OorsprongEdit
Het huidige concept van het Thaise koningschap ontwikkelde zich gedurende 800 jaar van absolute heerschappij. De eerste koning van een verenigd Thailand was de stichter van het Koninkrijk van Sukhothai, Koning Sri Indraditya, in 1238. Het idee van dit vroege koningschap is naar verluidt gebaseerd op twee concepten die zijn afgeleid van het hindoeïsme en het theravada boeddhistische geloof. Het eerste concept is gebaseerd op de Vedisch-Hindoeïstische kaste van de “Kshatriya” (Thais: กษัตริย์), of krijger-heerser, waarbij de koning zijn macht ontleent aan militaire macht. De tweede is gebaseerd op het Theravada boeddhistische concept van de “Dhammaraja” (Thai: ธรรมรราชา), een boeddhisme dat rond de 6e eeuw in Thailand werd geïntroduceerd. Het idee van de Dhammaraja (of koningschap onder Dharma), is dat de koning zijn volk moet regeren in overeenstemming met Dharma en de leer van de Boeddha.
Deze ideeën werden kortstondig vervangen in 1279, toen koning Ramkhamhaeng op de troon kwam. Ramkhamhaeng week af van de traditie en creëerde in plaats daarvan een concept van “vaderlijke heerschappij” (Thais: พ่อปกครองลูก), waarin de koning zijn volk regeert zoals een vader zijn kinderen zou regeren. Dit idee wordt versterkt in de titel en de naam van de koning, zoals hij vandaag de dag nog steeds bekend staat, Pho Khun Ramkhamhaeng (Thais: พ่อขุนรามคำแหง), wat ‘Vader Heerser Ramkhamhaeng’ betekent. Dit duurde kort. Tegen het einde van het koninkrijk keerden de twee oude begrippen terug, zoals gesymboliseerd door de verandering in de stijl van de koningen: “Pho” werd veranderd in “Phaya” of Heer.
Koningen van AyutthayaEdit
Het koninkrijk Sukhothai werd verdrongen door het koninkrijk Ayutthaya, dat in 1351 werd gesticht door koning Ramathibodhi I. Tijdens de Ayutthayan-periode veranderde het idee van koningschap. Als gevolg van de oude Khmer-traditie in de regio werd het Hindoe-concept van koningschap toegepast op de status van de leider. Brahmanen namen de leiding bij de koninklijke kroning. De koning werd behandeld als een reïncarnatie van Hindoe goden. Historische documenten van Ayutthaya tonen de officiële titels van de koningen in grote variatie: Indra, Shiva en Vishnu, of Rama. Blijkbaar was Rama het meest populair, zoals in “Ramathibodhi”. De boeddhistische invloed was echter ook duidelijk, zoals vaak de titel en de “onofficiële” naam van de koning “Dhammaraja”, een afkorting van het boeddhistische Dharmaraja. De twee vroegere begrippen werden weer in ere hersteld, terwijl een derde, ouder begrip ingang vond. Dit concept werd “Devaraja” (Thai: เทวราชา) (of “goddelijke koning”) genoemd, een idee dat door het Khmer-rijk was ontleend aan de Hindoe-boeddhistische koninkrijken van Java, met name het idee van een geleerdenklasse gebaseerd op de Hindoe Brahmanen. Het concept was gebaseerd op het idee dat de koning een incarnatie (avatar) was van de god Vishnu en dat hij een Bodhisattva (verlichte) was, waardoor zijn macht berustte op zijn religieuze kracht, zijn morele macht en zijn zuivere bloed.
De koning, door de belangen van de staat afgeschilderd als een half goddelijke figuur, werd vervolgens – door een rigide culturele implementatie – een voorwerp van aanbidding en verering voor zijn volk. Vanaf dat moment werd de monarchie grotendeels verwijderd van het volk en voortgezet onder een systeem van absolute heerschappij. De koningen woonden in paleizen die waren ontworpen naar het voorbeeld van de berg Meru (“huis van de goden” in het Hindoeïsme) en veranderden zichzelf in een “Chakravartin”, waar de koning een absolute en universele heer van zijn rijk werd. Koningen eisten dat het universum om hen heen draaide en gaven uiting aan hun macht door middel van uitgebreide rituelen en ceremonies. Vier eeuwen lang regeerden deze koningen over Ayutthaya en waren zij de voorzitter van de grootste periode van culturele, economische en militaire groei in de Thaise geschiedenis.
Sakdina en RachasapEdit
De koningen van Ayutthaya creëerden vele instellingen om hun heerschappij te ondersteunen. Terwijl het feodalisme zich in de Europese Middeleeuwen ontwikkelde, stelde de Ayutthayaanse koning Trailokanat de sakdina in, een systeem van sociale hiërarchie waarin de onderdanen van de koning werden gerangschikt naar de hoeveelheid land waarop zij recht hadden, afhankelijk van hun rang en positie.
Rachasap is volgens de hofetiquette een ere-register dat bestaat uit een speciale woordenschat die uitsluitend wordt gebruikt om de koning aan te spreken, of om over het koningschap te spreken.
Koninklijk gezagEdit
De koning was hoofdbestuurder, hoofdwetgever en hoofdrechter, met alle wetten, bevelen, vonnissen en straffen die theoretisch uit zijn persoon voortkwamen. De soevereiniteit van de koning werd weerspiegeld in de titels “Heer van het Land” (พระเจ้าแผ่นดิน Phra Chao Phaen Din) en “Heer van het Leven” (เจ้าชีวิต Chao Chiwit). De bevoegdheden en titels van de koning werden door buitenlandse waarnemers gezien als bewijs dat de koning een absoluut monarch was in de Europese zin. In de Siamese traditie echter werden de plicht en verantwoordelijkheid van de koning gezien als ontwikkeld uit de oude Indiase theorieën over koninklijk gezag, die lijken op het verlichte absolutisme, hoewel de nadruk niet op rationaliteit maar op Dhamma ligt. Dit werd verstoord in 1767, toen Thaise digesten van de dhammasāt (ธรรรมศาสตร์) verloren gingen toen een Birmees leger onder de Alaungpaya-dynastie de stad Ayutthaya binnenviel, plunderde en in brand stak.
Koninkrijk hersteldEdit
Een intermezzo gevuld met burgeroorlog werd beëindigd toen koning Taksin de heerschappij herstelde onder wat het Thonburi Koninkrijk werd genoemd.
Chakri-koningenEdit
In 1782 besteeg koning Boeddha Yodfa Chulaloke de troon en verplaatste de hoofdstad van de Thonburi-zijde naar de Bangkok-zijde van de rivier de Chao Phraya. Daar stichtte hij het Huis van Chakri, de huidige heersende dynastie van Thailand. (Deze eerste regeerperiode werd later aangeduid als die van Rama I in de lijst van Rama-koningen van Thailand). Hij stelde ook het ambt in van Opperste Patriarch als hoofd van de Sangha, de orde van boeddhistische monniken.
Tijdens de Rattanakosin Periode probeerden de Chakri koningen de concepten van het Ayutthayan koningschap voort te zetten, waarbij opnieuw de nadruk werd gelegd op de band tussen de vorst en zijn onderdanen. Aan de andere kant bleven zij geen afstand doen van enig gezag van de troon. De koningen Boeddha Loetla Nabhalai (Rama II) en Nangklao (Rama III) creëerden een schijn van een modern bestuur door een Hoge Raad in te stellen en hoofdofficieren te benoemen om de regering te helpen runnen.
Mongkut (Rama IV) markeerde een belangrijke breuk in de traditie toen hij de eerste 27 jaar van zijn volwassen leven als boeddhistisch monnik doorbracht, gedurende welke periode hij de Engelse taal machtig werd, alvorens de troon te bestijgen. Als koning bleef hij officieren benoemen in zijn opperste raad, waarvan de meest opvallende Somdet Chao Phraya Prayurawongse en Si Suriyawongse waren, die beiden optraden als opperministers voor koning Mongkoet (en de laatste als regent, vanaf de dood van de koning in 1868 tot 1873.)
Chulalongkorn (Rama V) besteeg de troon als minderjarige op 15-jarige leeftijd in 1868, en als koning van Siam op 16 november 1873. Als prins werd hij door zijn gouvernante Anna Leonowens onderwezen in westerse tradities. Hij wilde de monarchie hervormen naar westers model en reisde tijdens zijn minderjarigheid veel om westerse bestuursmethoden te observeren. Hij transformeerde de monarchie volgens de westerse lijnen van een “verlicht heerser”. Hij schafte de gewoonte af om voor de monarch te knielen en herriep vele wetten betreffende de relatie tussen de monarch en zijn volk, terwijl hij veel van de oude aspecten en rituelen van het oude koningschap voortzette. In 1874 stelde hij een uit de Europese traditie overgenomen Kroonraad in, om hem te helpen zijn Koninkrijk te besturen. Tijdens zijn bewind werd Siam onder druk gezet om de controle over zijn oude zijrivieren Laos en Noord-Malaya aan Westerse mogendheden af te staan, terwijl Siam zelf ternauwernood aan kolonisatie ontkwam. In 1905, 37 jaar na zijn kroning, maakte Chulalongkorn een einde aan de slavernij met de Slave Abolition Act. In 1867 bestond de Siamese bevolking voor een derde uit slaven.
Zijn zoon, Vajiravudh (Rama VI), besteeg de troon in 1910 en zette de hervormingsijver van zijn vader voort om de monarchie de 20e eeuw binnen te loodsen. De traagheid van de hervormingen resulteerde in de Paleisopstand van 1912. In 1914 bepaalde Vajiravudh dat de wet die voorzag in het uitroepen van de staat van beleg, voor het eerst afgekondigd door zijn vader in 1907, niet in overeenstemming was met de moderne oorlogswetten, noch geschikt was voor het behoud van de veiligheid van de staat, en dus werd de wet gewijzigd in een modernere vorm die, met kleine wijzigingen, van kracht bleef gedurende de daaropvolgende regeringswisselingen.
Prajadhipok (Rama VII) volgde zijn broer op in 1925. De in Eton en Sandhurst opgeleide vorst stelde een raad in, vergelijkbaar met een kabinet, waarin de belangrijkste regeringsfunctionarissen bijeen konden komen om over staatszaken te beslissen. Deze advies- en wetgevende raad, die de naam Hoge Raad van State van Siam kreeg (Thais: อภิรัฐมนตรีสภา), werd opgericht op 28 november 1925 en bestond tot 1932.
Constitutionele monarchieEdit
In juni 1932 voerde een groep in het buitenland opgeleide studenten en militairen, “de initiatiefnemers” genaamd, een revolutie uit zonder bloedvergieten, greep de macht en eiste dat koning Prajadhipok het volk van Siam een grondwet zou geven. De koning stemde toe en in december 1932 kreeg het volk een grondwet, waarmee een einde kwam aan 150 jaar absolute Chakri-heerschappij. Vanaf dat moment werd de rol van de vorst gedegradeerd tot die van symbolisch staatshoofd. Zijn bevoegdheden werden voortaan uitgeoefend door een eerste minister en de nationale vergadering.
In 1935 deed koning Pradhipok (Rama VII) afstand van de troon, na onenigheid met de regering. Hij leefde in ballingschap in het Verenigd Koninkrijk tot aan zijn dood in 1941. De koning werd vervangen door zijn jonge neef Ananda Mahidol (Rama VIII). De nieuwe koning was 10 jaar oud en woonde in het buitenland in Zwitserland. In zijn plaats werd een raad van regenten benoemd. Tijdens deze periode werden de rol en de bevoegdheden van de koning volledig overgenomen door de fascistische regering van Plaek Phibunsongkhram, die de naam van het koninkrijk veranderde van Siam in Thailand, en het aan de kant van de As-mogendheden plaatste in het Pacifische theater van de Tweede Wereldoorlog. Tegen het einde van de oorlog werd Phibunsongkhram afgezet en keerde de jonge koning terug. De Free Thai beweging bood weerstand tegen de buitenlandse bezetting tijdens de oorlog en hielp bij de rehabilitatie van Thailand na de oorlog.
Na de plotselinge dood van Rama VIII aan een schotwond in 1946, werd prins Bhumibol Adulyadej (Rama IX), 19 jaar oud, de nieuwe monarch. Bij het vestigen van zijn heerschappij werd de koning geholpen door de inspanningen van de Amerikaanse regering, die de monarchie gebruikte als bolwerk tegen communistische aanwinsten in Zuidoost-Azië.:50
Koning Bhumibol was ’s werelds langst regerende monarch op het moment van zijn overlijden in oktober 2016. Hij overleed op 13 oktober 2016 op 88-jarige leeftijd.
De monarchie in de 21e eeuwEdit
Sinds ca. 2000 is de rol van de Thaise monarchie steeds meer in twijfel getrokken door geleerden, media, waarnemers en traditionalisten, en naarmate meer opgeleide pro-democratische belangengroepen zich begonnen uit te spreken. Velen waren van mening dat een reeks wetten en maatregelen in verband met lèse majesté in Thailand de vrijheid van meningsuiting belemmeren. Tientallen arrestaties, honderden strafrechtelijke onderzoeken en meerdere gevangenisstraffen zijn op grond van deze wetten verricht. Uit de toespraak van koning Bhumibol Adulyadej in zijn nationale verjaardagsuitzending in 2005 kon worden afgeleid dat hij kritiek toejuichte.
De wet op de majesteitsschennis maakt deel uit van het Thaise wetboek van strafrecht en is omschreven als “de strengste wet op de majesteitsschennis ter wereld” en “mogelijk de strengste wet op de strafbare belediging waar ook ter wereld”. Politicoloog Giles Ungpakorn merkte op dat “de wetten op majesteitsschennis niet echt bedoeld zijn om het instituut van de monarchie te beschermen. In het verleden zijn de wetten gebruikt om regeringen te beschermen en militaire coups af te schermen tegen wettige kritiek. Dit hele beeld is gecreëerd om een conservatieve elite te steunen die ver buiten de muren van het paleis staat.” De Thaise activist en tijdschriftredacteur Somyot Prueksakasemsuk, die in 2013 tot elf jaar gevangenisstraf werd veroordeeld wegens lèse-majesté, is door Amnesty International aangewezen als gewetensgevangene.
De koning wordt in zijn werk en taken bijgestaan door de privé-secretaris van de koning van Thailand en de Privy Council van Thailand, in overleg met het hoofd van het kabinet, de premier. Overeenkomstig de grondwet is de koning niet langer de initiatiefnemer van alle wetten in het koninkrijk; dat prerogatief is toevertrouwd aan de Nationale Vergadering van Thailand. Alle wetsontwerpen die door de wetgevende macht worden aangenomen, hebben echter zijn koninklijke instemming nodig om wet te worden. Het huishouden en de financiën van de monarchie worden beheerd door respectievelijk het Bureau van het Koninklijk Huis en het Crown Property Bureau, deze agentschappen worden niet beschouwd als onderdeel van de Thaise regering en al het personeel wordt benoemd door de koning.
De junta die in 2014 aan de macht kwam, is agressief geweest in het gevangen zetten van critici van de monarchie. In 2015 gaf het 540 miljoen dollar uit, meer dan het budget van het ministerie van Buitenlandse Zaken, aan een promotiecampagne genaamd “Aanbid, bescherm en handhaaf de monarchie.” De campagne omvat televisiespotjes, seminars op scholen en in gevangenissen, zangwedstrijden, en wedstrijden om verhalen en films te schrijven waarin de koning wordt geprezen. “Dit is geen propaganda,” zei Prayut Chan-o-cha, de leider van de junta. “De jeugd moet worden voorgelicht over wat de koning heeft gedaan.”
In haar begroting voor het fiscale jaar (FY) 2016 heeft de regerende militaire regering haar uitgaven voor “het handhaven, beschermen en behouden van de monarchie” verhoogd tot 18 miljard baht (US$514 miljoen), een stijging van 28 procent voor deze begrotingspost sinds 2014, toen zij aan de macht kwam. De begrotingstoewijzingen voor de ondersteuning van de monarchie in FY2020 bedragen 29,728 miljard baht, of 0,93% van de totale begroting.
Timeline of monarchsEdit
