DENIAL Ontkenning is de eerste van de vijf stadia van rouw™️. Het helpt ons om het verlies te overleven. In dit stadium wordt de wereld betekenisloos en overweldigend. Het leven heeft geen zin. We zijn in een staat van shock en ontkenning. We raken verdoofd. We vragen ons af hoe we verder kunnen gaan, of we verder kunnen gaan, waarom we verder zouden moeten gaan. We proberen een manier te vinden om gewoon elke dag door te komen. Ontkenning en shock helpen ons ermee om te gaan en maken overleven mogelijk. Ontkenning helpt ons om onze gevoelens van verdriet te bedwingen. Er schuilt genade in ontkenning. Het is de manier van de natuur om slechts zoveel binnen te laten als we aankunnen. Als je de realiteit van het verlies accepteert en jezelf vragen begint te stellen, begin je onbewust met het genezingsproces. Je wordt sterker, en de ontkenning begint te vervagen. Maar naarmate je verder gaat, beginnen alle gevoelens die je ontkende naar boven te komen.
Boosheid is een noodzakelijke fase in het genezingsproces. Wees bereid om je woede te voelen, ook al lijkt het eindeloos. Hoe meer je het echt voelt, hoe meer het zal beginnen te verdwijnen en hoe meer je zult genezen. Er zijn veel andere emoties onder de woede en je zult er mettertijd bij komen, maar woede is de emotie die we het meest gewend zijn te beheersen. De waarheid is dat woede geen grenzen kent. Het kan zich niet alleen uitstrekken naar je vrienden, de dokters, je familie, jezelf en je dierbare die stierf, maar ook naar God. Je vraagt je misschien af: “Waar is God in dit alles? Onder woede zit pijn, jouw pijn. Het is natuurlijk om je verlaten en in de steek gelaten te voelen, maar we leven in een maatschappij die bang is voor woede. Woede is kracht en kan een anker zijn, dat tijdelijk structuur geeft aan het niets van het verlies. In het begin voelt verdriet als verdwaald zijn op zee: met niets verbonden. Dan word je boos op iemand, misschien iemand die niet op de begrafenis was, misschien iemand die niet in de buurt is, misschien iemand die anders is nu je geliefde is overleden. Plotseling heb je een structuur – – je boosheid op hen. De woede wordt een brug over de open zee, een verbinding van jou naar hen. Het is iets om je aan vast te houden; en een verbinding gemaakt vanuit de kracht van woede voelt beter dan niets. We weten meestal meer over het onderdrukken van woede dan over het voelen ervan. De woede is slechts een andere indicatie van de intensiteit van je liefde.
BARGAININGVóór een verlies lijkt het alsof je alles zult doen, als je geliefde maar gespaard zou blijven. “Alstublieft God,” onderhandel je, “ik zal nooit meer boos zijn op mijn vrouw als U haar maar laat leven.” Na een verlies, kan onderhandelen de vorm aannemen van een tijdelijke wapenstilstand. “Wat als ik de rest van mijn leven wijdt aan het helpen van anderen. Kan ik dan wakker worden en beseffen dat dit allemaal een slechte droom was?” We raken verdwaald in een doolhof van “Als alleen…” of “Wat als…” verklaringen. We willen het leven terug naar hoe het was; we willen onze geliefde terug. We willen terug in de tijd: de tumor eerder vinden, de ziekte sneller herkennen, het ongeluk voorkomen … was het maar, was het maar, was het maar. Schuldgevoel is vaak de metgezel van de pijn. De “maar” zorgen ervoor dat we onszelf de schuld geven en wat we “denken” dat we anders hadden kunnen doen. We kunnen zelfs onderhandelen met de pijn. We doen alles om de pijn van dit verlies niet te voelen. We blijven in het verleden en proberen ons uit de pijn te onderhandelen. Mensen denken vaak dat de fasen weken of maanden duren. Ze vergeten dat de stadia reacties zijn op gevoelens die minuten of uren kunnen duren terwijl we in en uit het ene en dan weer uit het andere stadium springen. We gaan niet op een lineaire manier elke fase in en uit. We kunnen het ene voelen, dan het andere en weer terug naar het eerste.
DEPRESSIENadat we hebben onderhandeld, verschuift onze aandacht recht naar het heden. Lege gevoelens dienen zich aan, en verdriet dringt ons leven binnen op een dieper niveau, dieper dan we ons ooit hadden voorgesteld. Deze depressieve fase voelt aan alsof ze eeuwig zal duren. Het is belangrijk te begrijpen dat deze depressie geen teken van geestesziekte is. Het is de gepaste reactie op een groot verlies. We trekken ons terug uit het leven, in een mist van intens verdriet, ons misschien afvragend of het wel zin heeft om alleen verder te gaan? Waarom überhaupt doorgaan? Depressie na een verlies wordt maar al te vaak gezien als iets onnatuurlijks: een toestand die verholpen moet worden, iets om uit te breken. De eerste vraag die je jezelf moet stellen is of de situatie waarin je je bevindt werkelijk deprimerend is of niet. Het verlies van een dierbare is een zeer deprimerende situatie, en depressie is een normale en gepaste reactie. Het zou ongewoon zijn om geen depressie te ervaren na de dood van een dierbare. Wanneer een verlies zich volledig in je ziel nestelt, is de realisatie dat je geliefde deze keer niet beter is geworden en niet meer terugkomt, begrijpelijkerwijs deprimerend. Als rouw een genezingsproces is, dan is depressie een van de vele noodzakelijke stappen op die weg.
ACCEPTANTIEAcceptatie wordt vaak verward met de notie dat het “goed” of “OK” is met wat er is gebeurd. Dit is niet het geval. De meeste mensen voelen zich nooit OK of in orde met het verlies van een dierbare. Deze fase gaat over het accepteren van de realiteit dat onze geliefde er niet meer is en het erkennen dat deze nieuwe realiteit de permanente realiteit is. We zullen deze realiteit nooit leuk of OK vinden, maar uiteindelijk accepteren we het. We leren ermee te leven. Het is de nieuwe norm waarmee we moeten leren leven. We moeten nu proberen te leven in een wereld waarin onze geliefde wordt vermist. In hun verzet tegen deze nieuwe norm willen veel mensen in het begin het leven in stand houden zoals het was voordat een geliefde stierf. Na verloop van tijd, door stukjes en beetjes acceptatie, zien we echter dat we het verleden niet intact kunnen houden. Het is voor altijd veranderd en we moeten ons opnieuw aanpassen. We moeten leren onze rollen te herschikken, ze aan anderen toe te wijzen of ze zelf op ons te nemen. Het vinden van acceptatie kan bestaan uit het hebben van meer goede dan slechte dagen. Als we weer beginnen te leven en van ons leven beginnen te genieten, hebben we vaak het gevoel dat we daarmee onze geliefde verraden. We kunnen nooit vervangen wat verloren is gegaan, maar we kunnen wel nieuwe verbindingen maken, nieuwe betekenisvolle relaties, nieuwe onderlinge afhankelijkheden. In plaats van onze gevoelens te ontkennen, luisteren we naar onze behoeften; we bewegen, we veranderen, we groeien, we evolueren. We kunnen beginnen anderen de hand te reiken en betrokken te raken bij hun leven. We investeren in onze vriendschappen en in onze relatie met onszelf. We beginnen weer te leven, maar we kunnen dat pas doen als we het verdriet zijn tijd hebben gegeven.