Het Rode Leger was de militaire macht van het bolsjewistische regime en de Sovjet-republiek. Het werd in 1918 opgericht om het nieuwe regime tijdens de Russische burgeroorlog te verdedigen. In zijn vormingsjaren werd het Rode Leger samengesteld en georganiseerd door Leon Trotski, de Sovjet-commissaris voor militaire zaken tussen maart 1918 en januari 1925.
Oprichting van een Sovjetleger
Toen de bolsjewieken in oktober 1917 de macht grepen, vormden de Rode Garde hun enige militaire macht. De Rode Garde bestond voornamelijk uit bewapende industriearbeiders en voormalige soldaten en telde maar liefst 200.000 manschappen, waarvan een zesde in Petrograd.
Hoewel zij loyaal waren aan de Bolsjewistische zaak, waren de Rode Gardes ongetraind en ontbrak het hen aan militaire discipline en gevechtservaring. De dreiging van een voortdurende oorlog met Duitsland, in combinatie met de groeiende oppositie tegen het nieuwe regime, vroeg om een groter, professioneler staand leger. De Sovnarkom reageerde door de vorming van het Rode Leger in januari 1918 af te kondigen.
In de eerste weken was het nieuwe Rode Leger een vrijwilligersmacht, georganiseerd volgens socialistische principes. De leden droegen geen rangen of insignes en de officieren werden democratisch gekozen. Onnodig te zeggen dat dit de controle, organisatie en discipline niet ten goede kwam.
Trotski neemt de leiding
De transformatie van het Rode Leger begon in maart 1918 met de benoeming van Leon Trotski tot oorlogscommissaris. De meeste historici zijn het erover eens dat Trotski’s leiderschap een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van het Rode Leger tot een professionele militaire macht. Deze transformatie omvatte enkele maatregelen die in die tijd riskant of potentieel gevaarlijk leken.
Een van Trotski’s meer controversiële strategieën was het exploiteren van de militaire voorraden van het oude tsaristische regime. Kort na zijn aantreden als oorlogscommissaris, ronselde Trotski duizenden ex-officieren en voormalige onderofficieren uit het keizerlijke leger. De nieuwe natie had geen tijd om nieuwe officieren op te leiden en te trainen, argumenteerde Trotskij. Zij had onmiddellijk de ervaring en deskundigheid van militaire specialisten nodig, ongeacht hun afkomst. Deze tsaristische officieren, zei hij, zouden worden “uitgeperst als citroenen en daarna weggegooid”.
Tegen 1920 waren meer dan 250.000 veteranen van het keizerlijke leger opgeroepen voor het Rode Leger. Het behoeft geen betoog dat de meeste van deze soldaten tsaristische loyalisten waren zonder enige loyaliteit of genegenheid voor de bolsjewieken. Naarmate de burgeroorlog vorderde, werden de gevaren van desertie, overlopen naar de Witten of anti-Bolsjewistische spionage steeds duidelijker.
Verzekeren van loyaliteit
Trotski verzekerde zich van gehoorzaamheid en goed gedrag van hogere officieren door partijcommissarissen aan elke militaire eenheid te verbinden.
De commissarissen waren niet veel meer dan bolsjewistische waakhonden. Ze volgden officieren in gezaghebbende posities, van hoge generaals tot compagniescommandanten, en brachten vervolgens verslag uit aan de partij over hun loyaliteit, efficiëntie en enthousiasme.
Er werd ook gehoorzaamheid gegarandeerd door de onheilspellende Cheka en, in sommige individuele gevallen, bedreigingen aan familieleden als officieren ook maar enig teken van ontrouw vertoonden.
In december 1918 gaf Trotski een groep commissarissen opdracht om “de familiestatus van voormalige officieren onder het commandopersoneel vast te stellen en ieder van hen per ondertekend bevel te laten weten dat elk verraad of verraad de arrestatie van hun families tot gevolg zal hebben… Zij nemen ieder de verantwoordelijkheid voor hun families op zich”.
Net als in het tsaristische keizerlijke leger bestond het Rode Leger voor het grootste deel uit dienstplichtige boeren. De dienstplicht werd door de Sovnarkom ingevoerd in mei 1918, toen de burgeroorlog begon te escaleren. Het aantal leden van het Rode Leger steeg van 800.000 in 1918 tot meer dan drie miljoen in 1920 en op dat moment was het leger op zestien verschillende fronten in gevecht.
Een propagandakracht
Het besef dat het Rode Leger zo groot was en zo afhankelijk van dienstplichtigen, zou tot disciplinaire problemen kunnen leiden, implementeerde Trotski strategieën om de discipline te handhaven en het moreel te verhogen.
Propaganda werd verspreid binnen de gelederen van het Rode Leger; de soldaten werden voortdurend herinnerd aan hun belang voor de revolutie en aan de gevolgen als ze zouden falen. De Komsomol, de jeugdafdeling van de bolsjewistische partij, werd ook gebruikt als een bron van idealistische jonge rekruten.
Tijdens de burgeroorlog woonde Trotski zelf bijna permanent in een gepantserde trein, hij reisde van het ene front naar het andere, hield toezicht op de voortgang, ontmoette officieren en hield opzwepende toespraken voor soldaten van het Rode Leger. In de trein bevonden zich ook een radiozender, een drukpers voor de productie van propaganda ter plaatse, een royale voorraad tabak en zelfs een fanfare, alles om het moreel op te vijzelen.
‘Blokkadeenheden’
Trotski kon daarbij even meedogenloos zijn als motiverend en opbeurend. Na een reeks nederlagen medio 1918, toen het Rode Leger nog onderbemand en onervaren was, werd Trotski geconfronteerd met berichten over desertie, lafheid en terugtrekking onder eenheden van het Rode Leger.
Het antwoord was de vorming van ‘blokkadeenheden’. Deze speciale eenheden werden achter de frontlinie geplaatst en kregen het bevel om deserteurs of soldaten die zich zonder toestemming terugtrokken neer te schieten. Het was een tactiek die later werd gebruikt door Trotski’s aartsvijand Stalin tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Trotski’s meedogenloosheid, gecombineerd met zijn planning, zijn aandacht voor details en zijn vermogen om ongelijksoortige troepen te verenigen, hielpen het Rode Leger uit te groeien tot een formidabele militaire macht.
“Met al zijn genialiteit in organisatie en zijn genie voor het leiden van mensen, begreep Trotski dat het embryonale Rode Leger van Rusland zich niet kon ontwikkelen zonder een groot korps officieren, getraind in de methoden van de moderne oorlogsvoering.”
W. Bruce Lincoln, historicus
1. Het Rode Leger was de georganiseerde militaire macht van het nieuwe Sovjetregime. Het werd in januari 1918 bij decreet opgericht.
2. Trotski werd in maart 1918 benoemd tot oorlogscommissaris en speelde een centrale rol bij de reorganisatie, vormgeving en verharding van het Rode Leger.
3. Trotski vulde de gelederen van het Rode Leger met dienstplichtigen. Daartoe behoorden duizenden voormalige tsaristische officieren, die werden opgeroepen vanwege hun ervaring en deskundigheid.
4. Hij was berucht om zijn meedogenloosheid bij het afdwingen van loyaliteit en discipline, waarbij hij dreigementen tegen families gebruikte en partijcommissarissen en ‘blokkadeenheden’ inzette.
5. Trotski werkte ook aan het verhogen van het moreel in het Rode Leger, door soldaten te herinneren aan hun belang in de geschiedenis, propaganda te gebruiken en persoonlijk door Rusland te reizen om toezicht te houden en te spreken.
Citatie-informatie
Titel: “Het Rode Leger”
Auteurs: Jennifer Llewellyn, Michael McConnell, Steve Thompson
Uitgever: Alpha History
URL: https://alphahistory.com/russianrevolution/red-army/
Datum gepubliceerd: 16 augustus 2019
Datum geraadpleegd: March 24, 2021
Copyright: De inhoud van deze pagina mag niet worden herpubliceerd zonder onze uitdrukkelijke toestemming. Voor meer informatie over het gebruik verwijzen wij u naar onze gebruiksvoorwaarden.