Wat te doen als een relatie voorbij is – maar je gevoelens niet

Terwijl een schone breuk kan en zal gebeuren, blijven we soms achter met onopgeloste gevoelens. Psycholoog Antonio Pascual-Leone deelt de 3 stappen die we moeten nemen om ze te verwerken.

Dit bericht maakt deel uit van TED’s serie “How to Be a Better Human”, die elk een nuttig advies bevat van iemand uit de TED-gemeenschap; blader hier door alle berichten.

Of het nu met een partner, familielid, vriend, baas of collega is, het beëindigen van een relatie is moeilijk. Maar nog moeilijker kan het zijn wat er daarna komt. Hoewel een schone breuk wel gebeurt, blijven we soms steken – vastzitten met onopgeloste gevoelens, twijfels en angsten die al onze lege plekken lijken op te vullen.

“Laten we het onafgemaakte zaken noemen,” zegt Antonio Pascual-Leone, klinisch psycholoog en hoofd van het Emotion Change Lab aan de Universiteit van Windsor in Canada, in een TEDxUniversityofWindsor-talk. “De meeste mensen denken dat verder gaan gewoon een kwestie van tijd is… maar als je je er kapot van voelt, is het niet zo simpel als je roes uitslapen als een zware kater.”

Pascual-Leone heeft dit proces onderzocht. Hij zegt: “Het blijkt dat mensen die deze problemen oplossen vaak drie verschillende stappen doorlopen.” Hij voegt eraan toe: “Het is een rommelig, niet-lineair proces van twee stappen voorwaarts en één stap achterwaarts… en je kunt overal in die pijplijn vastlopen. Het goede nieuws is dat we ook een beetje weten hoe we mensen uit elk van die plekken kunnen halen.”

Stap 1: Ontwar en identificeer je gevoelens

Pascual-Leone vertelt het verhaal van een vrouw die een junior partner aannam in haar werk. Ze besteedde veel tijd aan haar mentorschap, en ze ontwikkelden een geweldige samenwerking – totdat de junior partner abrupt vertrok. Toen Pascual-Leone hem daarover aansprak, “vertelde de zakenvrouw me over brancheconventies en dat soort dingen, en ze zei: ‘Ik krimp gewoon ineen. Wat als zij er ook is? Het zal zo gênant zijn. Ik weet het niet!”

Interessant is dat laatste zinnetje – “Ik weet het niet” – dat Pascual-Leone het meest zegt. Waarom? Het onthult het “gevoel van een zeer globale nood” van de vrouw, zegt hij. “Het is zoiets als: ‘Ik ben zo van streek en ik weet niet waarom het zo vreselijk is.'” Als jij je ooit zo hebt gevoeld, heb je die gevoelens waarschijnlijk onder het tapijt geschoven om er later mee om te gaan. “Het is alsof de persoon denkt dat hij het kan afwachten, alsof er een storm overkomt. Maar terwijl je de kwestie vermijdt, kan er niet te veel veranderen,” legt Pascual-Leone uit. Zijn oplossing: “Ga erheen.”

Hoe los te komen:

Vaak zijn de meest overheersende gevoelens na het einde van een relatie boosheid en verdriet, en die kunnen samensmelten tot een dichte bal – Pascual-Leone vergelijkt het met kinderspeelplamuur. Hij zegt: “Je moet de tijd nemen om ze uit elkaar te halen, de juiste woorden te vinden en te beschrijven wat er zo vreselijk, ongemakkelijk of moeilijk is.”

Om dat te doen, vraag je jezelf af: “Waar doet het pijn?” en “Wat is het ergste eraan?” Pascual-Leone zegt: “Als je verder wilt komen dan je overstuur, leeg, eenzaam voelen op deze zeer algemene manieren, dan moet je de tijd nemen om je te concentreren op de gevoelens die je hebt en erachter komen wat het meest pijn doet.”

Stap 2: Begrijp wat je echt nodig hebt

Na het einde van een relatie weten sommige mensen precies wat hen het meeste pijn doet, maar ze zitten gevangen in een cyclus van zelfverwijt – vaak omdat de breuk “een aantal diepere, oudere, lelijkere gevoelens heeft aangewakkerd,” zoals Pascuale-Leone het formuleerde. Ze kunnen denken: “Wat er ook gebeurd is, het was mijn schuld; misschien verdien ik het om mishandeld of verwaarloosd te worden” of “Het is waar – ik ben incompetent/ongeliefd/oninteressant/ vul maar in.” Deze mensen zijn, zegt hij, “niet vermijdend; ze zijn niet verbijsterd zoals in de eerste stap. Het is dat ze verstrikt raken in het zichzelf op de borst kloppen over iets dat met de relatie te maken heeft.”

Hoe kun je zien of jij dit bent? “Je voelt je kwetsbaar en gebroken, maar het is op een bepaalde manier vertrouwd,” zegt Pascual-Leone. “Het is hetzelfde oude verhaal; je bent hier eerder geweest.” Hij voegt eraan toe dat sommige mensen in staat zijn om door deze stap te glijden, net zoals sommigen door elke of alle stappen van het proces kunnen reizen met een minimum aan wrijving en leed.

Hoe je los kunt komen:

Vraag jezelf af: “Wat heb ik het diepst nodig?” Dit zijn geen oppervlakkige behoeften, zoals “Ik heb een partner nodig om mee op vakantie te gaan”, “Ik heb een baas nodig die mijn ideeën leuk vindt”, “Ik heb een broer of zus nodig die zich samen met mij zorgen maakt over onze vader”, of “Ik heb een vriend nodig die mijn gevoel voor humor begrijpt”. Deze behoeften zijn ook niet specifiek voor de persoon van de beëindigde relatie, zoals “Ik heb het gevoel van veiligheid nodig dat ze me gaf” of “Ik heb de manier nodig waarop hij naar me keek.”

In plaats daarvan denk je aan je diepere, existentiële behoeften, “wat je nodig hebt om als mens te floreren”, zegt Pascual-Leone. Dat kan zijn: “Ik moet het gevoel hebben dat ik ertoe doe”, “Ik moet me beminnelijk voelen”, “Ik moet het gevoel hebben dat ik waardigheid heb”, of “Ik moet het gevoel hebben dat iemand de echte ik kent.”

Er is een goede kans dat je behoefte en het einde van je relatie in actief conflict met elkaar zijn – bijvoorbeeld: “Ik moet me waardevol voelen, maar onze scheiding geeft me het gevoel dat ik wegwerp ben.” Het is in deze tegenstrijdigheid, zegt Pascual-Leone, “waar verandering begint te gebeuren.” Hij voegt eraan toe: “Zelfs als je niet het gevoel hebt dat je er recht op hebt, spel het uit.”

Stap 3: Herbekijk het einde van de relatie en kijk naar wat er verloren is gegaan

Voor de laatste stap in het proces moet je teruggaan naar hoe de relatie eindigde, kijken naar wat steekt en naar wat je bent kwijtgeraakt, en deze gevoelens verwerken. Vaak betekent dit het aanboren en uiten van woede en verdriet, en het omgaan met het laatste kan verrassend lastig zijn.

“Wanneer we door verdriet heen werken, richten we ons meestal op de goede dingen – ‘we zullen nooit meer samenkomen voor een barbecue’ of ‘er zullen geen woensdagse familiediners meer zijn.’ Je moet afscheid nemen van die dingen en er kleine grafstenen voor oprichten,” zegt Pascual-Leone. “Maar een van de redenen dat mensen moeite hebben om het rouwproces af te ronden, is dat er ook zoveel niet-aangegeven verliezen zijn – de hoop, de dromen die je samen had.”

Voor een stel dat gaat scheiden na een kort huwelijk, kan het verlies de kinderen zijn die nooit geboren zullen worden; voor een zakelijk partnerschap, is het het grote project dat nooit zal worden gelanceerd. Pascual-Leone: “Toen ik in therapie ging bij een man die in de gevangenis zat, wist hij dat zijn partner hem al had verlaten toen hij in de gevangenis zat. Dus hij had zoiets van: ‘We zullen nooit samen op die vakantie gaan, waar we voor spaarden en waar we al die brochures voor bewaarden.'”

Hoe los te komen:

Vraag jezelf af: “Waar heb ik een hekel aan?”, “Wat mis ik?” en “Van welke dromen en hoop moet ik afscheid nemen?”

Dit zijn geen makkelijke vragen om te stellen of makkelijke antwoorden om te absorberen, en het onderzoeken ervan kan moeite en tijd kosten. Maar het is een belangrijk onderdeel van het verwerken van het einde van een relatie. “Gezonde emotie heeft een vitaliteitscurve,” zegt Pascual-Leone. “Het komt naar boven, je voelt het, je drukt het uit, en dan ben je klaar.”

Bekijk nu zijn TEDxUniversityofWindsor talk: