Leary chciał spotkać się ze śmiercią na własnych warunkach, oświadczając, że planuje popełnić samobójstwo i transmitować je na cały świat przez Internet. Ale choroba opanowała go w ostatnich tygodniach i nie był w stanie dokonać tego, co byłoby jego ostatnim aktem sprzeciwu. Zażądał jednak, aby jego prochy zostały wystrzelone w kosmos.
Jego ostatnie spójne słowa padły na około sześć godzin przed śmiercią.
„Dlaczego?” Leary nagle wybuchnął. Nastąpiła długa, cicha pauza, a potem powiedział, znacznie łagodniej, „Dlaczego nie?”
Przy jego łóżku, kiedy zmarł, było około 20 przyjaciół, jego pasierb Zach Leary, i jego trzecia żona, Rosemary Woodruff Leary – rozwiedli się, ale pozostali blisko.
To był cichy koniec dla człowieka, którego naukowe badania nad skutkami halucynogenów – zwłaszcza LSD – spowodowały społeczną eksplozję, która wyniosła go do statusu bohatera wśród tych, którzy przyjęli narkotyki jako symbol buntu.
„Włącz. Włącz się. Rzuć to”, zachęcał dzieci kwiatów z lat 60-tych, które obdarzały go uwielbieniem zwykle zarezerwowanym dla gwiazd rocka. Ale większość starszych – którzy wierzyli, że prowadzi on pokolenie Amerykanów na manowce – zgadzała się, że jest on rzeczywiście niebezpieczny.
Leary rozkoszował się obiema rolami. Począwszy od wczesnych lat życia, rozkoszował się podważaniem konwencjonalnych mądrości, wykorzystując humor i charyzmę mówcy jako swoją główną broń. Jego życie odzwierciedlało epoki, w których żył, nawet jeśli szalał przeciwko nim.
„Był kimś w rodzaju Zeliga wśród Zeitgeist”, powiedział jego przyjaciel John Perry Barlow, pisarz i aktywista w sprawach Internetu. „Cokolwiek działo się w kulturze, było to coś, czego nie mógł nie naśladować.
„W latach 40. był kadetem w West Point, w latach 50. był tweedy profesorem college’u, w latach 60. był Timothy Leary’m, co było dokładnie na czasie” – powiedział Barlow. „W latach 70-tych był więźniem politycznym, a w latach 80-tych mieszkał w Beverly Hills i przesiadywał w Spago. Znalazł miejsce w tym, co działo się wokół niego.”
Timothy Francis Leary urodził się w Springfield, Mass. w 1920 roku, jako jedyne dziecko kapitana armii i kobiety, która zaliczała do swoich przyjaciół gen. Douglasa MacArthura. Podążając za rodzinną tradycją, Leary wstąpił do Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych w West Point w 1940 r.
Wkrótce został uwikłany w kontrowersje związane z imprezą alkoholową w pociągu oddziału, otwarcie przyznając się do udziału w niej. Pod presją opuścił akademię w 1941 roku.
W tym samym roku postanowił zostać psychologiem, „ponieważ w tamtym czasie zawód ten wydawał się być rozsądnym, naukowym sposobem radzenia sobie z klasycznymi ludzkimi problemami nudy, ignorancji, cierpienia i strachu”, napisał później.
Nie zajęło mu długo zakwestionowanie doktryn tej dziedziny. Podczas studiów na UC Berkeley, Leary zakwestionował przyjęte teorie osobowości.
„Wierzył, że to, co ludzie nazywali nienormalnym, było tak naprawdę tylko wyolbrzymieniem normalnej osobowości”, powiedział psycholog z University of British Columbia, Jerry Wiggans, który studiował wczesne prace Leary’ego.
Książka Leary’ego z 1957 roku, „The Interpersonal Diagnosis of Personality”, została uznana za „najważniejszą książkę z dziedziny psychologii” przez Annual Review of Psychology.
Podczas gdy szybko awansował w swojej dziedzinie, jego życie osobiste było w rozsypce. W dniu swoich urodzin w 1955 roku, on i jego dwoje małych dzieci odkryli swoją żonę w ich samochodzie, zamkniętą w garażu z włączonym silnikiem.
„Nie sądzę, że Tim kiedykolwiek naprawdę pogodził się z samobójstwem swojej żony,” powiedział Steven Strack, psycholog z Los Angeles, który zorganizował w 1994 roku American Psychological Assn. hołd dla Leary’ego. „Nie jestem pewien czy jego życie rodzinne kiedykolwiek wróciło do normy.”
Leary dołączył do wydziału w Harvard’s Center for Personality Research w 1959 roku.
„Tim pod wieloma względami nadal jest profesorem z lat 50-tych,” powiedziała jego bliska przyjaciółka Vicki Marshall na kilka miesięcy przed jego śmiercią. „Jest trochę szowinistą, lubi angażować ludzi w dyskusje i lubi mieć kontrolę nad tym, co się wokół niego dzieje.”
Ale pozornie stereotypowy profesor znów wziął na celownik establishment. Nie zadowalał się zwykłym badaniem osobowości, chciał odkryć sposób na jej zmianę.
Podczas podróży do Meksyku w 1960 roku, antropolog zasugerował Leary’emu spożycie grzyba popularnie zwanego „magicznymi grzybkami”.”
„Uległem zachwytowi, tak jak mistycy od wieków, kiedy zaglądali przez kurtynę i odkrywali, że ten świat – tak ewidentnie rzeczywisty – był w rzeczywistości maleńką scenografią skonstruowaną przez umysł”, napisał później w „Flashbacks”, swojej autobiografii z 1983 r.
„Dowiedziałem się, że … świadomość i inteligencja mogą być systematycznie rozszerzane. Że mózg można przeprogramować.”
Po powrocie na Harvard, Leary rozpoczął serię eksperymentów, w których jego podopieczni, w tym studenci, przyjmowali psylocybinę, a później LSD. W miarę jak rozeszła się wieść o jego pracy, Leary był poszukiwany przez luminarzy bohemy i literatury, z których niektórzy już wcześniej próbowali psychodelików.
Aldous Huxley, Allen Ginsberg, Robert Lowell, Arthur Koestler, William Burroughs, Jack Kerouac i Neal Cassady wszyscy uczestniczyli w eksperymentach z Learym.
Dzięki zaangażowaniu tych znanych osób – Ginsberg oświadczył, że światowy konflikt zakończy się, jeśli tylko prezydent John F. Kennedy i premier ZSRR Nikita Chruszczow wezmą razem LSD – zainteresowanie publiczne narkotykami szybko wzrosło.
Leary zaczął podróżować i wygłaszać szerokie wykłady, jego wiarygodność zwiększyła się dzięki jego referencjom z Harvardu. Cieszył się pierwszymi spotkaniami z gwiazdami w stylu hollywoodzkim. W swojej autobiografii pisał o doświadczeniach narkotykowych z Marilyn Monroe i pogawędkach z Cary Grantem.
W tym samym czasie, wiedział, że szykuje się odwet.
„Ta kontrola umysłu poprzez narkotyki, którą nazywamy polityką wewnętrzną, będzie wiodącą kwestią wolności obywatelskich w nadchodzących dekadach”, powiedział podczas wizyty w Los Angeles w 1962 roku.
Nie musiał czekać tak długo.
Powróciwszy na Harvard, grupa członków wydziału już krytykowała pracę Leary’ego, twierdząc, że LSD i podobne narkotyki powinny być podawane tylko przez lekarzy w warunkach medycznych. Nawet naukowcy, którzy oklaskiwali jego pracę sprzed zażycia narkotyków, kwestionowali twierdzenie Leary’ego, że LSD może być używane do zmiany cech osobowości.
Zamiast się wycofać, Leary ogłosił, że zażywanie LSD było „sakramentalnym rytuałem” i nadal żarliwie promował jego użycie w celu rozszerzenia świadomości.
Do 1963 roku jego stosunki z uniwersytetem osiągnęły punkt krytyczny. Harvard, który w swojej długiej historii rzadko pozwalał odejść profesorowi, zwolnił go. Oficjalnym powodem było to, że nie pojawił się na zajęciach. Leary nazwał to „fałszywym raportem.”
W piątek, urzędnicy Harvardu odmówili udzielenia jakiegokolwiek komentarza na temat Leary’ego, poza potwierdzeniem, że kiedyś tam pracował i ponownym wydaniem jednozdaniowego oświadczenia z 1963 roku, które mówiło, że uniwersytet zdecydował się „zwolnić go z dalszych obowiązków dydaktycznych i wypowiedzieć mu pensję z dniem 30 kwietnia 1963 roku.”
Jego wypowiedzenie przez Harvard tylko podniosło jego pozycję w tym, co stało się znane jako kontrkultura. Wraz z rozwojem ruchu hipisowskiego, jego obecność stała się nieodłącznym elementem ważnych wydarzeń, w tym koncertów i gigantycznych zgromadzeń „love-in” – z muzyką, pokazami świetlnymi i łamaniem prawa narkotykowego – które pomagał organizować.
Zbliżył się do powieściopisarza Kena Keseya „wesołych żartownisiów” i wielu najbardziej znanych zespołów epoki. The Moody Blues nagrali o nim piosenkę, a Jimi Hendrix towarzyszył jego śpiewom na jednym z albumów. Był jednym z nielicznych wybrańców, którzy siedzieli w Montrealu przy łóżku Johna Lennona i Yoko Ono, aby zaśpiewać razem z nimi „Give Peace a Chance.”
Nigdy nie uśmiechając się publicznie, głosił kazania o „zaraźliwej naturze optymistycznych interakcji” i sam siebie określał jako „miłośnika nadziei”. Ale jego przyjaciel i kolega z Harvardu, psycholog Richard Alpert (który później przyjął imię Ram Das), powiedział, że Leary prywatnie mógł być autokratyczny i uparty w swojej odmowie zajmowania się problemami świata rzeczywistego.
W 1966 roku Leary wystąpił przed komisją senacką, aby wezwać do „ustawodawstwa, które pozwoli odpowiedzialnym dorosłym na używanie leków psychodelicznych w poważnych celach.”
Ale wielu brało LSD dla psychicznej jazdy z dreszczykiem. Pojawiły się doniesienia o młodych ludziach mających „złe wycieczki” i zachowujących się w dziwaczny sposób. Pojawiły się doniesienia o samobójstwach i wypadkach śmiertelnych. Leary stał się najbardziej widocznym celem dla sił antynarkotykowych. Zaczął też popadać w konflikt z prawem.
W 1965 roku został oskarżony o przemyt niewielkiej ilości marihuany do kraju z Meksyku. Miejscowy prawnik doradził mu, aby przystał na ugodę, ale Leary zamierzał wykorzystać proces jako forum do zakwestionowania ważności prawa antynarkotykowego. Na trybunie w Laredo w Teksasie oświadczył, że jako naukowiec i hinduista miał prawo używać marihuany w badaniach i jako sakramentu.
Jego wyrok: 30 lat i 30 000 dolarów.
Skazanie za przemyt zostało unieważnione, ale przy ponownym procesie został skazany na 10 lat za posiadanie przez sędziego, który nazwał go „zagrożeniem dla kraju.”
Następowały kolejne apelacje, podobnie jak aresztowania. W 1966 roku G. Gordon Liddy, późniejsza sława Watergate, był pod ręką przy aresztowaniu Leary’ego związanym z narkotykami w Dutchess County, N.Y., gdzie Liddy był asystentem prokuratora okręgowego. Leary unikał więzienia do 1970 roku, kiedy to został wysłany do więzienia stanowego w San Luis Obispo, gdzie groziło mu do 20 lat za dwa wyroki za posiadanie narkotyków.
Nie miał problemów z przejściem testu osobowości, który przeprowadził więzienny psycholog – był on oparty na pracy Leary’ego z lat 50-tych.
W bezksiężycową noc we wrześniu 1970 roku, przeszedł przez linię telefoniczną na drugą stronę ogrodzenia więzienia. Czekający samochód – zaaranżowany przez radykalny ruch podziemny Weathermen, według doniesień prasowych i jego autobiografii – odwiózł go, a on został przemycony z kraju.
Leary stał się gościem Czarnych Panter w Algierii, dopóki nie popadł w niełaskę tej grupy. Przenosił się z kraju do kraju, próbując znaleźć naród, który udzieliłby mu azylu. W 1973 roku został zatrzymany podczas próby wjazdu do Afganistanu i został odesłany z powrotem do Stanów Zjednoczonych.
Leary wrócił do więzienia, tym razem w Folsom, i w pewnym momencie został umieszczony w celi naprzeciwko Charlesa Mansona. Został zwolniony warunkowo w 1976 r.
Dzieci kwiaty były teraz rodzicami i osobami zarabiającymi na życie. Leary był raczej ciekawostką, obiektem nostalgii za niedawną przeszłością. Magazyn People zrobił o nim reportaż.
Zaczął znowu wykładać i brał udział w wielu przedsięwzięciach, w tym w tworzeniu programu do autoanalizy o nazwie Mind Mirror. Ale Leary rzadko trzymał się projektów na tyle długo, by je ukończyć.
Umieszczając się w Beverly Hills pod koniec lat 70-tych, Leary nawiązał liczne znajomości w środowisku filmowców i wkrótce stał się stałym bywalcem hollywoodzkich przyjęć i premier. Zagrał niewielkie role w kilku pomniejszych filmach. Większym sukcesem była debata ze swoim dawnym wrogiem Liddy’m.
Jego życie osobiste było naznaczone tragedią i rozpadem związków. W 1990 roku jego córka, Susan, 42 lata, przebywała w areszcie w Instytucie Sybil Brand, uznana za psychicznie niezdolną do procesu za zastrzelenie swojego śpiącego chłopaka. W tym samym roku, użyła sznurowadeł, aby powiesić się na kratach swojej celi.
W styczniu 1995 roku, Leary zadzwonił do swoich najbliższych przyjaciół, aby powiedzieć im, że ma raka. W wywiadach mówił, że z zadowoleniem przyjął ten „trzeci akt” swojego życia.
Leary spotkał się kilka miesięcy temu ze swoim synem, Jackiem, którego nie widział od kilku lat. Ponowne spotkanie było jednak krótkie. Ludzie bliscy obu z nich mówią, że Jack czuł się opuszczony przez ojca w krytycznym momencie jego życia.
W ostatnim roku życia, Leary otoczył się głównie ludźmi poniżej 30 roku życia, z których kilku otrzymywało pensję, aby zaspokajać jego potrzeby i pracować nad stroną World Wide Web w Internecie, która utrzyma jego spuściznę przy życiu.
Zbierał pieniądze, pobierając opłaty od niektórych czasopism i firm wideo, które przyszły przeprowadzić z nim wywiad. Stawka wynosiła $1,000 za godzinę.
Trzy tygodnie przed śmiercią porzucił swoje długo utrzymywane plany zamrożenia głowy w „zawieszeniu krionicznym” w nadziei, że mógłby zostać rozmrożony i ożywiony w przyszłości. Po starciu ze zwolennikami krioniki skarżył się: „Oni nie mają poczucia humoru. Martwiłem się, że obudzę się za 50 lat otoczony ludźmi z tablicami ogłoszeń.”
Mimo że żartował na temat śmierci, „boi się jej tak samo jak każdy z nas”, powiedział jego przyjaciel Barlow. „Może nawet bardziej, ponieważ on naprawdę nie wierzy, że jest coś, co przychodzi po tym.”
Barlow, który stał się wybitnym pisarzem w sprawach cyberprzestrzeni, powiedział, że spuścizna Leary’ego nie powinna dotyczyć narkotyków, ale jego przesłania, że autorytet powinien być zawsze kwestionowany i zazwyczaj przeciwstawiany.
„Timothy jest najodważniejszym człowiekiem, jakiego kiedykolwiek znałem”, powiedział Barlow. „Niestety, ta odwaga nie zawsze dobrze mu służyła”
.