Website toegangscode

En als gij wilt weten hoe warm de lucht is en hoe de ene dag zich verhoudt tot de andere, maak dan voor uzelf een van deze twee instrumenten gereed, begint de rechts afgebeelde passage in een zeventiende-eeuwse Hebreeuwse tekst. Een professor in de filosofie aan de Universiteit van Arkansas, Jacob Adler, ontdekte dat deze beschrijving van een thermometer met vloeistof in glas minstens 20 jaar ouder is dan de vroegst bekende. De thermometer is in wezen dezelfde als die welke vandaag worden gebruikt, behalve dat hij gevuld was met brandewijn in plaats van kwik. De illustratie komt uit het boek Ma’yan Ganim (Een fontein van tuinen), gepubliceerd in 1629 en geschreven door de arts en rabbi Joseph Solomon Delmedigo. De twee gravures naast de Hebreeuwse tekst tonen een luchtthermometer – een buis met een open uiteinde die gedeeltelijk met water of alcohol is gevuld – en een verzegelde vloeistofthermometer, rechts naast de tekst. De luchtthermometer was in die tijd al bekend, maar historici hadden de vloeistofthermometer eerder toegeschreven aan Ferdinand II, Groothertog van Toscane, in 1654. Het kleine opschrift rechts van de vloeistofthermometer zegt oleh, oplopend, de richting van de brandewijn wanneer de bol warm wordt. Delmedigo beweert niet dat hij het apparaat heeft uitgevonden, zegt Adler. In feite lijkt hij meer een journalist dan een wetenschapper te zijn geweest. In een tijd waarin wetenschappelijke tijdschriften onbekend waren, verspreidde hij nieuws over ontdekkingen door heel Europa via zijn vele brieven aan vooraanstaande tijdgenoten als de astronoom Johannes Kepler. Adler vermoedt dat Galileo, of misschien een arts genaamd Santorio Santorio, het apparaat heeft uitgevonden. Beiden doceerden aan de Universiteit van Padua, waar Delmedigo medicijnen studeerde. Adler stuitte op Delmedigo’s tekst toen hij werkte aan een boek over de filosoof Benedictus de Spinoza, die blijkbaar een exemplaar van Ma’yan Ganim bezat. Mensen die zich met wetenschapsgeschiedenis bezighouden lezen meestal geen Hebreeuws en zouden niet aan een Joods boek denken om de eerste publicatie van iets dergelijks te vinden, zegt Adler. Zelfs nadat delen van Ma’yan Ganim in 1913 door Isak Heilbronn in het Engels waren vertaald, bleven historici Delmedigo’s thermometer over het hoofd zien, omdat een verkeerde vertaling suggereerde dat het instrument een open bovenkant had, waardoor het een onnauwkeurig en onpraktisch instrument was dat regelmatig moest worden bijgevuld om verdampte alcohol te vervangen. Delmedigo’s thermometer was in feite nauwkeurig genoeg, zegt Adler, om de verandering in temperatuur van dag tot dag te kunnen meten.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *