Starożytność
Geograficznie trudny teren do życia, starożytne Niderlandy miały dla swoich mieszkańców, plemion celtyckich i germańskich, jedną bardzo ważną cechę – bezpieczeństwo. Jej rzeki, jeziora, mokradła i lasy były nie do przebycia dla najeźdźców.
W I w. p.n.e. starożytne Cesarstwo Rzymskie podbiło południową część tych ziem, zakładając w Nijmegen ważną placówkę wojskową. Północna część dzisiejszej Holandii nie została podbita ani nawet najechana. Pod rzymską administracją dobrobyt rósł przez prawie trzysta lat.
Wczesne średniowiecze
W miarę jak państwo rzymskie słabło, barbarzyńskie plemiona germańskie zaczęły najeżdżać te ziemie. Najpotężniejsze z nich, Frankowie, najechali te tereny w V wieku i przynieśli ze sobą chrześcijaństwo. Do roku 800 dzisiejsza Holandia była częścią potężnego imperium Franków Karola Wielkiego. To właśnie w Nijmegen Karol Wielki zbudował jeden ze swoich pałaców. Tradycja mówi, że Nijmegen było jego ulubioną rezydencją, podczas gdy Akwizgran (dziś w Niemczech) był stolicą cesarstwa.
Rozwój gospodarczy w średniowieczu
Po upadku cesarstwa Karola Wielkiego (zmarł w 814 r.) terytorium Niderlandów zostało podzielone na kilka mniejszych państewek – rządzonych przez książąt i hrabiów. Jednocześnie, już w średniowieczu, silny rozwój gospodarczy uczynił z Niderlandów jeden z najbogatszych obszarów w Europie. Rolnictwo wraz z rzemiosłem i handlem, bogate miasta i ważne powiązania handlowe sięgające aż do Azji i Afryki Północnej, przekształciły Niderlandy w obszar, gdzie władza feudalna została ograniczona, bezpieczeństwo przemieszczania się i działalności gospodarczej ustanowione, trwały wzrost możliwy.
Renesans i walka o niepodległość
Sąsiednie potęgi – najpierw książęta Burgundii, a później Habsburgowie (po 1477 r., małżeństwo Marii Burgundzkiej z arcyksięciem Maksymilianem Habsburgiem) próbowały zdominować Niderlandy i wprowadzić tam swoje podatki.
W 1555 r. Karol z dynastii Habsburgów przyznał Niderlandy swojemu synowi, Filipowi II, królowi Hiszpanii. Ponieważ Filip II był katolikiem, a część Holandii protestantami, Holendrzy opierali się nie tylko nowemu opodatkowaniu, ale także nietolerancji i opresyjnym metodom administracji hiszpańskiego króla i jego namiestnika księcia Alby. Rozpoczęła się długa, trwająca osiemdziesiąt lat wojna. W czasie tej wojny rozwinęło się w Holandii poczucie tożsamości narodowej.
W 1581 r. Unia Utrechcka ogłosiła niepodległość od Hiszpanii. Nowy naród poniósł szereg porażek w wojnie, ale w końcu w 1648 r. Hiszpanie uznali suwerenność Republiki. Republika Holenderska pozostawała do 1794 r., przynajmniej nominalnie, pod władzą austriackiego tronu Habsburgów.
Era odkryć
Pomimo wszystkich zniszczeń wojennych i trudności, Holendrzy kontynuowali ekspansję na morzach i odkrywanie nowych szlaków i ziem. W połowie XVII wieku Republika była już największą potęgą morską Europy, a Amsterdam najważniejszym centrum finansowym kontynentu. Naturalnie nastąpiły wojny o dominację na morzach z Anglią i wojny o opór wobec rosnącej potęgi Francji na stałym lądzie.
XVIII i XIX wiek
Początek XVIII wieku, wraz z dominacją wielkich imperiów absolutystycznych Francji, Austrii, Rosji i Prus na kontynencie oraz Wielkiej Brytanii na morzu, rozpoczyna upadek maleńkiej Republiki Holenderskiej. Ważnym czynnikiem ekonomicznym był również upadek Polski, która utraciła Ukrainę na rzecz Rosji i nie była już w stanie dostarczać zboża do Holandii.
Rozwój idei liberalnych i republikańskich na całym świecie oraz opór wobec tych idei ze strony ludzi rządzących Republiką Holenderską, doprowadził pod koniec XVIII wieku do utworzenia Królestwa Niderlandów, które po upadku Napoleona objęło również tereny dzisiejszej Belgii i Luksemburga.
Prowincje belgijskie zbuntowały się w 1830 roku i odłączyły się do Królestwa Belgii. Luksemburg, choć niepodległy, został połączony z Holandią przez osobę monarchy. Luksemburg ostatecznie oddzielił się od Królestwa Niderlandów w 1890 r., kiedy to holenderski król Wilhelm III zmarł, nie pozostawiając męskiego potomka, co było warunkiem rządzenia Księstwem Luksemburga.
Czas pokoju i dobrobytu
W drugiej połowie XIX w., dzięki powolnemu, ale stałemu wzrostowi gospodarczemu i ważnym reformom konstytucyjnym, Holandia stała się liberalnym i nowoczesnym państwem. W czasie I wojny światowej Holandia pozostała neutralna.
II wojna światowa
W czasie II wojny światowej (1939-1945) Holandia została zaatakowana i zajęta przez Niemców (1940). Po dwóch latach względnego dobrobytu, kiedy ścigano jedynie ludność żydowską, cały kraj zaczął odczuwać ciężar wojny i narastającego terroru niemieckiego. olendrzy opierali się próbom nazistowskich Niemiec wcielenia Holandii do III Rzeszy podczas II wojny światowej, a przywództwo rodziny królewskiej w walce z okupantem jest wciąż żywe w pamięci Holendrów.
Ostatnie dekady
Po trudnych latach odbudowy bezpośrednio po II wojnie światowej, Holandia utrzymała w drugiej połowie XX wieku stały i szybki wzrost gospodarczy. Dziś Holandia jest jednym z najbardziej rozwiniętych i najbogatszych krajów na świecie.
Ciekawostki
Nowy Amsterdam jako Nowy Jork: Ciekawym epizodem historii Holandii i Ameryki jest założenie w 1609 r. osady miejskiej o nazwie Nowy Amsterdam na wyspie zwanej dziś Manhattanem, przez angielskiego odkrywcę Henry’ego Hudsona, będącego wówczas w służbie Holenderskiej Kompanii Dalekowschodniej. Ta pierwsza miejska zabudowa została później przejęta przez Anglików i stała się Nowym Jorkiem. I chociaż Holendrzy odzyskali wyspę i miasto w 1673 roku, stracili je ponownie w następnym roku i Nowy Amsterdam pozostał znany jako Nowy Jork.