Feest van Corpus Christi

Help de missie van New Advent te steunen en ontvang de volledige inhoud van deze website als een onmiddellijke download. Inclusief de Katholieke Encyclopedie, Kerkvaders, Summa, Bijbel en meer, alles voor slechts $19,99…

(Feest van het Lichaam van Christus)

Dit feest wordt in de Latijnse Kerk gevierd op de donderdag na Drievuldigheidszondag om plechtig de instelling van de Heilige Eucharistie te herdenken.

Van Witte Donderdag, die deze grote gebeurtenis herdenkt, wordt melding gemaakt als Natalis Calicis (Geboorte van de Kelk) in de Kalender van Polemius (448) voor 24 maart, waarbij 25 maart op sommige plaatsen wordt beschouwd als de dag van de dood van Christus. Deze dag viel echter in de Goede Week, een tijd van droefenis, waarin de geesten van de gelovigen geacht worden in beslag genomen te worden door de gedachten aan het lijden van de Heer. Bovendien vonden op deze dag zoveel andere functies plaats, dat de voornaamste gebeurtenis bijna uit het oog werd verloren. Dit wordt genoemd als de voornaamste reden voor de invoering van het nieuwe feest, in de bul “Transiturus.”

Het instrument in de hand van de Goddelijke Voorzienigheid was de heilige Juliana van Mont Cornillon, in België. Zij werd in 1193 geboren in Retines bij Luik. Op jonge leeftijd wees geworden, werd zij opgevoed door de Augustijner nonnen van Mont Cornillon. Hier legde zij na verloop van tijd haar religieuze professie af en werd later overstein. Intriges van verschillende aard dreven haar verschillende keren uit haar klooster. Zij stierf op 5 april 1258 in het huis van de Cisterciënzer nonnen te Fosses, en werd te Villiers begraven.

Juliana had van jongs af aan een grote verering voor het Heilig Sacrament, en verlangde altijd naar een speciaal feest ter ere daarvan. Dit verlangen zou zijn versterkt door een visioen van de Kerk onder de schijn van de volle maan met één donkere vlek, die de afwezigheid van een dergelijke plechtigheid betekende. Zij maakte haar ideeën bekend aan Robert de Thorete, toen bisschop van Luik, aan de geleerde Dominicaan Hugh, later kardinaal legaat in de Nederlanden, en aan Jacques Pantaléon, toen aartsdiaken van Luik, later bisschop van Verdun, patriarch van Jeruzalem, en tenslotte paus Urbanus IV. Bisschop Robert was onder de indruk en aangezien de bisschoppen nog het recht hadden om voor hun bisdommen feesten te organiseren, riep hij in 1246 een synode bijeen en beval dat de viering in het volgende jaar zou plaatsvinden; ook moest een monnik, Johannes genaamd, het Officie voor deze gelegenheid schrijven. Het decreet is bewaard gebleven in Binterim (Denkwürdigkeiten, V, 1, 276), samen met delen van het Officie.

Bisschop Robert heeft de uitvoering van zijn bevel niet meer mogen meemaken, want hij stierf op 16 oktober 1246; maar het feest werd voor het eerst gevierd door de kanunniken van Sint Maarten te Luik. Jacques Pantaléon werd paus op 29 augustus 1261. De kluizenares Eva, bij wie Juliana enige tijd had doorgebracht en die ook een vurig aanbidder van de Heilige Eucharistie was, drong er nu bij Hendrik van Gelders, bisschop van Luik, op aan de paus te verzoeken de viering tot de hele wereld uit te breiden. Urbanus IV, altijd een bewonderaar van het feest, publiceerde de bul “Transiturus” (8 september 1264), waarin hij, na de liefde van Onze Verlosser te hebben geprezen zoals die tot uitdrukking komt in de Heilige Eucharistie, de jaarlijkse viering van Corpus Christi gelastte op de donderdag die volgde op Drievuldigheidszondag, waarbij hij tegelijkertijd vele aflaten verleende aan de gelovigen voor het bijwonen van de Mis en het Officie. Dit Officie, op verzoek van de paus gecomponeerd door de engelendokter St. Thomas van Aquino, is een van de mooiste in het Romeins Brevier en wordt zelfs door protestanten bewonderd.

De dood van Paus Urbanus IV (2 oktober, 1264), kort na de publicatie van het decreet, heeft de verspreiding van het feest enigszins belemmerd. Clemens V nam de zaak weer ter hand en beval tijdens het Algemeen Concilie van Vienne (1311) opnieuw de invoering van het feest. Hij vaardigde een nieuw decreet uit waarin het decreet van Urbanus IV was opgenomen. Johannes XXII, opvolger van Clemens V, drong aan op de naleving ervan.

Beide decreten spreken niet over de processie als onderdeel van de viering. Deze processie, die reeds in sommige plaatsen werd gehouden, werd met aflaten bekroond door de pausen Martinus V en Eugene IV.

Het feest was in 1306 te Keulen aanvaard; Worms nam het in 1315 over; Strasburg in 1316. In Engeland werd het tussen 1320 en 1325 vanuit België ingevoerd. In de Verenigde Staten en enkele andere landen wordt de plechtigheid gehouden op de zondag na Drievuldigheid.

In de Griekse Kerk is het feest van Corpus Christi bekend in de kalenders van de Syriërs, Armeniërs, Kopten, Melchieten, en de Roethenen van Galicië, Calabrië, en Sicilië.