę do laboratorium w celu zbadania.

Badanie miednicy

Lekarz włoży wziernik do twojej pochwy i rozsunie ścianki pochwy, aby mógł sprawdzić, czy twoja szyjka macicy i pochwa nie są zmienione nowotworowo.

Macica

Szyjka macicy zostanie rozszerzona (delikatnie otwarta), a niektóre komórki z wyściółki macicy (endometrium) zostaną usunięte i wysłane do laboratorium w celu zbadania ich pod mikroskopem. Nazywa się to łyżeczkowaniem (D&C).

Pęcherz moczowy

Cienka rurka z soczewką i światłem zwana cystoskopem zostanie wprowadzona do cewki moczowej (rurki odprowadzającej mocz z pęcherza moczowego na zewnątrz ciała) w celu zbadania pęcherza moczowego.

Rektum

Lekarz użyje palca w rękawiczce, aby wyczuć jakiekolwiek nienormalne narośla wewnątrz twojego odbytu. Aby dokładniej zbadać odbytnicę, lekarz może wprowadzić instrument zwany sigmoidoskopem, który jest rurką z dołączoną kamerą.

Po jednym z tych badań w znieczuleniu najprawdopodobniej będzie Pan mógł wrócić do domu ze szpitala tego samego dnia. Przez kilka dni po badaniu może wystąpić lekkie krwawienie i skurcze. Twój lekarz porozmawia z Tobą o skutkach ubocznych, których możesz doświadczyć.

Stopniowanie raka szyjki macicy

Badania opisane powyżej pomagają lekarzom zdecydować, jak daleko rozprzestrzenił się rak. Nazywa się to stopniowaniem. Znajomość stopnia zaawansowania raka pomaga Twojemu zespołowi medycznemu zalecić najlepsze dla Ciebie leczenie.

W Australii rak szyjki macicy jest zwykle klasyfikowany przy użyciu systemu klasyfikacji Międzynarodowej Federacji Ginekologii i Położnictwa (FIGO). System ten jest również często stosowany w przypadku innych nowotworów żeńskich narządów rozrodczych. FIGO dzieli raka szyjki macicy na cztery stopnie zaawansowania. Każdy etap dzieli się dalej na kilka podetapów.

Stopień I, wczesny rak zlokalizowany: Rak znajduje się tylko w tkance szyjki macicy.

Stopień II, rak miejscowo zaawansowany: Rak rozprzestrzenił się poza szyjkę macicy do górnych dwóch trzecich pochwy lub innej tkanki znajdującej się obok szyjki macicy.

Stopień III, rak miejscowo zaawansowany: Rak rozprzestrzenił się do dolnej trzeciej części pochwy i/lub tkanki po stronie miednicy (ściany miednicy). Rak mógł również rozprzestrzenić się do węzłów chłonnych w miednicy lub brzuchu, lub spowodować zatrzymanie pracy nerki.

Stopień IV, rak przerzutowy lub zaawansowany: Rak rozprzestrzenił się do pęcherza moczowego lub odbytnicy (stadium IVA) lub poza miednicę do płuc, wątroby lub kości (stadium IVB).

Prognoza

Prognoza oznacza oczekiwany wynik choroby. Możesz chcieć przedyskutować swoje rokowanie i opcje leczenia z lekarzem, ale nie jest możliwe, aby ktokolwiek przewidział dokładny przebieg choroby. Zamiast tego lekarz może dać ci pojęcie o ogólnym rokowaniu dla osób z tym samym typem i stadium raka.

Aby określić rokowanie, lekarz weźmie pod uwagę:

• wyniki Pani badań
• typ raka szyjki macicy
• rozmiar raka i stopień jego rozrostu na inne tkanki
• czy rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne
• inne czynniki, takie jak Pani wiek, sprawność fizyczna i ogólny stan zdrowia.

Ogólnie, im wcześniej rak szyjki macicy jest zdiagnozowany i leczony, tym lepsze są wyniki. Większość raków szyjki macicy we wczesnym stadium ma dobre rokowania i wysoki wskaźnik przeżywalności. Jeżeli rak zostanie wykryty po rozprzestrzenieniu się do innych części ciała (tzw. stadium zaawansowane), rokowanie jest gorsze i istnieje większa szansa, że rak powróci po leczeniu (nawrót).

Lista pytań

Zadawanie pytań lekarzowi pomoże Pani dokonać świadomego wyboru. Możesz dołączyć niektóre z poniższych pytań do swojej własnej listy.

Diagnoza

• Jaki typ raka szyjki macicy mam?
• Czy rak się rozprzestrzenił? Jeśli tak, to gdzie się rozprzestrzenił? Jak szybko rośnie?
• Czy w tym szpitalu dostępne są najnowsze badania i metody leczenia tego nowotworu?
• Czy w opiekę nade mną zaangażowany będzie zespół wielodyscyplinarny?
• Czy istnieją wytyczne kliniczne dla tego typu nowotworu?

Leczenie

• Jakie leczenie zalecacie? Jaki jest cel leczenia?
• Czy istnieją inne możliwości leczenia dla mnie? If not, why not?
• If I don’t have the treatment, what should I expect?
• How long do I have to make a decision?
• I’m thinking of getting a second opinion. Can you recommend anyone?
• How long will treatment take? Will I have to stay in hospital?
• Are there any out-of-pocket expenses not covered by Medicare or my
  private health cover? Can the cost be reduced if I can’t afford it?
• How will we know if the treatment is working?
• Are there any clinical trials or research studies I could join?

Side effects

• What are the risks and possible side effects of each treatment?
• Are the side effects immediate, temporary or long-lasting?
• Will I have a lot of pain? What will be done about this?
• Can I work, drive and do my normal activities while having treatment?
• Will the treatment affect my sex life?
• Will the treatment affect my ability to have children? What options do I have to preserve my fertility?
• Should I change my diet or physical activity during or after treatment?

After treatment

• How often will I need check-ups after treatment? Who should I go to?
• If the cancer returns, how will I know? What treatments could I have?